Anatomia konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego. Grozny 1994/1995, 1999/2000

Kilka miesięcy wcześniej przeczytałem doskonałą biografię Szamila Basajewa autorstwa Mirosława Kuleby i gdyby któraś z jego kolejnych książek była dostępna, z pewnością sięgnąłbym po nią. W zamian zdecydowałem się na „Anatomię konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego”, co okazało się być bardzo dobrym pomysłem. Obie zgrabnie się uzupełniają, przy czym książka Maciejaka została wydana kilkanaście lat później, dodając rozdziały dotyczące rządów Ramzana Kadyrowa i powstania Emiratu Kaukazu. Dodatkowo pierwsza część poświęcona jest czasom carskim i radzieckim, które nieraz powracają jako kontekst dalszych wydarzeń.

Czytając o dziejach Czeczenii przypomina się nie bez powodu — wszak fragment jego listu z 1996 roku znalazł się w książce — „Raport z oblężonego miasta” Zbigniewa Herberta. I nie chodzi tu tylko o Grozny. Ci, których dotknęło nieszczęście rzeczywiście są zawsze samotni. Gdy bomby kasetowe spadają na zatłoczone targowiska, stolica jest niszczona niczym Warszawa w 1944 roku, a obozy koncentracyjne funkcjonują według najlepszych wzorów, Zachód nadal stara się uwierzyć, że Rosja kiedykolwiek się zmienia. Główną kontrowersją otaczającą Jelcyna jest jego pijaństwo, nie odpowiedzialność za ludobójstwo. Zmiana rządów w USA nie przynosi Czeczenom nic dobrego: i Clinton i Bush powstrzymują się od niedelikatnych uwag w stronę Rosji, a pierwszy dodatkowo wydaje wyrok śmierci na Dudajewa. I rzeczywiście dziesięć lat po sylwestrowym szturmie Groznego niepojęte było, że Czeczenia jeszcze się broni. I atakuje - w Biesłanie, Moskwie, Stawropolu. Okazuje się, że lata bezkrytycznego akceptowania przez Zachód rosyjskiej narracji o walce z terroryzmem faktycznie pchnęły Czeczenów do bezwzględnych ataków wobec cywili. Wielkie postaci z czasów pierwszej wojny giną lub sprzymierzają się z kolaboracyjnymi władzami. Ich miejsce zajmują salaficcy bojownicy bardziej związani z ponadnarodowym islamem niż z ojczyzną, finansowani przez bliskowschodnich bogaczy. Można na to narzekać, ale sunniccy radykałowie tylko wykorzystali lukę, której w porę nie zapełnił świat zachodni.

A tu z innego wiersza Herberta: „rozsądni mówią
że można współżyć z potworem /należy tylko unikać gwałtownych ruchów gwałtownej mowy”.

Autorowi nie można odmówić obiektywizmu, za to zdecydowanie nie jest bezstronny. Z racji, że mam praktycznie takie samo zdanie jak on, nie przeszkadzały mi jego uwagi. Wiem, że trudno zachować bezstronność pisząc o systematycznym ludobójstwie, ale myślę, że fakty przedstawione bez komentarza mogłyby mówić same za siebie. Z drugiej strony, suchy i bardziej naukowy charakter odbiłby się niekorzystnie na całokształcie. Wielką zaletą „Anatomii...” jest właśnie płynna narracja wzbogacona o barwne opisy scenerii, fizjonomii postaci oraz dygresje dotyczące ich życia osobistego.

Książce przydałaby się jakakolwiek korekta, bo w ostatecznym tekście znalazły się nawet ordynarne błędy ortograficzne. Do tego niekonsekwentnie stosowane są polskie i angielskie transkrypcje z rosyjskiego. Gdybym za każdą literówkę dostał grosz, byłoby mnie stać na pizzę Apetito z Biedronki. Gdybym za każde zdanie o dziwnej składni albo wyglądające wprost na powstałe w wyniku podzielenia jednego dłuższego znów dostał grosz, do pizzy dokupiłbym napój winny Amarena (brzoskwiniowy) i miałbym gotową kolację.

Choć nawał wydarzeń, nazwisk i dat może przytłaczać, autorowi udało się zamknąć go w szczelne ramy. Jak już wspomniałem, styl pisania wciąga i motywuje do dalszego czytania. Przypisy czasem wybijają z rytmu i wolałbym, by stały się integralną częścią tekstu, który prawdopodobnie stałby się o przynajmniej jedną trzecią dłuższy. Ogólnie rzecz biorąc, „Anatomia...” jest świetnym wyborem nawet dla czytelników zupełnie niezaznajomionych z prezentowaną tematyką.

Kilka miesięcy wcześniej przeczytałem doskonałą biografię Szamila Basajewa autorstwa Mirosława Kuleby i gdyby któraś z jego kolejnych książek była dostępna, z pewnością sięgnąłbym po nią. W zamian zdecydowałem się na „Anatomię konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego”, co okazało się być bardzo dobrym pomysłem. Obie zgrabnie się uzupełniają, przy czym książka Maciejaka została...

Historyczna Książka dekady. Warsztat historyczny na najwyższym poziomie. Liczba materiałów źródłowych widocznych w przypisach i bibliografii powinna onieśmielić niejednego autora. Wybrana tematyka arcyciekawa , historia opowiedziana kompleksowo- nikt dotąd na polskim rynku czegoś takiego nie zrobił . Styl powieściowy- co jest kapitalnym zabiegiem ( a podejrzewam, że jest to talent autora),który w takim dziele prawie nigdy się nie udaje- co skutkuje tym, że książka jest pasjonująca nawet dla tych, którzy pewnie historię średnio lubią czytać. Gdyby polska nauka nie była obrośnięta chityną i mchem, po autora już ustawialiby się rektorzy największych polskich uniwersytetów z propozycją pracy dla swoich katedr historii..... ale to w świecie idealnym ,

Historyczna Książka dekady. Warsztat historyczny na najwyższym poziomie. Liczba materiałów źródłowych widocznych w przypisach i bibliografii powinna onieśmielić niejednego autora. Wybrana tematyka arcyciekawa , historia opowiedziana kompleksowo- nikt dotąd na polskim rynku czegoś takiego nie zrobił . Styl powieściowy- co jest kapitalnym zabiegiem ( a podejrzewam, że jest...

Książka całkiem przyzwoita. Zbiera "do kupy" temat. który jeży włosy na głowie. Książka potrzebna. Moim zdaniem obowiązkowa lektura dla tych, którzy interesują się Rosją - tą współczesną i tą minioną, które wiele się nie różnią.
Przy okazji - już choćby z szacunku dla ofiar naszych "braci Słowian" może warto było przysiąść i nie wypuszczać "baboli" typu "prezydent Francji Ż. Schirak"!!! Zbyt wiele takich "kwiatków" na tak poważną książkę.

Książka całkiem przyzwoita. Zbiera "do kupy" temat. który jeży włosy na głowie. Książka potrzebna. Moim zdaniem obowiązkowa lektura dla tych, którzy interesują się Rosją - tą współczesną i tą minioną, które wiele się nie różnią.
Przy okazji - już choćby z szacunku dla ofiar naszych "braci Słowian" może warto było przysiąść i nie wypuszczać "baboli" typu "prezydent Francji...

Książka rozpoczyna się dość obszernym rysem historycznym oraz omówieniem dziejów Czeczenii od czasów starożytnych do lat 90-tych. Przyznam, że te wstępne sto pięćdziesiąt stron, to dobre i konieczne wprowadzenie dla kogoś nie interesującego się historią Kaukazu. Następnie dochodzimy już do najważniejszych rozdziałów w książce dotyczących powstania Czeczeńskiej Republiki Iczkerii w 1991 roku, I wojny czeczeńskiej, okresu pokoju z lat 1996-1999, II wojny czeczeńskiej. Na zakończenie autor przedstawia sytuację w Czeczenii do 2015 roku oraz konflikt między Emiratem Kaukaskim a Państwem Islamskim. Pochwalić należy zwłaszcza opisy działań wojennych. Skupiono się zarówno na perspektywie rosyjskiej jak i czeczeńskiej, nie brak tutaj szturmów, oblężeń czy zasadzek. Przedstawiono również szereg zbrodni wojennych dokonanych przez wojska federalne, pokazano jak trudny los był czeczeńskich cywili, na których praktycznie dokonano ludobójstwa (prawdopodobnie zamordowano ponad ćwierć miliona ludzi). Jest to też opowieść o ludziach - politykach czy żołnierzach jak Putin, Jelcyn, Kadyrow, Maschadow, Dudajew czy Basajew, ale też o wielu innych cichych bohaterach jak Anna Politkowska czy Rubati Mistajewa, która w oblężonym Groznym zorganizowała grupę pielęgniarek ratujących życie bojownikom. Mimo, że można odnieść wrażenie, że pozycja ma wydźwięk antyrosyjski (chociaż trudno o to oskarżać autora),to Maciejak nie pomija także kwestii zamachów terrorystycznych dokonywanych przez Czeczenów. Więcej miejsca poświęcono zwłaszcza tym znanym jak szkoła w Biesłanie czy teatr na Dubrowce, ale pokazano również szereg mniejszych aktów terroru dokonywanych w autobusach czy galeriach. Niestety, łyżką dziegciu po raz kolejny, jeśli chodzi o Wydawnictwo Inforteditions jest po prostu kiepskie wydanie książki. O ile od strony wizualnej, trudno się do czegoś przyczepić, bo jest całkiem sporo ilustracji, do tego 11 map i schematów, ale niestety pod kątem edytorskim pozycja leży i kwiczy. Znów w tekście jest pełno literówek, błędów w nazwiskach, a szkoda, bo bardzo dobra książką została popsuta przez brak jakiejkolwiek korekty.

Książka rozpoczyna się dość obszernym rysem historycznym oraz omówieniem dziejów Czeczenii od czasów starożytnych do lat 90-tych. Przyznam, że te wstępne sto pięćdziesiąt stron, to dobre i konieczne wprowadzenie dla kogoś nie interesującego się historią Kaukazu. Następnie dochodzimy już do najważniejszych rozdziałów w książce dotyczących powstania Czeczeńskiej Republiki...

"Zagłada narodu..."
Książka ta opisuje tragedię narodu Czeczeńskiego na tle jego historii. Autor od początku opisuje dzieje dzielnych górali do czasów najnowszych. Całość przyswaja się świetnie i mimo historycznego zacięcia lektura niesie ogromny ładunek emocjonalny. Po jej przeczytaniu o 180 stopni uległo przeobrażeniu moje spojrzenie na wydarzenia w Dobrowce czy Biesłanie.
Czytając o największej od czasów II Wojny Światowej zbrodni ludobójstwa na Czeczeńskim Narodzie człowiek zaczyna rozumieć zamachowców. Rozumieć nie popierać.
Tło wydarzeń w tej małej republice naznaczone jest dużą dozą okrucieństwa, odwagi i bezgranicznej miłości do Ojczyzny. Jednocześnie cieniem na cywilizowanym świecie kładzie się akceptacja dla rosyjskich obozów koncentracyjnych i eksterminacji narodu w imię niesiniejącej "walki z terroryzmem". Ten wyświechtany frazes przykrywał cieniem morderstwa dziennikarzy czy członków organizacji pozarządowych.
Książka jest napisana z pasją i niesie ze sobą olbrzymi kontener wiedzy. Całość wywodu podana jest w sposób przystępny i bardzo atrakcyjny dla czytającego.
Tekstowi głównemu towarzyszą mapy i przebogate przypisy. Niektóre są całostronicowe.
Wady to przede wszystkim czcionka w przypisach. Jest bardzo mała.
Kolejną jest polityczne zabarwienie niektórych poglądów autora. Nie potrzebnie burzy ono powierzchnię ciekawego rozdziału. Na szczęście jest to maleńki i jednorazowy wybryk... Można przeboleć.
Warto sięgnąć po tą pozycję i poznać prawdziwe tło "Wojny Czeczeńskiej". Nie będziecie się nudzić.

"Zagłada narodu..."
Książka ta opisuje tragedię narodu Czeczeńskiego na tle jego historii. Autor od początku opisuje dzieje dzielnych górali do czasów najnowszych. Całość przyswaja się świetnie i mimo historycznego zacięcia lektura niesie ogromny ładunek emocjonalny. Po jej przeczytaniu o 180 stopni uległo przeobrażeniu moje spojrzenie na wydarzenia w Dobrowce czy...