Pranie mózgu. Uwodzicielska moc (bezmyślnych) neuronauk

Poszerzająca horyzonty książka. Jako sceptyk z natury zgadzałam się z grubsza ze wszystkimi opiniami autorów i w sumie z nieco złośliwą satysfakcją przyklaskiwałam zjadliwym komentarzom pod adresem zbyt gorliwych neuronaukowców. We wszystkim trzeba zachować zdrowy rozsądek i o tym jest ta książka. Absolutnie nie krytykuje ona neuronauk jako takich a jedynie nadmierny entuzjazm co do ich możliwości na dzień dzisiejszy. I to jest mądry głos.

ALE. Prawdą jest, że tekst jest przetłumaczony i zredagowany słabo. Niektóre zdania nie mają zwyczajnie sensu. Były też momenty, kiedy troszkę powątpiewałam w bezstronność autorów. Jakby nie patrzeć opieranie opinii o zdrowiu psychicznym o badania mózgu zamiast o badania człowieka i jego zachowań narusza fundamenty ich własnej pracy (autorzy to psychiatra i psycholog). Wreszcie, czasem argumenty wydawały mi się nieco rozmyte, sugerujące niezbyt dogłębne zrozumienie niektórych zagadnień. Gdyby nie to, że ogólny przekaz wydał mi się słuszny, pewnie bym się czepiała ;)

Niemniej jednak przeczytałam tę książkę szybko. Nie jest przegadana, to popularnonaukowa a nie naukowa książka i tak należy ją traktować. Napisana jest przystępnie i porusza kilka bardzo istotnych kwestii do rozważenia we własnym zakresie. Z tego względu polecam.

Poszerzająca horyzonty książka. Jako sceptyk z natury zgadzałam się z grubsza ze wszystkimi opiniami autorów i w sumie z nieco złośliwą satysfakcją przyklaskiwałam zjadliwym komentarzom pod adresem zbyt gorliwych neuronaukowców. We wszystkim trzeba zachować zdrowy rozsądek i o tym jest ta książka. Absolutnie nie krytykuje ona neuronauk jako takich a jedynie nadmierny...

Krótka, zwięzła książka, która może stanowić inspirację do rozważań dotyczących nie tylko granic neuronauki, ale i nauki w ogóle. To ogromny plus tej pracy - przypomina o tym, by zachować dystans do wypowiedzi naukowców. Choć zabrzmi to paradoksolnie - oto popularnonaukowa książka ucząca czytelnika tego, by nie ufał popularnonaukowym książkom ;)
Komfort czytania obniża tłumaczenie i korekta tekstu. To prztyczek w nos wydawcy. Roi się od błędów ortograficznych, językowych i rzeczowych. Jak można poważnie potraktować wywody naukowców, które podane zostały czytelnikom w aż tak niechlujny sposób...? Poza tym na końcu są bardzo długie i ważne przypisy, których treść, według mnie, powinna zostać zawarta w tekście głównym.
Polecam pasjonatom tematu, którzy czytają o mózgu wszystko bez wybrzydzania. Przyda się czasem jakiś marudny głos w tym nadmiarze zachwytów i optymizmu, jaki towarzyszy tekstom o mózgu i naszych możliwościach poznania go.

Krótka, zwięzła książka, która może stanowić inspirację do rozważań dotyczących nie tylko granic neuronauki, ale i nauki w ogóle. To ogromny plus tej pracy - przypomina o tym, by zachować dystans do wypowiedzi naukowców. Choć zabrzmi to paradoksolnie - oto popularnonaukowa książka ucząca czytelnika tego, by nie ufał popularnonaukowym książkom ;)
Komfort czytania obniża...

[...]
Autorzy próbują w niej odczarować nieco modę na neuronauki wyjaśniając, co wiemy o funkcjonowaniu mózgu, czego nie wiemy, a co dopiero przypuszczamy. Bardzo krytycznie podchodzą do wszelkiego neuromarketingu, neurodiagnoz przy wykorzystaniu najnowszych urządzeń pokazując krok po kroku, jak trudna i złożona jest interpretacja, a tym samym diagnostyka uzyskiwanych wyników. Mamy słynny przykład z martwym łososiem, u którego zidentyfikowano aktywność nerwową przy użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego.

Duża część książki dotyczy również zagadnień etycznych związanych z problemem wolnej woli i rozdziału mózgu od umysłu. Mam czasami wątpliwości związane z jednoznacznymi sądami autorów i zbyt daleko idącej krytyce niektórych stanowisk. Zwłaszcza, że odniosłem wrażenie, że chyba zbyt daleko interpretują intencje i poglądy innych naukowców. Ma to miejsce w stosunku choćby do Davida Eaglemana, którego oskarżają o daleko posunięty redukcjonizm i determinizm próbując przekonać, że zdaniem Eaglemana człowiek nie jest odpowiedzialny za swoje czyny i wybory moralne, bo jest za nie odpowiedzialne chemia mózgu. Odwołują się do książki Eaglemana Mózg incognito. Co ciekawe, Eagleman w tej książce zdaje się stawiać mnóstwo pytań, co do funkcjonowania porządku prawnego w pewnych okolicznościach, a nie jak to starają się przedstawić Satel i Lilienfeld ma jednoznaczne stanowisko.
[...]
całość:
http://www.speculatio.pl/pranie-mozgu/

[...]
Autorzy próbują w niej odczarować nieco modę na neuronauki wyjaśniając, co wiemy o funkcjonowaniu mózgu, czego nie wiemy, a co dopiero przypuszczamy. Bardzo krytycznie podchodzą do wszelkiego neuromarketingu, neurodiagnoz przy wykorzystaniu najnowszych urządzeń pokazując krok po kroku, jak trudna i złożona jest interpretacja, a tym samym diagnostyka uzyskiwanych...

Niewystarczająco wykorzystany potencjał na przedyskutowanie ciekawego tematu. "Pranie mózgu. Uwodzicielska moc (bezmyślnych) neuronauk" psychiatry Sally Satel i psychologa Scotta Lilienfelda to próba pokazania pułapek zbyt powierzchownego i popularnego traktowania osiągnięć współczesnej neuronauki.

Pierwsze strony, to krótkie zreferowanie rozwoju metod obrazowania mózgu. Niestety autorzy przybliżyli tylko metodę fMRI (rezonansu magnetycznego) i to tak, że wprost nie widać, w czym tkwi sedno jej fizycznych ograniczeń. Zamiast skupić się na istocie, rozpisali się nad pozornym znaczeniu różnicy kolorów na wydruku aktywności mózgu, które to kolory mogą być przecież z dowolnej palety barw (str. 37-38). Na szczęście już samą interpretację wyników przedstawili jasno i przekonująco.

Przewodnim celem Satel i Lilienfelda było pokazanie, że w przestrzeni publiczno-biznesowo-prawnej nadużywa się osiągnięć metod fMRI. Moda, z której korzystają 'neuromarketingowcy' mamiąc firmy wizją możliwego pewnego jakoby ustalenia jakich produktów pożądają klienci, to temat drugiego rozdziału. Okazuje się, że z fMRI nie dowiemy się niemal nic o faktycznych preferencjach zakupowych. Przy okazji ciekawie opisali autorzy historię tzw. reklam podprogowych, które są czystą mistyfikacją (str. 83-85). Kolejny rozdział, cięższej wagi, dotyczy problemu uzależnień narkotykowych i alkoholowych. I tu zawitały techniki fMRI, wypaczając i w sposób nieuprawniony nadinterpretując diagnostykę w procesie leczenia. Zwolennicy nowości doszli bowiem nawet do wniosku, że uzależnienia, to choroba mózg. W efekcie cześć fachowców od uzależnień uznała, że alkoholizm czy narkomanię należy traktować na równi chociażby z klasycznymi schorzeniami o podłożu genetycznym, a nie jako psychosomatyczne zaburzenie (str. 100-102).

Kolejne dwa rozdziały dotyczą wykorzystania neuronauki w ustalaniu wiarygodności zeznań i bardzo frapującego problemu odpowiedzialności moralnej jednostki za czyny, których się dopuściła. Ponieważ sądy amerykańskie zaczęły akceptować pewne wyniki ustaleń wprost z pracy mózgu, to kwestia prawa i jego modyfikacji staje się zagadnieniem nie tylko akademickim.

Ostateczną ocenę 'in plus' książka uzyskała dzięki ostatniemu rozdziałowi o wolnej woli i relacji umysł-świadomość-mózg. Uczciwie zreferowali autorzy całe spektrum teorii. Sami zajęli pośrednie stanowisko między determinizmem, a poglądem o istnieniu bardzo rozbudowanej koncepcji wolnej woli. Wydaje mi się jednak, że nie docenili pewnych materialistycznych konsekwencji i błędnie opisali senes determinizmu. Założyli, że jego istota prowadzi nieuchronnie do usunięcia moralności i w efekcie mógłby on wypaczyć system 'nagrody i kary' budujący relacje kulturowo-społeczne (str. 196). Dla mnie to demonizowanie czegoś, co zapożyczone nieumiejętnie z nauk ścisłych, adaptuje się w język biologii i psychologii bez odpowiedniego kontekstu.

Książka cierpi na typowo ameryko-centryczny opis zjawisk. Gdyby skupili się autorzy na pewnych wyabstrahowanych z kontekstu amerykańskiego przykładach, całość czytałoby się lepiej. Szczególnie fragment o rozwiązaniach prawnych na tym stracił (na przykład str. 150-151, 176-179). Wszystkie opisy orzekania winy z mniej lub bardziej sensownym udziałem dobrodziejstw wariografu, EEG, PET czy fMRI, odwoływały się do sądownictwa USA. Czy my w Europie musimy znać amerykańskie poprawki konstytucyjne i szczegóły procesów w stylu 'X versus Y' opartych na precedensach?

Ogólnie oceniam pracę, jako 'niezbyt gęstą', czyli raczej niewymagającą super skupienia. Całość adresowana jest do amerykańskiego konsumenta, z hasłowym zaleceniem - 'neuronauka jest ok, ale nie ufaj za bardzo szarlatanom i naciągaczom, którzy robią na tym biznes'. Pewne partie syntetyczne (dla mnie zbyt skąpo reprezentowane) są na ciekawym poziomie popularnym. Całość wygląda trochę jak dziennikarski i interwencyjny, a przez to skażony bieżącym stanem diagnozy problemów, raport o ułomnościach recepcji metod neurologii w społeczeństwie USA.

Umiarkowanie polecam, bo lektura niezbyt długa i na czasie (i ewentualny zawód z czytania nie pojawi się po długich godzinach spędzonych z książką) chyba, że ktoś akurat przeczytał coś Dennetta czy Gazzanigi, wtedy będzie niedosyt.

Niewystarczająco wykorzystany potencjał na przedyskutowanie ciekawego tematu. "Pranie mózgu. Uwodzicielska moc (bezmyślnych) neuronauk" psychiatry Sally Satel i psychologa Scotta Lilienfelda to próba pokazania pułapek zbyt powierzchownego i popularnego traktowania osiągnięć współczesnej neuronauki.

Pierwsze strony, to krótkie zreferowanie rozwoju metod obrazowania mózgu....