Szara dola, to utwór z 1876 w którym autorka przeciwstawia sobie prostego, biednego człowieka i egoistycznego, wyzbytego zasad ziemianina. Narratorem jest syn właściciela ziemskiego, w którego dobrach na stacji pocztowej pracuje Piotr Żmuda, człowiek ograniczony, ale poczciwy, obowiązkowy, kochający niewierną żonę i córeczkę. Jego złym duchem jest ziemianin Przyborski, który uwodzi mu żonę, sprzeniewierza powierzony kapitalik, pozbawia pracy lekkomyślnie rujnując majątek. Puentą opowiadania jest scena ślubu Przyborskiego z zamożną panną, w której zadowolony z siebie pan młody rzuca jałmużnę w tłum żebraków, wśród których znajduje się pozbawiony wszystkiego Żmuda.