W zbiorze dziewięciu opowiadań poznamy różnych bohaterów. Losy niektórych z nich splotą się ze sobą, inni nigdy się nie spotkają. Ktoś kogoś zdradzi, porzuci, będzie życzyć drugiej osobie śmierci. Pewne indywidua wzbudzą w czytelniku sympatię, inne wręcz odrazę. Każdemu z nich natomiast bliżej niż do dziecięcej kołyski będzie do owego kamiennego posłania, oświetlonego płomieniem świec zimnego i twardego katafalku. Kamienne posłanie to także stromatolit – „skamieniała poduszka utworzona przez liczne warstwy niebieskozielonych alg spiętrzonych w kopiec lub poduszkę. Właśnie te niebieskozielone algi wytworzyły tlen, którym dziś oddychamy”. Życie i śmierć splotą się znów ze sobą nierozłącznie.

Atwood nie byłaby chyba sobą, gdyby nie bawiła się motywami kultury wysokiej i niskiej. Bohaterką swojego opowiadania czyni więc pisarkę fantasy czy autora horroru „Martwa dłoń cię kocha”. Niby wszyscy dookoła czują, że stworzone przez nich dzieła zawierają nieodłączny pierwiastek kiczu i tandety, a jednak są one uwielbiane przez masy, zyskują status kultowych. Dla kanadyjskiej pisarki opowieść o wspomnianym horrorze klasy B staje się okazją do żartów ze środowiska krytycznoliterackiego: „Podczas specjalnej sesji Modern Language Association poświęconej Martwej dłoni, która odbyła się trzynaście, czy może piętnaście lat temu, sędziwy krytyk freudowski stwierdził, że Dłoń oznacza powrót tego, co stłumione. Krytyczka jungowska nie zgodziła się z tą interpretacją, przywołując liczne przykłady odciętych dłoni w mitach i magii. Stwierdziła, że Dłoń jest echem Ręki Chwały obcinanej powieszonemu złoczyńcy. W zamarynowanej dłoni umieszczano zapalone świece, a całości używano do zaklęć stosowanych przy włamaniach”.

Nie brak też u Atwood wampirów, strzyg i upiorów – istot dziwnych, wewnętrznie rozdartych i niepasujących do tego świata wybryków natury. Ich obecność wpasowuje się w konwencję flirtu z tematami zarezerwowanymi dla literatury przyjmowanej z przymrużeniem oka, lekko podejrzliwie. Kanadyjska pisarka, która podobne zabiegi stosowała chociażby w „Pani Wyroczni”, również w „Kamiennym posłaniu” gra owymi motywami z wprawą zaprawionego w bojach gracza.

Wreszcie opowieści z „Kamiennego posłania” to historie walki następujących po sobie pokoleń, co dobitnie udowadnia ostatnie opowiadanie, „Wypalanie kotów z kurzu”. Dochodzi w nim do eskalacji przemocy, zaś młodzi całą winą za degradację planety obarczają starzejące się pokolenie. Atwood, podobnie jak w trylogii „MaddAddam”, przemyca ostrzeżenie przed coraz większą degradacją środowiska naturalnego, ale raczej nie podaje recept na to, jak katastrofie zapobiec. Główni bohaterowie opowiadania mogą obserwować rozgrywającą się na ich oczach tragedię biernie, jako milczący świadkowie.

Obawiam się, że „Kamienne posłanie” to zbiór opowiadań dość nierówny. Niektóre z historii potrafią głęboko poruszyć, rozbawić, zaś inne niestety dość szybko ulecą z pamięci. Nie ulega jednak wątpliwości, iż pisarka dzięki skłonności do czarnego humoru i ironii tworzy opowieści nietuzinkowe, toczące się niespiesznym rytmem w świecie nieco szalonym i nielogicznym. Jeśli znacie i kochacie prozę Atwood, bez wątpienia musicie sięgnąć również po jej najnowszą książkę.

Ewa Szymczak