Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zaczynają tę książkę myślałem, że dotyczy ona okresu od zakończenia wypraw krzyżowych do tureckiego podboju w początkach XVI wieku. Tymczasem jest inaczej, bowiem cały okres krucjat został przez Autora wzięty pod uwagę i zajmuje w skali całej pracy bardzo ważne miejsce, choć z drugiej strony nie należy patrzeć na tę książkę w perspektywie rywalizacji świata islamu i chrześcijańskiej Europy. Jest to bowiem przede wszystkim historii Bliskiego Wschodu, a więc świata zdominowanego przez państwa muzułmańskie. Holt bardzo mocno podkreśla rozbicie świata islamu w tym okresie. Po potędze kalifatu abbasydzkiego nie było już w XI wieku śladu i w przeddzień I krucjaty toczyła się na Bliskim Wschodzie walka między słabnącymi państwami Seldżuków i Fatymidów. W kolejnych wiekach pojawienie się krzyżowców stało się impulsem do podjęcia przez muzułmanów kroków w stronę zjednoczenia, które najpierw skierowane było przeciwko frankijskiemu Outremer, potem zaś przeciwko Mongołom. W tym kontekście należałoby zdaniem Autora patrzeć na działania Mameluków oraz późniejszy podbój całego obszaru przez Selima Ponurego. Właśnie państwo Mameluków, zwykle trochę zbyt mało doceniane i rozpatrywane z perspektywy okresu swego upadku, zostało w tej pracy szczególnie dokładnie omówione. Mało się o nim mówi, a przecież to dzięki Mamelukom świat islamu obronił się w XIII wieku przed najazdem mongolskim, a potem wyeliminował państwa krzyżowców w Lewancie. Holt zwraca też uwagę na to, że jeszcze w XV stuleciu pod władzą zdolnego Barsbaja państwo to na krótko odzyskało mocarstwową pozycję. O ile odnośnie do tematu krucjat publikacji jest cała masa, to ta książka dobrze wypełnia lukę między pracami na temat złotego wieku cywilizacji muzułmańskiej, problemem wypraw krzyżowych i późniejszej ekspansji Turcji osmańskiej. Tomasz Babnis