„Ten, w którym nikt nie jest gotowy”, „Ten z dzieckiem w autobusie”, „Ten z embrionami”, „Ten, w którym Chandler nie pamięta która siostra”, wreszcie – „Ten ostatni”. To tylko garść tytułów moich ulubionych odcinków „Przyjaciół”. Część z nich widziałem pewnie kilkadziesiąt razy. Większość znam na pamięć. A jednak wciąż do nich wracam – wszyscy mamy przecież swoje comfort shows. Zwłaszcza jesienią, gdy dni są z gatunku tych podłych.

I nagle myśl: a gdyby tak stworzyć nowy? No, prawie nowy. Odcinek składankę. Ale za to z książkami. Ten, w którym wszyscy czytają.

Książki z serialu „Przyjaciele”

Książek o „Przyjaciołach” mamy w Polsce kilka. Choćby „Friends. Przyjaciele na zawsze. Ten o najlepszych odcinkach” wydawnictwa SQN, „Pokolenie Przyjaciół. Zakulisowy obraz kultowego serialu”  czy bardzo popularną w naszym serwisie pozycję „Przyjaciele. Ten o najlepszym serialu na świecie”.

Do tego, rzecz jasna, „Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, biografia zmarłego 28 października Matthew Perry’ego, serialowego Chandlera, który od kilkunastu lat pozostaje moją ukochaną postacią.

Warto też jednak prześledzić lektury samych przyjaciół. Na niektórych oparto cały odcinek (jak zamykane przez Joeya w zamrażalniku „Lśnienie”), inne posuwają fabułę do przodu, część z nich dodaje smaczku poszczególnym scenom, a są i takie, które zapewnią nam subtelny wgląd w charakter postaci.

Chcecie lepiej poznać Rossa, Rachel, Monikę, Chandlera, Joeya i Phoebe? Spójrzcie, co czytali.

„Lśnienie”, Stephen King; „Małe kobietki”, Louisa May Alcott

Każdy, komu wspominałem o pomyśle na ten tekst, odpowiadał: – No przecież! „Lśnienie” i „Małe kobietki”! Zacznijmy więc od oczywistości. Ale za to wspaniałej:

Tak zaczyna się wymiana książek między Joeyem i Rachel. Podwójnie ciekawa. Kilka odcinków wcześniej Rachel postanawia rzucić pracę w kawiarni i rozpocząć karierę w świecie mody. Innymi słowy, jak słyszymy w odcinku: zmierzyć się ze swoim strachem. W kolejnych sezonach Joey jest tymczasem kreowany na postać w y b i t n i e nieczytającą.

Oboje są zachwyceni poleconymi lekturami („Te »Małe Kobietki«… wow!”). Do czasu gdy Joey w przypływie ekscytacji nieopatrznie zdradza Rachel zakończenie najsłynniejszej bodaj książki Stephena Kinga. A co z prozą Louisy May Alcott? Cóż, urzeczony Joey ostatecznie uznaje książkę za zbyt smutną i postanawia włożyć ją do zamrażarki.

„Kwiaty zła”, Charles Baudelaire

Klasyka poezji w „Przyjaciołach”? Nie inaczej.

W 12. odcinku 3. sezonu będąca na życiowym zakręcie Monica kończy zmianę w knajpie stylizowanej na lata 50., w której musi zakładać sztuczny biust i tańczyć na barze. Tyle dobrego, że spotyka w niej Julia. W odcinku, w którym go poznajemy, pracujący w tej samej restauracji przystojny poeta czyta „Kwiaty zła” Baudelaire’a. Pytany, jak podoba mu się książka, wyznaje, że jest zawiedziony tłumaczeniem.

Po pierwszym pocałunku z Moniką pisze dla niej wiersz. Zinterpretowana przez Phoebe „Pusta waza” okazuje się jednak metaforą pogardy. „Teraz, gdy cię dotknąłem, wydajesz się jeszcze bardziej pusta”, pisze Pan Poeta. Skonfrontowany przez Monikę, próbuje przeprosić, tłumacząc, że wiersz nie jest o niej, a o wszystkich kobietach – „no, o wszystkich amerykańskich kobietach”.

„The Last Thing He Wanted”, Joan Didion

Przyznaję, że wyłapanie ostatniej powieści Joan Didion (niestety dotąd niewydanej w Polsce) w „Przyjaciołach” zajęło mi najwięcej czasu. Dojrzenie tytułu książki czytanej przez Rachel w zakończeniu 3. sezonu nie było proste. A przecież lektura ta wspaniale wzbogaca scenę.

Gdy wszyscy wyjeżdżają do Montauk, gdzie Phoebe poznaje kobietę, która okazuje się jej biologiczną matką, uczucie między Rossem i Rachel zdaje się ponownie wybuchać. Wtedy do grupy dołącza Bonnie, jego nowa dziewczyna.  

Rachel, delikatnie rzecz ujmując, nie jest zachwycona. Gdy więc Bonnie, która przed chwilą wyszła z morza, narzeka na piasek we włosach i wspomina, że wszystko było o wiele prostsze, gdy goliła głowę, Rachel namawia ją do małej zmiany fryzury.

Czytana przez nią książka to dodatkowy smaczek w całej sytuacji. Tytuł „The Last Thing He Wanted” (w wolnym tłumaczeniu: Ostatnia rzecz, której chciał) doskonale oddaje stosunek Rossa do łysiny jego nowej partnerki.

„Sto lat samotności”, Gabriel García Márquez

Gdy Chandler zwierza się, że Janice lubi przytulać się podczas snu, a on sam potrzebuje przestrzeni, Ross uczy go słynnej już techniki hug–and–roll, polegającej na mocnym przytuleniu partnerki i odtoczeniu jej na drugą stronę łóżka, gdy już co nieco przyśnie.

„Sto lat samotności” w dłoniach Chandlera, który czyta książkę tuż przed zaśnięciem, to nie tylko uroczy żart ze wspomnianej potrzeby, ale i dobre podsumowanie emocjonalnej niegotowości tej postaci do poważnego związku na tym etapie serialu, którą subtelnie podsuwają nam twórcy.

„Idiota”, Fiodor Dostojewski

Rzecz przedstawia się podobnie w przypadku Rossa czytającego jedną z najsłynniejszych powieści Dostojewskiego. „Idiota” pojawia się w jego dłoniach, gdy leżąc w łóżku z Rachel, zobowiązuje się do pójścia na wykład o modzie. Wszystko po to, by nie poszła z Markiem, o którego jest bezpodstawnie zazdrosny.

W kolejnej scenie Ross zasypia na wykładzie, a całość prowadzi do kłótni. „Idiota” to też słowo, które stanowi zapowiedź jego zachowania w kolejnych odcinkach. Fani serialu z pewnością pamiętają, do czego doprowadzi mocno obsesyjna zazdrość Rossa.

„Aksamitny Królik, czyli jak zabawki stają się prawdziwe”, Margery Williams

Jedna z najważniejszych książek światowej literatury dla dzieci pojawia się w serialu, gdy Chandler, obłędnie zakochany w Kathy, dziewczynie Joeya, kupuje jej na urodziny egzemplarz z pierwszego wydania klasyka Margery Williams.

I znów ciężko powstrzymać się od stwierdzenia, że twórcy puszczają oczko do widza. „Aksamitny Królik” to bowiem wyjątkowa opowieść o przyjaźni, a przecież to właśnie przyjaźń (nawiasem mówiąc, mój ulubiony przykład męskiej przyjaźni w popkulturze) wisi na włosku w obliczu uczuć Chandlera, których wyrazem jest trud, jaki zadał sobie, by zdobyć pierwsze wydanie książki.

Lektura spełnia przy tym funkcję narzędzia, dzięki któremu akcja posuwa się do przodu – poprzez książkę Kathy dowiaduje się, że najlepszy przyjaciel Joeya jest w niej zakochany.

„Wichrowe wzgórza”, Emily Jane Brontë; „Dziwne losy Jane Eyre”, Charlotte Brontë

Klasyczne powieści autorstwa sióstr Brontë pojawiają się w „Przyjaciołach”, gdy w 9. odcinku 5. sezonu Rachel i Phoebe zapisują się na zajęcia z literatury. Podczas gdy druga z nich chce nadrobić zaległości w literackiej wiedzy, Rachel nie traktuje zajęć poważnie i nie czyta omawianych książek.

Gdy zapytana przez prowadzącego o motyw „Wichrowych wzgórz” Rachel kradnie analizę Phoebe – według której osadzenie powieści na moczarach symbolizuje mroczny charakter Heathcliffa – ta postanawia się zemścić.

Kiedy więc Rachel po raz kolejny lekceważy kurs i przychodzi nieprzygotowana, Phoebe podsuwa jej interpretację, według której „Dziwne losy Jane Eyre” opowiadają historię kobiety–cyborga.

Morał? Czytajmy klasyków!

Dr Seuss (Theodor Seuss Geisel)

Książki Theodora Seussa Geisela, autora uwielbianego cyklu o Kocie Procie, znanego również jako Dr Seuss, dojrzymy w „Przyjaciołach” aż dwukrotnie. W 9. odcinku 1. sezonu Susan, partnerka Carol, czyta ich nienarodzonemu dziecku „Yertle the Turtle and Other Stories”.

W finale tego samego sezonu, podczas wręczania urodzinowych prezentów Rachel, Joey podarowuje jej z kolei „Oh, The Places You'll Go!”, podkreślając, że książka ta pozwoliła mu przetrwać trudne czasy.

To oczywiście nie wszystkie lektury, które znajdziemy w serialu opowiadającym o losach szóstki przyjaciół w Nowym Jorku. Te są jednak moimi ulubionymi. Niektóre mogłyby z kolei okazać się nieatrakcyjne z punktu widzenia polskiego czytelnika.

Ale jest ich przecież znacznie więcej. Jeśli więc wychwyciliście inne tytuły, czekam na wasze komentarze.

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w 2022 roku. Został odświeżony.