Tematyka książki krąży wokół problemów powstających na styku człowieka z maszyną (np. w opowiadaniu Ananke), w kilku miejscach stawiając nawet pytanie o możliwości maszyny do samodzielnego myślenia, wraz z wszystkimi tego konsekwencjami (opowiadania Wypadek, Rozprawa); mówi o możliwościach, słabościach i reakcjach człowieka (Patrol, Opowiadanie Pirxa, Odruch warunkowy, Albatros). Miejsce akcji Opowieści... stanowi doskonałe tło dla tych rozważań, skutecznie wyostrzając problemy przedstawiane w kolejnych opowiadaniach.

Pozycja zawiera także:
Dlaczego Lem zdjął różowe okulary? Rozmowa z Siergiejem Łukjanienko o tym, co rosyjska fantastyka zawdzięcza Lemowi.
Pirx i sekrety człowieczeństwa. Posłowie prof. Jerzego Jarzębskiego