Pierwsze wydanie powstało w 1960 roku, dzięki staraniom Towarzystwa Naukowego KUL w Lublinie. Następnie Miłość i odpowiedzialność wydawano wielokrotnie w Polsce i zagranicą.

Inspiracją do napisania tej książki były wykłady z etyki, prowadzone przez Karola Wojtyłę w latach 50 oraz spotkania i rozmowy ze studentami.

Miłość i odpowiedzialność, którą stworzył Karol Wojtyła, stanowi uzasadnienie norm katolickiej etyki seksualnej. Główne myśli zawarte w tej publikacji dotyczą wyjątkowej natury osoby ludzkiej, utylitaryzmu, normy personalistycznej, godności ciała, początku i natury miłości, istoty miłości jako bezwarunkowego wyboru, a także wypaczeń miłości. Ważną kwestią poruszoną przez Autora jest natura małżeństwa i miłość w życiu osób konsekrowanych.