Fenomen „Krawędzi wieczności” zasadza się na włączeniu w powieść typowo historyczną elementów thrillera, dramatu, kryminału, obyczaju, romansu. Ta koligacja konwencji literackich daje w efekcie książkę eklektyczną i bogatą, w której każdy znajdzie coś pod swój gust. Co ważne, sposób wyzyskania przez autora tworzywa fabularnego, jakim jest historia, może się podobać i budzić uznanie - szczególnie sposób wykreowania postaci istniejących naprawdę, a w powieści otrzymujących rangę schematycznych person rodem z literatury popularnej, uwikłanych w romanse i zamieszanych w iście hollywoodzkie intrygi. Choć Breżniew, Carter czy Bush jako bohaterowie pojawiają się w „Krawędzi wieczności” dość sporadycznie, pełnią ważną funkcję - swoim fabularnym istnieniem warunkują cały koloryt powieści. Mam tu na myśli szeroką panoramę społeczną, polityczną i kulturalną, na tle której rozgrywają się dramaty tak całych narodów, jak i jednostek ludzkich. Przeczytamy tu bowiem o walce aktywistów przeciw segregacji rasowej w USA, niebezpiecznych czasach zimnej wojny, zaobserwujemy narodziny rewolucji seksualnej i muzyki rockowej, powolny rozwój oraz wpływ mediów na opinię publiczną, z napięciem będziemy śledzić trudną sytuację krajów komunistycznych i żołnierzy w Wietnamie. Follett z pełnym dramatyzmem kreśli obrazy zamachu na Kennedy’ego i Martina Luthera Kinga, morderstwa na tle rasowym, akty terrorystyczne, pogrom siany przez ZOMO i Stasi. Przełomowe zapętlenia w historii są dla autora kanwą dla losów pięciu rodzin stanowiących swoiste typy – podzielony przez mur berliński klan Francków uosabia sytuację społeczną Niemiec lat 60-80, rodziny Dewarów i Jakesów to symbol czasów Kennedy’ego, Nixona i Beatlesów, rosyjska familia Dworkinów to świadkowie tryumfu i upadku komunizmu, a brytyjscy Williamsowie stanowią przykład, przez pryzmat którego spoglądamy na dość bogate społeczeństwo angielskie. Intencją Folletta było fabularne zjednoczenie tego, co wyimaginowane z przepuszczoną przez fikcję literacką prawdą historyczną. W związku z czym czytelnik dostaje do rąk książkę pod pewnymi względami niedopracowaną – rys historyczny wraz z szeroko zakrojonym tłem znacznie przewyższa swoją wartością pierwszoplanowe sylwetki i wydarzenia z nimi związane. Przewidywalność i schematyczność to określenia charakteryzujące ten wymiar powieści. W rezultacie, „Krawędź wieczności” zaludniają postaci jednowymiarowe, spłycone psychologicznie, uwikłane w dość nudne konfiguracje miłosno-erotyczne.

„Krawędź wieczności” zamyka naprawdę imponujący kawał dobrej, beletrystycznej prozy. Ken Follett wybija się tu jako wizjoner i reinterpretator historii w jej XX-wiecznym wydaniu, przywołuje i ocenia wydarzenia społeczno-polityczne, które wstrząsały światem za czasów młodości naszych dziadków, matek i ojców, z premedytacją przemycając do literatury dziejowe kataklizmy i tryumfy nieprzerwanie kształtujące wszystkie aspekty rzeczywistości. Tom zamykający monumentalną trylogię „Stulecie” zadziwia fabularnym rozmachem i rozbudowanym, historycznym tłem, lecz zawodzi niedopracowaniem wątków głównych oraz brakiem wiarygodności bohaterów, co, notabene, zazwyczaj stanowi o wartości powieści. Pomimo że polekturowe odczucia są ambiwalentne, epickość „Krawędzi wieczności” rekompensuje konstrukcyjne niedociągnięcia.

Justyna Anna Zanik