Wszystkie te trzy tomy znam, mam, ale sięgnięcie po nie w odświeżonej wersji sprawiło mi ogromną przyjemność, choć trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nie wszystkie opowiadania zachwycają. Najsłabiej w tym zestawieniu wypadają teksty ze zbioru „Niewiarygodna i smutna historia...”. Refleksje nad tymi, wydanymi w 1974 roku w Polsce, opowiadaniami poczynił Adam Komorowski na łamach „Nowych Książek”, łącząc w tekście recenzję z rozważaniami nad twórczością Marqueza. Autor zwraca uwagę, że zbiór opowiadań integruje w sobie elementy cudowności, groteski, które wcześniej nie były tak wyraźnie obecne w utworach kolumbijskiego pisarza. Tym, co charakteryzuje te opowiadania, jest także ich język, który tutaj […] jest nie tyle obiektywizacją zabiegów poznawczych, ale sam kreuje zupełnie nową autonomiczną rzeczywistość. Zauważalna jest także stylizacja biblijna, inspiracje Starym Testamentem przemieszane z humorem, ironią, wspomnianą już groteską, co jest pewnym novum w twórczości Marqueza. Zaś elementem wspólnym dla wszystkich opowiadań, a który pojawiał się także we wcześniejszych dziełach pisarza, jest motyw samotności. Komorowski zwraca jednak uwagę, że tom ten nie należy do najwybitniejszych dzieł Marqueza, a mi, podczas jego lektury, towarzyszyło przekonanie, że opowiadania powstały tylko dlatego, że tego oczekiwano od autora. 

Kolejne dwa tomy są lepsze, intrygujące, bardziej „marquezowskie”, choć przyjęło się uważać, że zbiór ośmiu opowiadań „W tym mieście nie ma złodziei” ma wątpliwą wartość literacką, natomiast ma ogromne znaczenie dla zrozumienia i wprowadzenia w twórczość Marqueza. Tom ten jest swoistego rodzaju próbą zapoznania czytelników z mieszkańcami Macondo, z tym niesamowitym, onirycznym, pełnym absurdu światem, w który całkowicie wchodzimy w „Stu latach samotności”. Zupełnie inne są wczesne opowiadania z „Dialogu lustra”, które powstały w latach 1947-1955, a więc przed debiutem literackim. Motywem przewodnim wszystkich jedenastu opowiadań jest śmierć, którą Marquez, a wraz z nim stworzone przez niego postaci, interpretują na wiele sposobów. Marquez próbuje oswoić śmierć, poznać ją wszystkimi zmysłami, dochodzi do zatarcia granicy między jawą a snem, opowiadania utrzymane są w konwencji oniryzmu. Pisarz na swój warsztat bierze także kategorię czasu, zniekształca go, modyfikuje, w ostateczności nadaje mu nowe znaczenie. Przez Wydawnictwo Muza tom ten został wzbogacony o trzy opowiadania: „Tubal-Kain wykuwa gwiazdę”, „Nataniel składa wizytę” i „Mężczyzna przychodzi w deszczu”, które utrzymane są w tej samej stylistyce. Jak powiedział Mario Vargas Llosa o twórczości Marqueza – demony jego życia są tematem jego dzieła.

Karolina Purłan