Choć bohaterka „Śmiałego przedsięwzięcia” to postać fikcyjna, to w jej charakterze można odnaleźć wiele cech łączących ją z wybitnymi kobietami, które zaznaczyły swoją obecność na kartach nauki. Warto tu wymienić choćby słynną Adę Lovelace, córkę lorda Byrona, która zachęcana przez matkę do pobierania nauk matematycznych była tak dobra w swojej dziedzinie, że na kartach historii zapisała się jako pionierka komputeryzacji. Prowadziła zażartą dyskusję z Charlesem Babbage'em na temat jego maszyny analitycznej, będącej właśnie prototypem komputera. A stworzony przez nią algorytm do obliczenia liczb Bernoulliego, zawarty w notatkach do tłumaczenia artykułu Luigiego Menabrei, uznaje się nawet za pierwszy program komputerowy.

Inną sławną matematyczką tamtych czasów była Marie-Sophie Germain. Ona jednak nie była zachęcana przez rodziców do pielęgnowania pasji. Wręcz przeciwnie – chcieli ją zniechęcić do rozwijania pasji do liczb, gdyż uważali matematykę za męską dziedzinę nauki. Germain nie została wprawdzie przyjęta na politechnikę paryską, bo drzwi dla kobiet tej uczelni były wciąż zamknięte, ale udało jej się nawiązać współpracę z jednym z najwybitniejszych ówczesnych matematyków – Lagrangem, który został jej nauczycielem. Wniosła znaczący wkład w teorie liczb i sprężystości.

Mary Fairfax Somerville zajmowała się z kolei astronomią i fizyką Newtona. Od 1852 roku badała zjawisko magnetyzmu, które przedstawiła Royal Society w opracowaniu „Właściwości magnetyczne promieni fioletowych w spektrum słonecznym”. Była drugą, po Caroline Herschel, kobietą, której praca naukowa została opublikowana przez Royal Society. Napisana przez nią „Geografia fizyczna” była popularnym podręcznikiem przez następne półwiecze.

Pierwszą kobietą w historii, która uzyskała dyplom ukończenia studiów wyższych, była Amerykanka Catherine Elizabeth Benson. Miało to miejsce w 1840 roku.

Czas zmian

Dopiero pod koniec XIX wieku zaczęto otwierać szkoły wyższe dla dziewcząt, jak North London Collegiate School czy Cheltenham Ladies’ College. W 1869 roku powołano pierwszy w Wielkiej Brytanii kobiecy college uniwersytecki – Girton College w Cambridge.

W tym czasie w Zjednoczonym Królestwie działała także Florence Nightingale, która założyła pierwszą szkołę pielęgniarstwa i była pionierką w ochronie zdrowia publicznego i statystyce medycznej.

Z kolei Elizabeth Garrett Anderson była pierwszą kobietą mającą kwalifikacje medyczne i wraz z Sophią Jex-Blake oraz Elizabeth Blackwell założyła w 1874 roku London School of Medicine for Women – pierwszą szkołę medyczną dla kobiet.

Również za oceanem w tym okresie pojawiło się wiele nowych szkół wyższych dla kobiet (college’ów). A ich absolwentki zdobywały później stopień doktorski (Ph.D.). Jedną z takich placówek jest Women’s Medical College, założony przez wspomnianą wcześniej Elizabeth Blackwell i jej siostrę – Emily Blackwell.

Śmiałym krokiem w świat nauki

Na początku XX wieku liczba kobiet obecnych w nauce zdecydowanie wzrosła dzięki otwarciu dla nich szkolnictwa wyższego. Nowe możliwości pojawiły się w takich dziedzinach, jak botanika czy chemia. To wtedy działała Maria Skłodowska-Curie – pierwsza kobieta, która otrzymała Nagrodę Nobla (1903 r., fizyka), i jedyna dwukrotna laureatka tego wyróżnienia (1911 r., chemia). Nie była to jednak jedyna kobieta chemik tego okresu. Lise Meitner stworzyła pierwsze szkice możliwości podziału jądra atomowego. A w 1918 roku razem z Otto Hahnem odkryli protaktyn. Ida Tacke Noddack z kolei odkryła ren, a Marguerite Perey frans. Warto tu wspomnieć też o Emmy Noether, która rozwinęła program erlangeński w geometrii.

„Śmiałe przedsięwzięcie” kobiety doktora

W takich właśnie okolicznościach historycznych umieszcza swoją bohaterkę Elizabeth Camden, autorka powieści „Śmiałe przedsięwzięcie”. Doktor Rosalind Werner z własnego doświadczenia wie, jak ważna jest czysta woda. Jej rodzice zmarli na cholerę, którą zarazili się właśnie na skutek wypicia skażonej cieczy. Po tych traumatycznych doświadczeniach z dzieciństwa obiecała sobie, że zrobi wszystko, by uczynić wodę bezpieczną. Studiowała biochemię, by móc stoczyć tę życiową walkę z drobnoustrojami. Właśnie dlatego tak bardzo angażuje się w tworzenie zakładu obróbki chemicznej. Zdaje sobie świetnie sprawę z tego, że użycie chloru, znacznie tańszego i skuteczniejszego niż filtracja, może oznaczać różnicę między życiem a śmiercią dla tysięcy nowojorczyków. Wiedza stojąca za tym procesem jest jednak nowa i choć ma solidne podstawy, wciąż budzi obawy związane z długoterminowymi skutkami wchłaniania substancji chemicznych. Jednym z nieufnych oponentów doktor Werner jest Nicholas Drake – nowo mianowany komisarz ds. wody. On – podobnie jak Rosalind – jest przekonany co do słuszności swoich poglądów. A jako hydraulik przez wiele lat pracujący w kanałach wierzy w skuteczność filtracji i obawia się długofalowych konsekwencji picia chlorowanej wody.

Miłość i nauka

„Śmiałe przedsięwzięcie” to druga część cyklu „Nowojorskie kobiety”. W pierwszym tomie, zatytułowanym „Niedostępny spadek”, bohaterami byli Lucy Drake oraz sir Colin Beckwith. W kontynuacji, której akcja rozgrywa się kilka lat po wydarzeniach z pierwszej części, Lucy i Colin również się pojawiają, lecz to brat Lucy, Nicholas – wraz z nową postacią, doktor Rosalind – grają pierwsze skrzypce. Autorka umiejscawia swych bohaterów na świetnie odmalowanym społecznym i kulturowym tle Nowego Jorku początku XX wieku, dzięki któremu czytelnik łatwo może zorientować się w otaczającej Nicka i Rosalind rzeczywistości i zrozumieć wyzwania, z którymi oboje muszą się zmierzyć.

Oboje protagoniści to ciekawie zarysowane postaci, przełamujące schematy i wychodzące poza przypisane im wcześniej role społeczne. Rosalind wciąż budzi zdziwienie jako kobieta doktor, w dodatku niebędąca lekarzem, Nicholas z kolei jest traktowany z dystansem przez nowojorskie elity, w kręgu których znalazł się dopiero po odziedziczeniu pokaźnego spadku. Oboje jednak dążą do tego samego – zapewnienia bezpieczeństwa ludziom. Czy rozdzieli ich chemia nieorganiczna, czy może połączy chemia uczuć? Warto sięgnąć po „Śmiałe przedsięwzięcie”, żeby poznać zawiłe jak rzeka Hudson losy tej pary.

Elizabeth Camden jest autorką powieści historycznych i laureatką kilku nagród literackich. Z wykształcenia historyk i bibliotekoznawca, za dnia pracuje w bibliotece, a nocami szlifuje kolejne książki. Mieszka wraz z mężem na Florydzie. W Polsce ukazały się jej autorstwa „Tajemnice Bostonu”, „Chicago w ogniu” i „Ku odległym brzegom”, a także opowiadanie „W stronę słońca” w książce pt. „Wszystkie moje jutra”. Jesienią 2019 roku premierę miał „Niedostępny spadek”, pierwszy tom z serii „Nowojorskie kobiety”. Drugi tom ukazał się 6 marca 2020 roku.

Więcej informacji można znaleźć na jej stronie.

Tekst na podstawie książki „Śmiałe przedsięwzięcie" Elizabeth Camden.