Po dobrze przyjętej wśród czytelników powieści „Odmęt” Jacek Łukawski przydziela prokuratorowi Painerowi kolejną sprawę, któremu tym razem przyjdzie zmierzyć się z nieznanym bliżej światem nowoczesnych technologii. Fabuła najnowszej powieści osnuta jest wokół narzędzi i mechanizmów, jakie sterują obszarem marketingu. Co stanowi najlepszy nośnik reklamy? Ludzie i emocje czy zaawansowane algorytmy? Pytania będą się mnożyć już od pierwszej sceny, która stanowi mocne otwarcie powieści.

Mimo iż w „Podszepcie” nie brakuje okrucieństwa, to jednak trzeba oddać autorowi, że konsekwentnie unika zbędnego emanowania przemocą. Na próżno szukać tu szokujących opisów zbrodni stanowiących tani chwyt, który zwykle przyciąga określone grono odbiorców. Mocną stroną autora jest język i subtelne budowanie atmosfery, które razem wciągają czytelnika w pułapkę niepewności. Konstrukcja powieści skłania czytelników do głębokiej analizy poszlak i śladów, sprytnie podsuwanych im przez autora.

Seria zuchwałych i brutalnych morderstw na kieleckich influencerach sprawia, że prokurator Arkadiusz Painer powraca w wielkim stylu, angażując do sprawy najlepszych ludzi z kieleckiej policji. Służby będą musiały stawić czoło nie tylko psychopatycznemu mordercy, ale i mediom, które dosłownie oszalały na jego punkcie. Sprawca jest inteligentny, przesadnie pedantyczny i potrafi zacierać ślady, co znacznie utrudnia działania organów ścigania. Bez wątpienia zależy mu na rozgłosie, dlatego ofiarami padają znani influencerzy, którzy giną na oczach swoich widzów. Morderca zadbał o to, aby śmierć nastąpiła podczas streamingu prowadzonego w mediach społecznościowych. Metody i środki, jakimi się posługuje, budzą wstręt i odrazę, ale skutecznie przyciągają publikę. Bohaterowie zastanawiają się, skąd bierze się w ludziach pragnienie śledzenia działań, do jakich sami nie byliby zdolni.

„Chęć obserwowania życia innych w sieci jest niczym innym, jak tylko cyfrową wersją dawnej, analogowej chęci oglądania życia z perspektywy osiedlowej ławki lub okna” – mówi Jacek Łukawski. „Pewną rolę odgrywa tu zakorzeniony w nas mechanizm poznawczy, bo dawniej tak właśnie śledziliśmy zmiany społeczne i obyczajowe, do których musieliśmy się dostosować. Ważniejsze wydają się jednak kwestie natury socjologicznej i psychologicznej, które determinują naszą skłonność do wchodzenia w obszary graniczne. Pociągają nas ekstrema, przełamywanie tabu, łamanie norm i te fragmenty cudzego życia, które są prywatne, do których normalnie nie mamy dostępu. Stąd też taka popularność wszelkich programów w stylu „Ukrytej prawdy” czy patostreamingu, czyli form, na które, racjonalnie oceniając, nie powinno być miejsca. Tyle że w naszych skłonnościach nie jesteśmy racjonalni. Chcemy oglądać i czytać o dokonywaniu rzeczy zabronionych, poczuć towarzyszące temu emocje. Na szczęście po zaspokojeniu tych fantazji oczekujemy, że ostatecznie zwycięży sprawiedliwość, że złoczyńca zostanie ukarany. To nas usprawiedliwia”, mówi autor książki.

Tymczasem morderca nie zamierza poprzestać na trzech ofiarach. Zaczyna się gra na czas, ponieważ sprawca już planuje kolejną akcję, sugerując, że następną ofiarą będzie funkcjonariusz policji. Czy ludzie Painera potraktują poważnie tę zapowiedź? Póki co, morderca mógł spać spokojnie, bowiem darkweb zapewniał mu anonimowość. W sprawę angażują się najlepsza technik kryminalna Dorota Kowalska i Dariusz Kryński, który przejmuje dowodzenie w grupie prowadzącej śledztwo. Zespół zdaje sobie sprawę z tego, że sprawca świetnie porusza się po rynku dla internetowych przestępców, dlatego razem spróbują poszukać jego najsłabszych punktów. Z pomocą przyjdzie Maciej Borkowski, specjalista z wydziału informatyki, który będzie cennym wsparciem kręgu Painera. Jego wiedza i intuicja sprawią, że krąg Painera będzie krok po kroku odkrywać mroczny świat darkwebu, by w końcu trafić na właściwy ślad.

Wiedza autora na temat zagrożeń w sieci znajduje odzwierciedlenie na kartach książki. „Pomimo posiadania podstaw w zakresie poruszanych w książce tematów, starałem się uzupełnić wiedzę nie tylko w dostępnych źródłach, ale przede wszystkim rozmawiając z osobami zajmującymi się takimi zagadnieniami na co dzień. Naturalnie w książce ta wiedza została w taki sposób przetworzona, aby była czytelna zarówno dla osób, które już ją posiadają, jak i dla tych, dla których jest ona czymś nowym”.

W dzisiejszym świecie jesteśmy połączeni z siecią niemal non stop. Internet zdominował najważniejsze obszary naszego życia takie jak praca, edukacja, zdrowie czy rozrywka. W internecie poszukujemy produktów i usług, sprawdzamy testy i rekomendacje, by ostatecznie właśnie tutaj dokonać zakupu. Autor umiejętnie splata kryminalny wątek „mordercy influencerów” z refleksjami na temat współczesnych mechanizmów działania reklamy. W powieści Łukawskiego opiniotwórczy influencerzy są w cenie, bowiem skutecznie wpływają na decyzje zakupowe swoich odbiorców, którzy jednocześnie stanowią target określonych marek. Analogiczną sytuację możemy obserwować w realnym świecie marketingu. Tutaj również influencerzy są nośnikiem reklamy i narzędziem do zwiększania zysków.

„Żyjemy dziś zdecydowanie online i choć niekiedy przybiera to kuriozalny charakter, to jednak jest znakiem czasów” – uważa autor. „Jestem z pokolenia, które pamięta świat sprzed internetu, więc mimo wszystko obarczony jestem porównaniem. Upływający czas każe nam idealizować przeszłość i patrzeć na nią przez różowe okulary. Gdy jednak oderwiemy się od kultu własnej młodości i spojrzymy obiektywnie, to łatwiej będzie zauważyć korzyści płynące z obecnej wersji świata. Żyjemy online, to jest fakt, tak samo, jak faktem jest, że to my sami decydujemy, w jaki sposób z tego online korzystamy. Korzystajmy więc mądrze”.

Postać prokuratora Arkadiusza Painera jest jednym z elementów potwierdzających bardzo dobry warsztat literacki autora powieści. Dzięki umiejętnie przeprowadzonym konsultacjom, Łukawski pokazuje czytelnikom, jak wygląda profesjonalna współpraca prokuratury z policją. Prokurator Painer to bohater świadomy istniejących układów. Lata doświadczeń i zmieniające się siły na politycznej scenie wielokrotnie pokazały mu, że coraz częściej prawo nie stoi po stronie słabszych. Polityczna gra rządzi się własnymi prawami. Painer znał sprawy, w których prokuratorzy byli marionetkami w rękach przedstawicieli władzy. Sprawa mordercy influencerów coraz bardziej mu ciążyła, bowiem wiedział, że będzie musiał dokonać wyboru, który może nie spodobać się tym, którzy faktycznie rozdają karty.

Czytając „Podszept” nie da się nie zauważyć, że autor ponownie postawił sobie poprzeczkę bardzo wysoko. Ambicje Jacka Łukawskiego przełożyły się na ciekawie skonstruowaną fabułę i wyjątkowy portret psychologiczny sprawcy. Arkadiusz Painer będzie musiał zmierzyć się nie tylko z okrucieństwem mordercy, ale i z polityką, która potrafi być równie bezwzględna co sprawca.

Barbara Dorosz