Etyka solidarności oraz Homo sovieticus

Młodszym czytelnikom warto chyba przypomnieć, że pod koniec lat 80-tych XX wieku ksiądz profesor Tischner stał się jednym z pierwszych księży-celebrytów. Obdarzony dowcipem i talentem oratorskim był dyżurnym duchownym polskich mediów. Dość powiedzieć, że jego rozmówcami byli i Adam Michnik i Jarosław Gowin. Wielostronicowe artykuły w największym dzienniku, programy w TVP.

Oczywiście tylko część tej popularności ksiądz Tischner zawdzięczał swojej erudycji. Dużo wynikało z tego, że jego poglądy pasowały szefom mediów w których się pojawiał. Zdecydowanie pro-rynkowy, przestrzegający przed nacjonalizmem i ciemnym, zsowietyzowanym motłochem, a jednocześnie w koloratce, która w tamtych czasach dodawała mu, w oczach znaczącej części społeczeństwa, wiarygodności i autorytetu.

Odgrzebując przez przypadek jego książeczkę, ucieszyłem się, że będę mógł na spokojnie skonfrontować jego diagnozy i rady, pisane ponad 30 lat temu, z obecną rzeczywistością. Co ciekawe najbardziej eksponowane obawy księdza okazały się zupełnie płonne. Strach przed homo sovieticus, jako największą przeszkodą w tworzeniu nowoczesnego społeczeństwa nie znajduje potwierdzenia w historii ostatnich 30 lat. Polacy chętnie przyswoili kapitalistyczną etykę pracy i nieskrępowaną wymianę poglądów. Jeszcze raz swoją rację udowodniła szkoła austriacka, która za największą wadę socjalizmu uznaje brak rynku, a tym samym brak niezakłóconego przepływu informacji pomiędzy jego uczestnikami, a nie sposób organizacji pracy. Duża część diagnoz dotyczących totalitaryzmu i przeszkód w budowaniu prawdziwie wolnego społeczeństwa pozostaje aktualnych. Choćby te o monologicznej koncepcji prawdy w systemach totalitarnych, a więc i kluczowej roli cenzury czy o władzy nad człowiekiem jaką osiąga tyran ograniczając prawo do posiadania. En masse jednak są to dość oczywiste i wtórne konstatacje.

Niestety te pozycje, uznawane za fundamentalne w czasach powstawania dzieła, okazują się w z dzisiejszej perspektywy dość jednorazową, interwencyjną pozycją quasi-filozoficzną, bardziej świadectwem czasu niż dziełem mającym i dziś znaczenie.

Młodszym czytelnikom warto chyba przypomnieć, że pod koniec lat 80-tych XX wieku ksiądz profesor Tischner stał się jednym z pierwszych księży-celebrytów. Obdarzony dowcipem i talentem oratorskim był dyżurnym duchownym polskich mediów. Dość powiedzieć, że jego rozmówcami byli i Adam Michnik i Jarosław Gowin. Wielostronicowe artykuły w największym dzienniku, programy w TVP....

Czytałem kilka razy i jeszcze nie raz przeczytam, dzisiaj niestety to już zapomniana lektura ale ciągle obowiązkowa...

Czytałem kilka razy i jeszcze nie raz przeczytam, dzisiaj niestety to już zapomniana lektura ale ciągle obowiązkowa...