Dla genezy książki Brodiego zasadniczą datą pozostaje rok 1976, kiedy wybitny przyrodnik, Richard Dawkins, w książce Samolubny gen, wprowadził termin "mem", określając go jako "podstawową jednostkę transmisji kulturowej, czyli imitacji". Był to zarazem skromny początek memetyki, nauki łączącej biologię, psychologię i naukę o poznawaniu (kogniwistykę). Zdaniem Brodiego, dwadzieścia lat później, dzięki boomowi informatycznemu, memetyka rozwinęła się już na tyle, by zmienić nasze życie i nas samych. Z perspektywy kolejnych dwudziestu lat niestety należy stwierdzić, że o ile nieprawdopodobnie zmieniła nas (i nadal zmienia) informatyzacja, o tyle memetyka gdzieś zamarła...
Ale wróćmy na razie do samej książki: rzecz to nadzwyczaj słaba i słabo napisana. I niestety nie jest to wina tłumaczenia (miałam w ręku nieszczęsny oryginał),ale chaotycznego podejścia do tematu i płycizny intelektualnej autora. Duża część tekstu zasługuje na miano eklektycznej - choć na usta ciśnie się słowo plagiat. Niby na końcu jest wykaz literatury, ale w tekście trudno doszukać się rozgraniczenia między tym, co własne, a tym, co zapożyczone. Co więcej ów eklektyzm jest bezładny i niepozbierany - jakoś autor nie przemyślał do końca, co chciałby rozumieć pod pojęciem memu i uwzględnić w swojej książce, gdzieś mu dzwoniło, ale nie wiedział, w którym kościele, zatem wrzucił bardzo różnorodne wątki dotyczące wiodących przekazów kulturowych (relacje płci, źródła strachu, religia itp.). Dobór to wielce arbitralny i nie do końca zrozumiały.
Autor bardzo nieudolnie próbuje wyjaśnić czym jest mem i memetyka. Niepotrzebnie wyłamuje otwarte drzwi, bo zbieżności między biologiczną i kulturową ewolucją starali się bowiem wykazać już Charles J. Lumsden i Edward O. Wilson w swojej pracy Genes, Mind, and Culture (1981). Odpowiednikiem memu w ich ujęciu stał się kulturogen (culturgen),do którego utworzenia skłoniły ich jednak implikacje zawarte nie tylko w pracach Dawkinsa, ale sugestie takich autorów jak: D.L. Clarke, H.F. Blum, J.S. Huxlley, L.L. Cavalli-Sforza, C.P. Swanson i innych. W tym kontekście propozycje Brodiego wydają się jedynie odgrzewaniem idei, które wybrzmiały już w przeszłości. Tak jak podstawową cegiełką dla ewolucji pozostaje zmieniający się gen, tak w memetyce jego analogat stanowi mem, będący "myślą, przekonaniem albo nastawieniem, szerzącym się od jednego umysłu do drugiego".
Brodie sugeruje, co prawda, że przełom informatyczny stał się nowym impulsem dla przeprowadzenia analiz, ale sama idea nie zmienia się na tyle, by uzasadniać tworzenie nowych bytów i nowych - słabych - książek.
Wiele z poruszanych wątków autor opiera na źródłach mocno już kontestowanych (jak choćby zagadnienia relacji płci) - o ile w latach 90. wysyłanie kobiet na Wenus i mężczyzna na Marsa było modne, o tyle w świetle współczesnej psychologii pozostaje już tylko śmieszną ramotką, a traktowane z powagą - wręcz szkodliwą formułą.
Dyskusyjne jest także traktowanie jako memów cząstek informacji, które nie ulegają samoreplikacji lecz replikują się pod wpływem nakazu (przykład religii czy systemów prawnych) - autor nie poświęca tej kontrowersji ani słowa, podczas kiedy dykteryjki obiadowe, w czasie których rzekomo trwała dyskusja o naturze memów, pochłaniają jego uwagę dość często.
Ostrzegając przed zaraźliwymi wirusami umysłu, które masowo replikują się dzięki globalnej sieci (i wstępnie obiecując antidotum) Brodie ostatecznie nie znajduje żadnej innej rady niż... włączenie się w proces tworzenia i replikowania memów - oczywiście tylko tych słusznych i zgodnych z naszym systemem wartości. No cóż - genialna to rada, to której zastosowali się przeróżni płaskoziemcy, antyszczepionkowcy, altprawicowcy, incele i innej maści wyznawcy najróżniejszych zagrożonych systemów wartości.
Zatem do dzieła!

Dla genezy książki Brodiego zasadniczą datą pozostaje rok 1976, kiedy wybitny przyrodnik, Richard Dawkins, w książce Samolubny gen, wprowadził termin "mem", określając go jako "podstawową jednostkę transmisji kulturowej, czyli imitacji". Był to zarazem skromny początek memetyki, nauki łączącej biologię, psychologię i naukę o poznawaniu (kogniwistykę). Zdaniem Brodiego,...

Bardzo ciekawa książka na temat memetyki: nauki powstałej z aliansu psychologii, biologii oraz nauk kognitywnych. Nazwanie „Wirusa umysłu” podręcznikiem byłoby raczej nadużyciem, (bardziej pasuje tu: „wstęp do” lub „przyczynek”) jednakże treść zawarta w lekturze może rzucić zupełnie nowe światło na sposób Waszego myślenia. Chociaż lekko drażniła mnie forma, w jakiej napisano książkę nieco licująca z naukową tematyką(spoufalanie się autora z czytelnikiem czy żarciki) uważam lekturę za godną polecenia i daję jej wysoką ocenę za zawartość. Jeśli czasem macie wrażenie, że otaczająca rzeczywistość, zwłaszcza ta dotycząca informacji, jej jakości i sposobu prezentowania to jakiś obłęd, jeśli macie poczucie, że ktoś Was upycha w schematy, szufladki, do których wcale nie pasujecie (albo nie do końca),jeśli ogólnie źle się czujecie w otaczającym świecie być może książka R. Brodiego jest skierowana do Was. Bardzo ciekawie i prosto przedstawiono w „Wirusie umysłu” sposób wypaczania obrazu świata przez mass media. Choćby tylko dla przeczytania tego rozdziału warto zerknąć do książki.

Bardzo ciekawa książka na temat memetyki: nauki powstałej z aliansu psychologii, biologii oraz nauk kognitywnych. Nazwanie „Wirusa umysłu” podręcznikiem byłoby raczej nadużyciem, (bardziej pasuje tu: „wstęp do” lub „przyczynek”) jednakże treść zawarta w lekturze może rzucić zupełnie nowe światło na sposób Waszego myślenia. Chociaż lekko drażniła mnie forma, w jakiej...

Jak dla mnie bardzo dobry wstęp do zagadnienia memów i ich (roz)pozna(wa)nia i całkiem niezły skrótowy opis biologii/psychologii ewolucyjnej (choć z racji innego celu uogólniony i niepełny - jak na tak małą objętość tekstu to naprawdę świetny). Podobają mi się motyw z rozpoznawaniem potencjalnej infekcji wirusami umysłu.
Za to trochę słabiej przy wyborze memów, które powinieneś wyznawać - jeśli liczysz na gotowe rozwiązanie tego problemu podane na tacy to się rozczarujesz :) - trzeba wybierać samodzielnie (jak dla mnie to plus).

Jak dla mnie bardzo dobry wstęp do zagadnienia memów i ich (roz)pozna(wa)nia i całkiem niezły skrótowy opis biologii/psychologii ewolucyjnej (choć z racji innego celu uogólniony i niepełny - jak na tak małą objętość tekstu to naprawdę świetny). Podobają mi się motyw z rozpoznawaniem potencjalnej infekcji wirusami umysłu.
Za to trochę słabiej przy wyborze memów, które...

Zaatakuje nas wirus umysłu?
Autor: Tomasz Nykiel

Przedmiotem recenzji jest książka „Wirus umysłu”, której autorem jest Richard Brodie, przekład na język polski, Piotr Turski. Celem publikacji jest przybliżenie czytelnikowi memetymki, teorii naukowej dotyczącej ewolucji kulturowej, której założeniem jest istnienie memów jako najmniejszej jednostki informacji kulturowej. Mem jest odpowiednikiem genu znanego z ewolucji biologicznej, jednak w ucięciu ewolucji kulturowej. Po raz pierwszy termin mem (ang. meme) został wprowadzony przez biologa Richarda Dawkinsa w książce „Samolubny gen”. Dawkins określał mem jako replikator kulturowy. Do tej pory pojawiały się również inne określenia i terminy nazywające to zjawisko, takie jak np. kulturgeny.

Richard Brodie autor „Wirusa umysłu” jest byłym pracownikiem Microsoftu i zastępcą Billa Gatesa, aktualnie jest prezesem spółki Brodie Technology Group, zajmującej się przygotowywaniem oprogramowania na indywidualne zamówienie.

Wracając do samej publikacji, Brodie przygotował dla czytelników 12 rozdziałów, w których na początku przybliża samo pojęcie memu, by później przejść do części przestawiających ewolucję memów, omawiających wirusy – również w ujęciu kulturowym, czy prezentujących memetykę religii.

Czytając pierwszy rozdział, dowiemy się w jakich okolicznościach autor książki zetknął się ze słowem „mem”. Jednak ważniejsze od tej historii, będzie przeanalizowanie zaprezentowanych definicji memów, ponieważ jak zaznacza Richard Brodie odpowiedź na pytanie: "Czym właściwie jest mem?", wcale nie jest taka prosta. Poznamy tutaj biologiczną definicję memu (wg Dawkinsa),według której mem jest podstawową jednostką transmisji kulturowej, czyli imitacji. Zdaniem autora „definicja biologiczna jest nawet zadowalająca, ponieważ pozwala zredukować całość kultury do fragmentów, z którymi można się jakoś uporać: nazwać je i obserwować ich oddziaływanie i rozwój. Niestety, nie wyjaśnia dobrze, dlaczego jedne memy szerzą się, a inne nie”. Dlatego też zaprezentowana zostanie nam definicja psychologiczna memu oraz definicja kognitywna, by dość do stwierdzenia, że „mem jest zawartą w umyśle jednostką informacji, która wpływając na przebieg określonych wydarzeń, przyczynia się do powstawania swoich kopii w innych umysłach.”

W rozdziale drugim zatytułowanym „Umysł a zachowanie” autor rozważa nowo powstały paradygmat memetyki „zakładający, że ludzki umysł wykorzystuje zarówno instynkty, jak oprogramowanie memetyczne. Programujące nas memy można świadomie wybrać: zdecydować, które najlepiej posłużą naszym celom. Jednakże ludzie nie pojmujący zasad memetyki na ogół pozostają przy programach, które wpajano im przez całe życie.”. W tej części książki poznamy takie sformułowania jak memy-kategorie, memy-strategie, czy memy-skojarzenia.

Trzecia część poświęcona jest wirusom. Brodie stawia tezę, że „wirusy występują w trzech odrębnych dziedzinach: w świecie żywych organizmów, w dziedzinie komputerów i w domenie umysłu.”. W tym fragmencie dowiemy się co składa się na sukces wirusa, oraz to co skłania nas do wykonywania pewnych rozkazów. Dzięki memetyce możemy w inny sposób spojrzeć na działanie ludzkich umysłów, społeczności i całych kultur. Zdaniem autora do tej pory twierdziliśmy, że kultura jest zlepkiem idei i odkryć, a teraz możemy potraktować ją jako zbiór memów, w którym idee są kształtowane i przenoszone przez rozmaite siły, w tym wirusy umysłu.

W czwartym rozdziale autor zajmuje się ewolucją, przedstawiając ją jako model naukowy wyjaśniający, w jaki sposób rzeczy stają się coraz bardziej złożone. Ewolucja stawiana jest w kontrze do entropii, która z kolei tłumaczy upraszczanie. Omawiany jest proces kopiowania, replikatory oraz zasada przetrwania najlepiej przystosowanych – najlepiej powielających się obiektów. By zaprezentować ewolucję genetyczną, Brodie opisuje ją z punktu widzenia fragmentów DNA „rywalizujących” o replikację. Umysł nazwany jest przez autora najbardziej ekspansywnym narzędziem ewolucji, a replikatory ewoluujące w umyśle memami.

Właśnie ewolucji memów poświęcony jest piąty rozdział, w którym poznajemy samolubny gen umysłu, czy równie samolubne memy. Autor zauważa, że mimo powstania memetyki kilkadziesiąt lat temu, nadal rozpowszechnia się ona bardzo powoli. Jednocześnie stawia sobie cel by połączyć możliwie dużo skutecznych memów z metamemem memetyki, a tym samym sprawić, by upowszechnił się on jak najszybciej i jak najszerzej.

W kolejnych rozdziałach Brodie opisuje seks jako fundament ewolucji (rozdział szósty),rozważa przetrwanie i strach w kontekście funkcjonowania memów zagrożenia (rozdział siódmy),zastanawia się nad tym jak przyswajamy obce programy, prezentując zakażenie nowym memem, czy jego oswojenie (rozdział ósmy). Poznamy też wirusy kulturowe (rozdział dziewiąty),memetykę religii (rozdział dziesiąty),czy wirusy na zamówienie (rozdział jedenasty). W ostatnim, dwunastym rozdziale rozważania prowadzone są na temat tego „jak pozbyć się wirusów”.

Dla uzupełnienia wiedzy oraz postrzegania memów w kulturze należałoby również zapoznać się z publikacją „Maszyna memowa” (ang. The Meme Machine) Susan Blacmore oraz książką „Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu” przygotowaną przez Magdalenę Kamińską. Na końcu publikacji „Wirus umysłu” znajdziemy również propozycje ciekawych pozycji przygotowane przez autora, a wśród nich między innymi Csikszentmihalyi Mihaly. The Evolving Self; Harper Collins, 1993. Jak będzie wyglądać przyszłość - prognoza z punktu widzenia teorii ewolucji memetycznej.

Książka „Wirus umysłu”, której autorem jest Richar Brodie jest pierwszą wydaną w Polsce publikacją dotycząca memetyki. Dzięki niej możemy zdobyć wiedzę dotyczącą nośników treści kulturowych, analogicznych do DNA. Książka napisana jest bardzo prostym i zrozumiałym językiem, dzięki czemu niekoniecznie musimy stawiać ją w dziale publikacji naukowych, można określić ją jako publikację popularną. Autor prezentuje poznane zasady funkcjonowania wirusów umysłu oraz zastanawia się nad konsekwencjami ich rozprzestrzeniania się w „zainfekowanych głowach”. Jednak przy pytaniach o ich wpływ na życie społeczne czy polityczne, pozostaje więcej znaków zapytania niż odpowiedzi.



Bibliografia:
1)Dawkins Richard, Samolubny gen
2)Brodie Richard, Wirus umysłu, Łódź 1997.
3)Blackmore Susan, Maszyna memowa, Poznań 2002.
4)Magdalena Kamińska, Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu, Poznań 2011.

Zaatakuje nas wirus umysłu?
Autor: Tomasz Nykiel

Przedmiotem recenzji jest książka „Wirus umysłu”, której autorem jest Richard Brodie, przekład na język polski, Piotr Turski. Celem publikacji jest przybliżenie czytelnikowi memetymki, teorii naukowej dotyczącej ewolucji kulturowej, której założeniem jest istnienie memów jako najmniejszej jednostki informacji kulturowej. Mem...

Bardzo dobra publikacja na temat nauki, którą znają wszyscy... ale nie od tej strony. Połączenie biologii i psychologii społecznej, bardziej po prostu brakujący element. Na przykład - dlaczego ludzi najbardziej interesują informacje wywołujące strach. Także dość fajnie opisany model dalszej "podróży" danej informacji, oraz ciekawa koncepcja autonomii jej najważniejszych fragmentów (memów).

Bardzo dobra publikacja na temat nauki, którą znają wszyscy... ale nie od tej strony. Połączenie biologii i psychologii społecznej, bardziej po prostu brakujący element. Na przykład - dlaczego ludzi najbardziej interesują informacje wywołujące strach. Także dość fajnie opisany model dalszej "podróży" danej informacji, oraz ciekawa koncepcja autonomii jej najważniejszych...

Książka...raczej pomagająca nabrać dystansu (do 'wszystkiego') niż rzeczywiście przekonująca do memetyki. Radzę uzupełnić lekturą np. Malinowskiego - jego teorią kultury. Nie mniej zacząć można.

Książka...raczej pomagająca nabrać dystansu (do 'wszystkiego') niż rzeczywiście przekonująca do memetyki. Radzę uzupełnić lekturą np. Malinowskiego - jego teorią kultury. Nie mniej zacząć można.