Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Dziwne, panie, dziwne. Saunders teoretycznie ma wszystko, co potrzeba, żeby nie uprawiać poletka z banałem – wiek, różniste doświadczenie (czyli ma z czego pisać, nie musi bezmyślnie przetwarzać schematów ani wymyślać literatury na nowo), aliści rezultat potyczek ze słowem mnie kompletnie nie przekonuje.
Ten zbiór opowiadań przypomina samochód wystawowy z niesamowitym car audio. Niby pojazd, ale nie pomkniesz sobie do pracy i z powrotem, bo służy czemuś zgoła innemu. Podobnie w przypadku Saundersa mam wrażenie, że pisarstwo traktuje nie jak swobodną ekspresję, a służy mu ono jako przepustka do świata elit. Uderza drażniąca sprzeczność między obsesyjnym nurzaniem się w realiach (bywa, że mocno przetworzonych) wsioków z middlewestu a literacką formą – wydumaną, połamaną, nadekspresyjną, a wręcz nadętą.
Nie znalazłem obiecanych fruktów. Gdyby nie pojedyncze pomysły, świadczące o potencjale kreatywności pisarza, gdyby nie widoczna sprawność w obchodzeniu się ze słowem, ogwiazdkowałbym dzieło nader oszczędnie, ale za wyżej wymienione cechy dodałem po jednym rozbłysku supernowej.
Możliwe, że artystyka wysokich (z założenia) lotów nie dla mnie, wszakże jakakolwiek polecajka byłaby nieszczera.

Dziwne, panie, dziwne. Saunders teoretycznie ma wszystko, co potrzeba, żeby nie uprawiać poletka z banałem – wiek, różniste doświadczenie (czyli ma z czego pisać, nie musi bezmyślnie przetwarzać schematów ani wymyślać literatury na nowo), aliści rezultat potyczek ze słowem mnie kompletnie ...

Rozwiń Zwiń

Przepiękny przykład choroby trawiącej rynek wydawniczy. Jak się kupiło prawa i wydało książkę, to koniecznie trzeba wtłoczyć ją do szufladki gatunkowej, bo durnego czytelnika trzeba czymś zwabić, a jeszcze durniejszy księgarz czy bibliotekarz nie będzie wiedział, w jaką półkę dzieło upchnąć. Stąd blurby, polecajki i slogany, mocniej jeszcze dociskające „gatunkoizm”.
A „Pandemonium” to po prostu opowieść o jakimś fragmencie rzeczywistości, naznaczonym dramatem sprzeniewierzenia się wymagającym regułom - tyleż społecznym co boskim - postawami ludzi wobec tego dramatu, czyjąś śmiercią i czyimiś narodzinami.
Ta rzeczywistość jest ciekawa, opisana rzetelnie, choć bez znaku jakości Wielkiej Literatury. Jest też dostatecznie egzotyczna, zwłaszcza w warstwie społecznej, kulturowej i szczególnej, obcej naszemu kręgowi cywilizacyjnemu duchowości, żeby ją objaśnić, zarówno w samej treści, jak i w solidnym posłowiu. I niewiele ma wspólnego z kryminałem, chociaż istotnie, rozwiązuje z biegiem fabuły pewną zagadkę.
Bardzo przyzwoita powieść. Zupełnie niesensacyjna. Czytać.

Przepiękny przykład choroby trawiącej rynek wydawniczy. Jak się kupiło prawa i wydało książkę, to koniecznie trzeba wtłoczyć ją do szufladki gatunkowej, bo durnego czytelnika trzeba czymś zwabić, a jeszcze durniejszy księgarz czy bibliotekarz nie będzie wiedział, w jaką półkę dzieło upchną...

Rozwiń Zwiń

Będzie krótko, bo nie ma się nad czym rozwodzić. Paradoksalnie, w globalnym świecie można zrobić karierę na lokalności. O ile jest ona chociaż odrobinę egzotyczna, a zestaw poruszanej tematyki ma walor uniwersalny, możliwy do odczytania pod każdą szerokością geograficzną. Przydałaby się jeszcze jedna cecha, lecz ta dla wydawnictw jest wtórna i niespecjalnie ważna. Żeby, mianowicie, autor był dobrym pisarzem.
Sigríður Hagalín Björnsdóttir w ogóle nie jest pisarką. Albo jej za mocno weszło wykonywane zajęcie, albo po prostu nie ma talentu. Katalog technicznej nieporadności autorki jest długi, nawet mi się nie chce go specjalnie omawiać. Dziwne, bo materia, w jakiej się „Ognie” poruszają na pierwszy rzut oka wygląda całkiem interesująco. Jednak z całej magii cienkiej skorupki nad rzekami wrzącej lawy zostaje w głowie bezładna masa wielce skomplikowanych nazw. Jak kto lubi Silmarillion, to coś dla niego. Ja nie lubię.
Ta książka, mimo teoretycznego dramatyzmu nic mi nie robi. Protagoniści, antagoniści, emocje, potencjalne i dopowiedziane niebezpieczeństwa pozostają martwymi literkami w dwuwymiarze. Dopiero poniewczasie przypomniałem sobie, że miałem do czynienia z „Wyspą”. Też mi nic nie zrobiła. Czyli nie ma nadziei i trzeciej szansy Pani Autorka nie dostanie.

Będzie krótko, bo nie ma się nad czym rozwodzić. Paradoksalnie, w globalnym świecie można zrobić karierę na lokalności. O ile jest ona chociaż odrobinę egzotyczna, a zestaw poruszanej tematyki ma walor uniwersalny, możliwy do odczytania pod każdą szerokością geograficzną. Przydałaby się je...

Rozwiń Zwiń

Toż to żaden kryminał, horror, żadna fantastyka. To jest, drodzy państwo, najczystszej wody snuj. Czyli takie coś, co łazi w te i wewte, coś by chciało, ale nie za bardzo, coś by mogło, ale nie za mocno mu się chce, a w ogóle to po co się gdzieś spieszyć, jeszcze się czytelnik zdyszy. Snuj zazwyczaj ma wadę, gdyż jest ciężki i powoduje zmęczenie bicepsów i ścięgien przy trzymaniu go przed oczami. Ale porządny snuj ma całkiem sporo zalet: nie wymaga rozwiązywania zagadek, nie napina przesadnie uwagi, nie dba o tempo i nikogo nie pogania, a dodatkowo nie każe łazić do biblioteki po nową książkę, gdyż będąc ciężkim jest zazwyczaj porządnie spasiony w obwodzie.
Żeby snuj był porządny, potrzebuje wykwalifikowanego snujarza. Pan Knausgard z tej roli wywiązuje się znakomicie, niewykluczone, że jego CV wygrałoby wszechświatowy nabór, skoro z własnego życia z (być może) częściowo wymyślonymi didaskaliami wygenerował sześć solidnych tomiszczy. Z żalem muszę przyznać, że poddałem się po drugim. Nie dlatego, że Pan Knausgard byle jakim pisarzem jest, nic z tych rzeczy, po prostu moja znakomita osobistość nie zniosła tak obszernej wiwisekcji osobistości, której wydaje się, że jest znakomitsza od mojej.
A zupełnie poważnie. Skandynawski pisarz jest mistrzem w konstruowaniu i wprowadzaniu postaci oraz opowiadaniu o nich. Są te postacie bardzo mocno osadzone w realiach zwykłego życia, zwykłe-niezwykłe i psychologicznie wiarygodne. Plecie też świetne historie, w których nagłe wydarzenia nie mają nic z superbohaterstwa, dramaty są ciche i rozłożone na nieskończoną liczbę aktów, a przy tym zawierają autorski dar obserwacji świata, społeczeństwa, ludzkich zachowań, a też i głęboką analizę motywacji. Przy czym Knausgard posługuje się bardzo dobrym, nieinwazyjnym, ale kunsztownym językiem.
Co się więc stało, że w „Gwieździe”, w meczu z entropią, rozstawiwszy pionki na szachownicy, ograniczył się do mocnego debiutu, błyskotliwego rozwinięcia i kompletnie olał końcówkę? Zbierając od entropii ciężki łomot?
Nie wiem. Nie mam pojęcia. I nie zdołałem odszyfrować przesłania powieści. Może to i dobrze? Może trzeba czasem zderzyć się z czymś niezrozumiałym, uciekającym schematowi formuł sumujących zwykle wnioski z lektur. Trochę goryczy i trochę pretensji, czyli emocji wykraczających poza powszednie granice czytelniczego rejestru mi nie zaszkodziło. Mi, czyli tej... no, znakomitej osobistości. Polecam, gdyby ktoś chciał sprawdzić znakomitość swojej.
Gwiazdka dodatkowo jako wyraz uznania dla jakości samego pisania. Że się znacząco odróżnia od pulpy wydawniczej. Czyli do kupy 7/10.

Toż to żaden kryminał, horror, żadna fantastyka. To jest, drodzy państwo, najczystszej wody snuj. Czyli takie coś, co łazi w te i wewte, coś by chciało, ale nie za bardzo, coś by mogło, ale nie za mocno mu się chce, a w ogóle to po co się gdzieś spieszyć, jeszcze się czytelnik zdyszy. Snuj...

Rozwiń Zwiń

Ożeż, jak pięknie Pani Pisarka zadbała o sposobność do wygłoszenia przez starego Janusza ze skwarkami na wąsach soczystego expose. Rzecz będzie się tyczyć poprzeczki wydawniczej i niedojrzałości pisarskiej. Diabli wiedzą czemu wydawnictwa postanowiły ścigać się na sensacyjność, aktualność i wybuchowość z kinem i grami komputerowymi. Dzięki temu z marketingowym przytupem wchodzą na arenę czytelniczej recepcji dzieła niepoddanej jakiejkolwiek selekcji, byle spełniały którąś z wyżej wymienionych cech, a najlepiej jeszcze parę, o których w dobie powszechnej poprawności nie wypada mówić.
No i to jest przypadek Miss Jameson. Dziewczyna nie ma z czego pisać - po prostu jest za młoda, za mało doświadczona i nieoczytana. Z czego to wnoszę?
To jej czwarta książka, a mimo to nie umie porządnie skonstruować fabuły. Zawiązanie jest interesujące, problem niewyjaśnionej śmierci dziecka dodaje smaku opisowi sytuacji grupy ludzi izolowanych w nietypowym miejscu, gdy świat przeżywa apokalipsę. Doprawdy świetny punkt, z którego da się wystartować w przeróżnych kierunkach. Pan Stefan w szczytowej formie wysnułby porządne tomiszcze, może nawet trylogię.
Miss Jameson za to ni diabła nie mogła się zdecydować, gdzie pójść. Kręci się wkoło, napoczynając kolejne konwencje i żadnej nie zamyka w sposób satysfakcjonujący. Albo chociaż spójny. W ogóle fabuła sprawia wrażenie, że Autorka solidnie przemyślała wejście, zaś wyjście i puenta jawiła jej się mgliście, a w ogóle w dwóch trzecich powieści to już chciała skończyć. Pewnie dlatego różne wątki nie mają rozwinięcia, kończą się tak samo bezsensownie, jak się pojawiły, do tego skrzypi mocno w szczegółach powieściowy realizm, jaki skonstruowała.
Gdzie przez ten czas był redaktor z wydawnictwa, to nie wiem, może pił z rozpaczy. Gdyż zapewne mu najważniejszy naczelny zabronił czepialstwa, bo by się gorący materiał niepotrzebnie przeleżał.
Czy Miss Jameson ma talent? Ma. Czy zostanie prawdziwą pisarką? Nie. Za wcześnie została gwiazdą. Już się niczego nie nauczy, bo nie będzie miała potrzeby. Po co? Wszystko, co wyjdzie spod jej ręki, wydawnictwa wezmą skwapliwie i bez marudzenia.
Właściwie jedyne, z czym wąsaty Janusz ma maleńki kłopot, to fakt, że książka zaciekawia i chce się ją czytać, przynajmniej do jakiegoś momentu. Nie takie częste zjawisko. I się staremu Januszowi podoba pewna niespodzianka zamknięta w postaci głównego bohatera, zgrabnie przeprowadzona przez całą fabułę. No i za to Hanna Jameson do oceny czwórkowej dostaje bonusowy punkcik.

Ożeż, jak pięknie Pani Pisarka zadbała o sposobność do wygłoszenia przez starego Janusza ze skwarkami na wąsach soczystego expose. Rzecz będzie się tyczyć poprzeczki wydawniczej i niedojrzałości pisarskiej. Diabli wiedzą czemu wydawnictwa postanowiły ścigać się na sensacyjność, aktualność ...

Rozwiń Zwiń