(4) Przy okazji warto podkreślić, iż powieść, klasyfikowana jako biograficzna, raczej nie do końca mieści się w tej kategorii. Fikcja miesza się tu z faktami z życia Christophera Robina Milne. Uważni czytelnicy jego biograficznych książek oraz biografii A.A. Milne wiedzą, że największą winą słynnego autora książek dla dzieci było nie żadne maltretowanie syna, tylko jego obojętność i nieobecność w pierwszych latach życia chłopca, a później okazywane mu rozczarowanie, gdy nie spełniał ojcowskich ambicji. Syn wyrzucał pisarzowi także, że nigdy nie lubił dzieci, a postać własnego syna i jego zabawki opisał, nie licząc się zupełnie z konsekwencjami wystawienia dziecka na widok publiczny, po to by zdobyć upragnioną sławę. Chris nigdy nie czuł się Krzysiem z dzieł ojca (dwóch utworów o Kubusiu Puchatku i dwóch tomików wierszy dla dzieci), nie używał też tego imienia - nazywał sam siebie Billy Moon. Taki jest też oryginalny tytuł książki, wysuwający na pierwszy plan rzeczywistego Christophera, podczas gdy polski tytuł przesuwa nieco akcent na literackie alter ego Chrisa. Dla porządku warto też dodać, że nie miał on syna cierpiącego na autyzm, a córkę z mózgowym porażeniem dziecięcym, której słynny dziadek nie zdążył już poznać, a babka zobaczyła, gdy dziewczynka miała już dwa lata.

(6) Na koniec stwierdzić należy, że książkę można przeczytać nie znając ani biografii A.A. Milne i jego syna Christophera Robina oraz twórczości tego pierwszego, ani żadnego z nurtów filozoficznych i koncepcji kulturowych jak i historii ruchu studenckiego we Francji czy paryskiego maja ’68. Lektura jednak wyda się bardziej interesująca i odkrywcza znawcom Milne’a, a fascynująca i inspirująca miłośnikom filozofii i teorii kultury. Co oczywiście nie oznacza, że nie należących do tychże nie zafrapuje do tego stopnia, że sięgną po lekturę uzupełniającą, jak to miało miejsce w moim przypadku.

(1) Tom, który mam przed sobą, to jedna z najdziwniejszych książek jakie czytałam. Choć pasjami uwielbiam eksperymenty literackie, wszystkie liberatury, surrealizmy i inne dekonstrukcyjne oniryczności, tym razem zostałam zupełnie zaskoczona i po lekturze trwałam w dziwnym zagubieniu. Może to kwestia faktu, że nikt mnie nie uprzedził i zdarzyło się to nieoczekiwanie – gdzieś zgubiła się pewna schematyczność spod znaku „właśnie czytam powieść obyczajową”, bo za takową miałam tę książkę. Wrażenie jest niezwykle i warte głębszego namysłu. Znaczyć może, że jako świadomy i ambitny, bądź co bądź, czytelnik nie jestem wcale tak otwarta na niespodzianki i nowości, jak można by przypuszczać. A może chodzi o coś jeszcze – o świat, w którym wszystko trzeba wiedzieć wcześniej, przed wydarzeniem, lekturą czy projekcją, świat zapowiedzi, planów i przewidywań, w którym nie ma miejsca na nie niekontrolowane i nieplanowe emocje. To miejsce, w którym kontrola stanowi dyktat, a czas jest na jej usługi, dokładnie określony, ładnie opakowany i wyceniony.

(3) Na początku odpowiedź twierdząca wydaje się oczywista. W miarę jednak rozwoju akcji dostrzegamy, że głównym bohaterem książki jest dekompozycja, która wcieliła się w fabule w postać rewolucji, a swój skrajny wymiar osiągnęła w całkowitym rozpadzie Paryża – miasta wielowiekowej kultury, sztuki, nauki, przemysłu i idei politycznych i filozoficznych. Poglądy i osobowość bohaterów również poddają się jej wszechpotężnemu wpływowi. Autor zderza w powieści nieprzystające i antagonistyczne elementy: Francję z Anglią, młodość z wiekiem średnim, rewolucję z mieszczańskim życiem wyższej klasy średniej, postać chłopca z sielankowych książek dziecięcych z zagubionym mężczyzną obarczonym poważnymi problemami, konwenanse z wolną miłością i kontestacją. Niezwykła jest obserwacja, że w świecie rozpadu i chaosu najlepiej odnajduje się Daniel – autystyczny syn Chrisa – chłopiec w uporządkowanym świecie traktowany jako osoba spoza normy, a gdy normy przestają obowiązywać może wreszcie być sobą, bo nic co robi nie jest już nieadekwatne.

(5) Czytelnicy lubiący konfrontować się z życiem i wyzwaniami na pewno docenią tę książkę. Natomiast miłośnicy disneyowskiego Puchatka mogą się podczas lektury poczuć niekomfortowo oszołomieni. Bowiem, jak przystało na wartą uwagi literaturę, dzieło zabiera nas w nieprzewidywalną podróż po krętych drogach naszej kultury i przyzwyczajeń, zamiast sielanki fundując nam tekst skłaniający do namysłu. Dobrze jest wyrwać się spod kontroli własnych schematów, również czytelniczych, by odkryć coś nowego i nieznanego. Podczas tej wyprawy towarzyszyć nam będzie miś o bardzo małym rozumku wraz z grupą swoich przyjaciół – wywrotowych filozofów i myślicieli. Zatem wyruszamy – w podskokach, w podskokach, w podskokach, bim bom!

(2) W powieści tenże czas się zakrzywia – główny bohater, Christopher Milne, słynny Krzyś z czterech książek swego sławnego ojca pisarza, znajduje plakat z francuskim hasłem rewolucyjnym i podobizną Kubusia Puchatka - najpopularniejszej postaci stworzonej przez ojca – kilka lat przed tym, zanim zostanie on wydrukowany a hasło aktualne. Wydarzenie to i jeszcze inne, dziwnie nieprzystające do rzeczywistości sytuacje czy niezrozumiałe przedmioty wyrwą myśli Chrisa, mężczyzny prowadzącego księgarnię, z bezpiecznej stagnacji i rutyny popychając go do poszukiwania odpowiedzi na pytania dotyczące świata oraz jego w nim miejsca. Wyrusza więc do Paryża, skąd pochodził plakat, szukając Gerrarda Handa, autora osobliwego listu. Na miejscu zostaje wciągnięty w wir wydarzeń studenckiej rewolty ’68, pozna kilka osób, wśród których znajdzie się charyzmatyczny przywódca Daniel Cohn-Bendit (postać autentyczna i bardzo kontrowersyjna) i wyruszy z nimi na poszukiwanie Bieguna Północnego. Chris skonfrontuje się z Krzysiem – postacią z książek ojca, utożsamianą przez większość ludzi z nim samym, doświadczy dezintegracji swojej tożsamości, ale i świata, jaki znał, co pozwoli mu wreszcie dokonać wyboru i poukładać relacje z sobą, ojcem i znienawidzoną postacią chłopca z książek A.A. Milne’a. Czy jednak to Christopher Robin Milne, tytułowy mężczyzna ze Stumilowego Lasu, jest głównym bohaterem tej książki?

(8) (Uwaga dla czytelników lubiących klasyczne teksty: cyfry na początku akapitów wskazują konwencjonalną kolejność lektury.)

Jowita Marzec