Prokrastynacja, perfekcjonistyczne poprawianie bez końca, blokada twórcza, pomaganie innym i brak czasu dla siebie – brzmi znajomo? Jeżeli tak, to znaczy, że prawdopodobnie należysz do grona niespełnionych artystów stosujących autosabotaż, a „Droga artysty” Julii Cameron to idealna książka dla ciebie i twojej udręczonej artystycznej duszy. Autorka rozumie jednak określenie „artysta” bardzo szeroko, nie ograniczając się do osób zarabiających w ten sposób na życie lub marzących o tym. Według niej każdy z nas ma w sobie potencjał artystyczny, rozumiany jako uważne spojrzenie na siebie i otaczający nas świat oraz twórcze oddziaływanie na niego, siebie i innych ludzi. Julia Cameron zachęca do poszukiwania inspiracji w sobie i najbliższym otoczeniu, a przede wszystkim do zatrzymania się i odbycia podróży w głąb siebie, dotarcia do swoich niespełnionych marzeń i zakopanych talentów.

Początkowo planowałam napisać recenzję książki po odbyciu, zgodnie z wytycznymi w niej zawartymi, dwunastotygodniowego kursu prowadzącego czytelnika krok po kroku. Nie do końca się to udało, ale nawet w ograniczonym czasowo zakresie książka spełniła założenie jej autorki i obudziła we mnie uśpioną kreatywność. W tomie znaleźć można bowiem świetną analizę psychologiczną sytuacji, mechanizmów i osób, które – w sposób mniej lub bardziej celowy – blokują kreatywność i przejawy indywidualności większości z nas. Zawarto tam także doskonałe wskazówki, zadania i ćwiczenia, które mają uwolnić uwięzionego artystycznego ducha i umożliwić wyrażanie siebie osobom chcącym żyć pełniej, niekoniecznie jako zdeklarowani artyści.

Tom prowadzi nas po osobistej historii własnej kreatywności, często będącej po prostu historią życia. Przypominamy sobie swoje próby artystyczne, osoby pacyfikujące je, sytuacje i okoliczności blokujące artystycznego ducha, rozpoznajemy cechy osobowości i mechanizmy psychologiczne, prowadzące do autosabotażu. Następnie otrzymujemy propozycję remedium – czasami możemy je zastosować od razu, niekiedy wymaga ono od nas wybrania odpowiedniego czasu i pewnych przygotowań. Autorka prowadzi nas – jak przewodnik artysty lub pragmatyczna muza – przez kolejne etapy procesu twórczego ujęte w formę dwunastu rozdziałów. W każdym z nich odnajdziemy esej, zestaw ćwiczeń lub zadań i pytania kontrolne. Ogromną inspirację stanowią zamieszczone na marginesach złote myśli sławnych i mniej znanych ludzi pióra, naukowców, artystów czy myślicieli. Można wśród nich znaleźć słowa, które będą odtąd stanowić nasze życiowe motto lub intrygujące refleksje czy afirmacje na kolejne etapy życia i tworzenia.

Autorka, bazując na ponad trzydziestoletnim doświadczeniu we własnej pracy artystycznej (pisała scenariusze filmów i audycji radiowych, reżyserowała filmy dokumentalne, przeprowadzała wywiady, pisała artykuły i książki) i w odblokowywaniu twórczym innych artystów oraz obserwacji świata filmu i kultury, a także uczelni artystycznych, wykonała mozolną i jakże potrzebną pracę, zbierając swoje uwagi, przemyślenia i konkretne wytyczne w jeden spójny konspekt. Warto dodać, że Julia Cameron napisała ponad czterdzieści książek, z których największe uznanie zdobyła seria poradników na temat procesu twórczego. „Droga artysty” doczekała się wielu uzupełnień i zmian, wydana została bowiem nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także przetłumaczona na trzydzieści sześć języków i opublikowana w wielu innych krajach na świecie. Zaskakiwać może fakt, że w istocie książka może być także doskonałym skryptem dla osób uczestniczących w psychoterapii (korzystają z niej bowiem terapeuci prowadzący psychoterapię grupową), a także dla zainteresowanych autoterapią.

Ten tom staje się nieocenioną pomocą na artystycznej drodze. Jeżeli zaintryguje was tak jak mnie, będziecie do niego wracać, zakreślać ważniejsze fragmenty, notować własne przemyślenia oraz poszukiwać dalszych inspiracji. Lektura książki może stać się tak konieczna, że aż uzależniająca i wzbudzająca pragnienie, by nosić ją ze sobą w kieszeni i zaglądać w wolnych chwilach. Format książki, zwiększający jej przejrzystość i pomagający w łatwym i szybkim dotarciu do określonego fragmentu, utrudnia jednak nieco noszenie jej ze sobą. Edycja z 2017 roku, opublikowana przez wydawnictwo Szafa, jest drugim wydaniem tekstu Julii Cameron po polsku. Od premiery w 1992 roku książka doczekała się wielu zmienionych wydań w krajach anglosaskich i zyskała status podręcznika artystycznego.

Zaskakująca jest uniwersalność i przenikliwość zawartych w niej obserwacji, wniosków, a nawet przytaczanych historii. Bez względu bowiem na to, czy dotyczą one pisarzy, rzeźbiarzy filmowców, czy blogerów, można w nich ujrzeć własne trudności i zahamowania. Autorka z szacunkiem, zrozumieniem i czułością podchodzi do tych trudności, nie głaszcze jednak czytelnika po głowie, ale mobilizuje do stawiania kolejnych kroków, przemeblowania głowy i życia oraz wyruszenia w odkrywczą podróż do źródła swego ja. Celem jest droga do samego siebie w swojej najlepszej kondycji, poziomie i rodzaju aktywności i ofiarowaniu światu owoców własnego talentu i zdolności. Najistotniejszy jest tutaj jednak nie osiągnięty cel, lecz ciągłe bycie na artystycznej drodze. Bowiem stawanie się w pełni sobą to nieustająco kreatywna podróż.

Jowita Marzec