Niech te zawierające ideał piękna spróchniałe ramy w które włożono namiętności średniowiecza zaświadczą o tym, że nie wszystko co stare, to niewarte jest uhonorowania w postaci jednego z lepszych miejsc domowej biblioteki. Napisany w epoce romantycznej "Nocny Kasper" jako wspaniały przykład wskrzeszenia zakurzonych historii wieków średnich, okazuje się nicią łączącą motywy fantastyczne dwóch epok. Jeśli w jednej z nich wiodącym ornamentem stają się gotyckie dzwonnice i śpiew minstreli, to ta druga niczym zapatrzona w nią młodsza siostra próbuje wykorzystać motywy ciemności i zjawy na chwałę ich obydwóch. Ten podążający w rytmie rozkołysanych miejskich dzwonów groteskowy orszak ciężko uznać za zbiorowość żywych. Liryczne poruszenia ich serc aż nadto już ciążą ku śmierci, żeby wziąć je za czynnik tworzący życie. Jednak gdzieś na dnie tli się płomyczek miłości, pomimo upływu tak wielu wieków pieczołowicie pielęgnowany przez Aloysiusa Bertranda, miłośnika starych epok.

Zapowiedź nadejścia dziwnych rzeczy na ziemi jest tu wkomponowana w ciągle poszukującą swojego kamienia filozoficznego sztukę. Jeśli spojrzymy w złotem płonący witraż, to ta bliżej nieokreślona przepowiednia staje się bardziej realna, niż majestatyczne cielska przyklejonych do murów cytadel. Napełniony niby oddechem snu poemat prozą Bertranda zaczyna przypominać księgę magiczną wilgotnych po deszczu lasów i obrośniętych mchem drzew. Jego żałobny szloch rozbrzmiewa przez całą długość misterium życia, biadając nad metafizyką istnienia polifonicznie kreśli barwny obraz średniowiecznego świata. O krok od mistyki. Przebiegający poemat rój zbiegłych ze starych sztychów marzeń, sportretowanych postaci, wyjętych żywcem spod pędzli Rembrandta i Callota.

Podnieśli go z zapomnienia Stéphane Mallarmé wespół z Charlesem Baudelaire'em i umieścili w przestrzeni wyobraźni XIX-wiecznych czytelników, pragnących powrotu do romantycznej symboliki. Aloysius Bertrand wtedy odżył, nieco ironiczny, trzymający zardzewiały klucz do tajemnic filozofii. Zdobiona gotyckimi iluminacjami Biblia zajaśniała na nowo pod wpływem wyczarowanego w alchemicznej retorcie nastroju spod granic jawy i snu. Wydające się wymarłymi zamki i klasztory ponownie zaludniły się wyłowionymi z szarych głębin historii postaciami rycerzy i mnichów. I tak jak z grobu zapomnienia wydobyto Bertranda, tak jego dzieło zaczęło mozolną wędrówkę na szczyty literackich pomników. Nie zapomniano mu prób stworzenia nowego rodzaju prozy. Podniesiono jego romantyczny fresk na wyżyny sztuki.

Chciałbym aby mój odbiór "Nocnego Kaspra" nie został przytłoczony jedynie przez ciężar warownych budowli i piękno linii gotyckich łuków. Zależy mi na tym, żeby ukazany przez Bertranda egzotyzm wieków średnich bardziej celował w namiętności niż w majestatyczność rzeczy materialnych. Francuski poeta zbliżył się do granic tego, co czyni jego dzieło bardziej nieuchwytnym niż namacalnym. Cieszę się z tego mocno ponieważ przywrócony przez niego świat bardziej mi się podoba jako rozgorączkowany uczuciami i rozświetlony światłem kapryśnego księżyca glob, niż pełen stereotypów i chłodny wizerunek średniowiecza. Powrotny krok ku wiekom średnim okazał się dla Bertranda przełomowy, jego samego otarł o mistykę tej odległej epoki a mi wskazał kierunek w którym należy poszukiwać ukojenia i zastanowienia nad życiem.

Niech te zawierające ideał piękna spróchniałe ramy w które włożono namiętności średniowiecza zaświadczą o tym, że nie wszystko co stare, to niewarte jest uhonorowania w postaci jednego z lepszych miejsc domowej biblioteki. Napisany w epoce romantycznej "Nocny Kasper" jako wspaniały przykład wskrzeszenia zakurzonych historii wieków średnich, okazuje się nicią łączącą motywy...