"The things they carried", "Rzeczy, które nieśli" - tak brzmi oryginalny tytuł książki; zupełnie niezrozumiała jest dla mnie kwestia jego zmiany, gdyż nie tylko stanowi on integralną część opowiadań, lecz także oddaje ich sedno, rzeczywisty i metaforyczny sens ich przesłania. Polski tytuł to kompletne nieporozumienie.

Autor tego wstrząsającego w swej wymowie zbioru opowiadań miał zaledwie 21 lat, kiedy w 1969 roku został powołany do wojska i przerzucony do Wietnamu. Opowiadania stały się dla niego rodzajem katharsis, sposobem na radzenie sobie z dawnymi, ale wciąż żywymi emocjami i wspomnieniami, które odcisnęły niezatarte, traumatyczne piętno na jego psychice, osobowości i sposobie postrzegania świata; które zmieniły go na zawsze.
Opisując wojenną rzeczywistość swojego plutonu Tim O'Brien nie koncentruje się jednak na wydarzeniach składających się na codzienność; przeżycia i doświadczenia traktuje raczej jak tło do snucia bardzo osobistych, bolesnych, pełnych tragizmu i głębi refleksji na temat sensu i znaczenia wydarzeń, w których zmuszony był uczestniczyć, objawiających gorzką prawdę o Wietnamie.
Opowiadania to pozornie przypadkowe strzępy wspomnień, bez początku i końca - o towarzyszach broni i wspólnych przeżyciach - a jednak układające się w całość pozwalającą spojrzeć na wojenną rzeczywistość oczami jej uczestnika, gdzie nie kolejność i linearny ciąg wydarzeń miały znaczenie, ale ich waga, ciężar, który każdy z nich musiał dźwigać.
Tim O'Brien w niezwykle sugestywny sposób kreśli przed nami portret zagubionego i zdezorientowanego, zaledwie 20-letniego człowieka rzuconego nagle do kraju, którego realiów nie rozumie - podobnie jak sensu prowadzonej wojny. To zwyczajny młody chłopak mający swoje plany i marzenia, zmuszony do dźwigania rzeczy, na które nie był przygotowany. Oprócz standardowego wyposażenia żołnierza piechoty morskiej, pamiątek i rozmaitych talizmanów musi nieść ciężar odpowiedzialności za własne i cudze życie, pamięć o tych, co zginęli, wstydliwe sekrety, których istotą najczęściej była niepomyślna konfrontacja moralnych wyborów z instynktem przetrwania oraz własnych uczuć: tęsknoty, smutku, miłości, lęku, samotności, wstydu, wyrzutów sumienia, bólu i pewności, że nikt, kto nie przeżył tego co ty, nie będzie w stanie naprawdę tego pojąć i autentycznie współ-czuć.
Nawet po 20 latach ten ciężar wcale nie jest mniejszy; autor wciąż próbuje podołać odpowiedzialności, która wtedy go obciążała, stanąć twarzą w twarz z dawnymi emocjami i uczuciami, szukać przebaczenia, zrozumienia i sensu tam, gdzie wcześniej ich nie znalazł i gdzie być może wcale ich nie ma. Opowiadania stały się sposobem na wskrzeszenie dawnych towarzyszy, cofnięcie czasu, wybaczenie sobie samemu zła, w którym współuczestniczył i którego czuje się winny; uporanie się z balastem wspomnień obciążających duszę i sumienie. Dają także świadectwo spustoszeniom, jakie czyni wojna w psychice tych, co przeżyli. Ona nadal w nich trwa, zaś truizm "wojna nigdy się nie skończyła" nabiera głęboko tragicznego, zadziwiająco autentycznego wydźwięku.

"Krzycz, kiedy milczą anioły" to jedne z najbardziej wstrząsających, poruszających i smutnych opowiadań, jakie zdarzyło mi się czytać. Potężny i pełen przejmującej głębi ładunek emocjonalny poraża swoim realizmem i autentyzmem pomimo subiektywnej perspektywy. Psychologiczna głębia, emocjonalny ekshibicjonizm i wizja makabrycznych wspomnień, od których nie ma ucieczki robią naprawdę kolosalne wrażenie tworząc mocną, sugestywną, nabrzmiałą od emocji prozę pozwalającą poczuć to, co wymyka się logicznemu rozumieniu - rzeczywisty wymiar koszmaru wojny. Bo odnaleźć w niej sens i zrozumieć jej nie sposób.
Polecam każdemu bez wyjątku. Tę książkę po prostu trzeba przeczytać.

Opublikowane na moim blogu:
zwiedzamwszechswiat.blogspot.com

"The things they carried", "Rzeczy, które nieśli" - tak brzmi oryginalny tytuł książki; zupełnie niezrozumiała jest dla mnie kwestia jego zmiany, gdyż nie tylko stanowi on integralną część opowiadań, lecz także oddaje ich sedno, rzeczywisty i metaforyczny sens ich przesłania. Polski tytuł to kompletne nieporozumienie.

Autor tego wstrząsającego w swej wymowie zbioru...

Tim O'Brien w roku 1969 dostał powołanie do wojska. Jako szeregowiec brał udział w wojnie wietnamskiej, której bilans dla Stanów Zjednoczonych wyniósł blisko sześćdziesiąt tysięcy zabitych, trzysta tysięcy rannych. Swoje doświadczenia z tych dni opisał potem w kilku książkach. Jedną z nich jest właśnie „Krzycz kiedy milczą anioły”.

Książka prezentuje nam mieszankę wspomnień autora z wojny wietnamskiej oraz elementy autobiograficzne wplecione w akcję – dzięki temu, że akcja nie jest linearna a autor łączy i przeplata czas wojny z wydarzeniami wcześniejszymi i późniejszymi możemy doskonale poznać naszego bohatera - alter ego samego Tima O’Briena.

Co niesie żołnierz idący na wojnę, niebezpieczną, zagrażającą życiu misję - oczywiście niezbędny ekwipunek – od całej drobiazgowej gamy wyposażenia osobistego po broń, pociski, lunety, noktowizory itd. itp. Niesie także listy od ukochanej, zdjęcia, talizmany ( jeden z członków plutonu Tima owijał sobie wokół szyi rajstopy swojej dziewczyny – wierzył, że dzięki ich „magicznej mocy” nic złego mu się nie przytrafi). Ale przede wszystkim żołnierze w Wietnamie nieśli

" cały ładunek emocji mężczyzn, którzy mogą umrzeć. Smutek, strach, tęsknotę (...) Nieśli wspólny sekret ledwie opanowanego tchórzostwa, instynktu, aby uciekać lub skamienieć, albo się ukryć, i pod wieloma względami był to ciężar największy ze wszystkich(...) Nieśli własną reputację. Największy żołnierski lęk - lęk przed wstydem. To właśnie przede wszystkim zaprowadziło ich na wojnę" [str. 27]

Timowi O’Brienowi udała się rzecz bardzo trudna - napisał książkę, która mimo, że podejmuje niełatwy, okrutny, chyba wciąż jeszcze niezabliźniony temat – to
podejmuje go w sposób empatyczny. Pomimo obecności mocnych epizodów książka nie epatuje okrucieństwem. Koncentruje się głównie na ludzkim aspekcie – ukazuje możliwości i ograniczenia serca i duszy. Usiłuje opisać mechanizmy zachowań w sytuacjach skrajnie ekstremalnych. Pokazuje cieniutką, niezwykle łatwą do zatarcia i ulotną granicę pomiędzy odwagą a głupotą brawury oraz przepaść pomiędzy wstydem tchórzostwa a triumfem heroizmu. Prowadzi nas poprzez błoto, dżungle Wietnamu po to, byśmy poznać mogli tych młodych chłopaków, z których większość nie ukończyła jeszcze dwudziestu lat, a już życie postawiło przed nimi takie moralne wybory, których rozwiązanie podjąć mogli tylko podświadomie. Dopiero po latach przychodziła refleksja. Tak jak w przypadku Tima - dla niego pisanie o tych wydarzeniach stanie się swoistym katharsis.

Jeszcze raz oddam głos samemu autorowi, piszącemu w jednym z rozdziałów :

" Prawdziwa historia wojenna nigdy nie jest o wojnie. Jest o świetle słonecznym. Jest o tym, w jaki sposób rozlewa się po rzece blask, kiedy wiesz, ze musisz tę rzekę przekroczyć i maszerować w góry, i robić rzeczy, których się boisz. Jest o miłości i pamięci. Jest o bólu. Jest o siostrach, które nigdy nie odpisują, i o ludziach, którzy nigdy nie słuchają" [str.83]

Nie śmiem już dodawać niczego więcej - pozycja obowiązkowa dla tych, którzy nie boją się wyzwań, zawsze odpisują na listy i potrafią słuchać.

Tim O'Brien w roku 1969 dostał powołanie do wojska. Jako szeregowiec brał udział w wojnie wietnamskiej, której bilans dla Stanów Zjednoczonych wyniósł blisko sześćdziesiąt tysięcy zabitych, trzysta tysięcy rannych. Swoje doświadczenia z tych dni opisał potem w kilku książkach. Jedną z nich jest właśnie „Krzycz kiedy milczą anioły”.

Książka prezentuje nam mieszankę...