23 sierpnia 1939 roku świat wstrzymał oddech. Dwa zwaśnione totalitarne mocarstwa: hitlerowska III Rzesza i stalinowski Związek Radziecki, niespodziewanie zawarły pakt o nieagresji zwany od nazwisk sygnatariuszy paktem Ribbentrop-Mołotow. Hitler przeciągnął na swoją stronę Stalina, który wcześniej negocjował antyniemieckie porozumienie z Francją i Wielką Brytanią, i uzyskał zielone światło do agresji na Polskę.

W tajnym protokole obie strony podzieliły nie tylko ziemie polskie, ale też wyznaczyły strefy wpływów Europie Środkowo-Wschodniej. W następnych miesiącach Moskwa była najlepszym sojusznikiem Berlina. Bez dostaw radzieckich surowców, zwłaszcza ropy naftowej, niemożliwe byłyby błyskotliwe zwycięstwa Wehrmachtu, m.in. nad Francją. Współpracę cementowało też zwalczanie polskiego ruchu niepodległościowego.