"Świat jest bowiem rzeczą najpiękniejszą spośród zrodzonych, a jego budowniczy jest najdoskonalszą z przyczyn".
Zwolennikiem metafizyki czy ontologii nigdy nie byłem, Platon w tekście sam przyznaje, że niezdolni jesteśmy na nasze pytania odpowiedzieć - podobnie jak w "Fajdrosie". Ja wtedy myślę: "Po co nucić i wymyślać, skoro zapewnić nie potrafimy czegokolwiek, nawet się zbliżyć?".

Platon dzieli ciała na trzy kategorie, z czego jedna zostaje po prostu pustką, eterem, przestrzenią. Pozostałe to pokrótce 1. idee i 2. przedmioty mniemania oraz poznania zmysłowego. Pozostałości streszczać nie będę, ale przyznam, były nawet ciekawe do usłyszenia. Są to tylko domysły oparte na tym bardziej wymyślnych przesłankach, ale pozostają przyjemnymi dla ucha; Platon świetnie pisze, co więcej, widać wiele analogii między zwojami "Timajosa", a wierzeniami chrześcijańskimi.

Później o chorobach, odczuciach ciała, leczeniu chorób duszy, wyjaśnianiu tych zjawisk. Platon w Empiku publikował lepsze, ale ta nie jest wiele gorsza.

"Świat jest bowiem rzeczą najpiękniejszą spośród zrodzonych, a jego budowniczy jest najdoskonalszą z przyczyn".
Zwolennikiem metafizyki czy ontologii nigdy nie byłem, Platon w tekście sam przyznaje, że niezdolni jesteśmy na nasze pytania odpowiedzieć - podobnie jak w "Fajdrosie". Ja wtedy myślę: "Po co nucić i wymyślać, skoro zapewnić nie potrafimy czegokolwiek, nawet się...

W pierwszej części „Timaiosa” znaleźć można podania o Atlantydzie. Głównym tematem dialogu jest jednak ontologia – Platon przedstawia najogólniejsze rodzaje bytów i rozróżnia ich sposoby istnienia, do każdego rodzaju dopasowując metody poznawania go przez człowieka. Znając Arystotelesowską teorię czterech przyczyn, można próbować doszukać się tu pewnych jej zalążków. Platon ujawnia swoje stanowisko w kwestii pojedynczości świata oraz jego niewieczności. W dialogu omówiona jest też natura poszczególnych zmysłów, Platońska antropogenia, a także naiwna z dzisiejszego punktu widzenia fizjologiczno-medyczna wizja człowieka. "Kritiasa" nie czytałem, nie oceniam.

W pierwszej części „Timaiosa” znaleźć można podania o Atlantydzie. Głównym tematem dialogu jest jednak ontologia – Platon przedstawia najogólniejsze rodzaje bytów i rozróżnia ich sposoby istnienia, do każdego rodzaju dopasowując metody poznawania go przez człowieka. Znając Arystotelesowską teorię czterech przyczyn, można próbować doszukać się tu pewnych jej zalążków. Platon...

Platon był realistą i używał indukcji.
Świat rzeczywiście składa się z brył foremnych: kryształów, a te kolejno mają na swoich ścianach nawarstwiające się trójkąty: wniosek: świat składa się z trójkątów.

Świat jest dziwny i irracjonalny? Nie, to człowiek jest irracjonalny.
Demiurg jest dobry.

W średniowieczu Timajos to był najbardziej znany dialog Platona.

Platon był realistą i używał indukcji.
Świat rzeczywiście składa się z brył foremnych: kryształów, a te kolejno mają na swoich ścianach nawarstwiające się trójkąty: wniosek: świat składa się z trójkątów.

Świat jest dziwny i irracjonalny? Nie, to człowiek jest irracjonalny.
Demiurg jest dobry.

W średniowieczu Timajos to był najbardziej znany dialog Platona.

Trójkąty

Trójkąty

"Timajos" i "Kritias" Platona - czyli w poszukiwaniu Atlantydy

"Timajos" i "Kritias" to dwa dialogi Platona, które stały się źródłem różnego rodzaju spekulacji i poszukiwań prawdy o zaginionym lądzie Atlantydy. Właśnie Platonowi i tym dwóm konkretnym utworom zawdzięczamy ten przekaz.

Nim jednak przejdę do samej Atlantydy, kilka szczegółów z innych interesujących zagadnień. W pierwszym bowiem dziele temat wyspy staje się jedynie pretekstem do omówienia państwa idealnego i snucia rozważań na różnorodne tematy, m.in.: natury świata fizycznego, duchowego, budowy czterech żywiołów, stworzenia wszechświata, jego własności oraz celu. Na uwagę zasługuje fakt, iż Platon uważa, że Demiurg - Stwórca nadał światu kształt kuli. Filozof wprowadza w "Timajosie" również koncepcję tzw. "złotego podziału" (inaczej zwanego "złotą" lub "boską proporcją") .

To tyle jeśli chodzi o inne tematy przedstawione w "Timajosie". Wracając jednak do Atlantydy, historię o niej Platon wkłada w usta Kritiasa, ten z kolei miał ją usłyszeć od swojego krewnego, również Kritiasa, który powtarzał opowieść za Solonem (nota bene również spowinowaconym z Platonem).
Z opowieści wynika, że Solon będąc w Egipcie, w mieście Sais od tamtejszego kapłana dowiedział się, iż cywilizacja grecka jest starsza o 1000 lat od egipskiej, ale Grecy nic o tym nie wiedzą, gdyż:

"Lecz u was i u innych narodów, ile razy się ustali posługiwanie się pismem i wszystkim tym, czego potrzeba państwu, znowu w zwykłych odstępach czasu, jak jakaś choroba, spływa potop z nieba i pozwala tylko analfabetom i ignorantom spośród was przeżyć katastrofę. I tak znowu stajecie się na powrót młodymi i nic nie wiecie, co się stało tutaj lub u was w dawnych czasach".*

Kapłan opowiada, że Grecy jako potomkowie bogów (pochodzący od Ateny i Hefajstosa) w tych odległych czasach przewyższali pod względem heroizmu i wielkości inne narody. I to oni pokonali wielką armię Atlantydy. Niestety:

" W następnym okresie czasu pojawiły się trzęsienia ziemi oraz powodzie; w ciągu jednego dnia i jednej straszliwej nocy cała wasza armia w jednym momencie zapadła się naraz pod ziemię. Podobnie znikła także wyspa Atlantyda, pochłonięta przez morze".*

Tak przedstawiona jest historia Greków i Atlantów w "Timajosie". Drugi dialog, "Kritias" jest niejako kontynuacją pierwszego, tylko dużo szczegółowiej opisuje te wydarzenia, a także historię i obraz Atlantydy. Możemy dowiedzieć się, że wyspę tę miał we władaniu Posejdon, a następnie zrodzeni z niego i ziemskiej kobiety Klejto, potomkowie.

Najstarszy syn Posejdona i król wyspy nosił imię "Atlas" i to właśnie od jego imienia nazwano zarówno ocean, jak i kraj. Kritias szczegółowo opisuje bogactwa naturalne wyspy, doskonały sposób zorganizowania państwa, późniejszy upadek moralny jej mieszkańców, jak i sam wygląd fizyczny Atlantydy. Obraz jest na tyle plastyczny, że można z powodzeniem stworzyć jej model.

"Kritias" jest dialogiem urwanym - nie wiadomo, dlaczego Platon nie ukończył tego dzieła. Są różne hipotezy na ten temat, niektórzy sugerują nawet, że cała historia o Atlantydzie jest tak naprawdę zmyśloną przez Platona ilustracją do umoralniającej opowieści o państwie idealnym. Temu twierdzeniu jednak zdają się przeczyć dwukrotne podkreślenia autentyczności historii w tekście "Timajosa". Chyba nie bez przyczyny raz nawet słowa o tym wypowiada Sokrates:

"A co w naszym temacie ma wielkie znaczenie, to fakt, że nie chodzi tu o wymyśloną legendę, lecz o prawdziwą historię"...*

Tak, jakby Platon poprzez autorytet tego filozofa chciał uwiarygodnić niejako przekaz Solona. Oczywiście, nie przesądza to jednocześnie o jego prawdziwości, ale jest ważnym argumentem przemawiającym za taką tezą.

Wszyscy słyszeli o Atlantydzie, natomiast nie każdy wie, skąd się ta opowieść dokładnie wywodzi i komu ją zawdzięczamy. Może warto więc odkurzyć nieco te dwa dzieła Platona i sięgnąć do źródeł?**


* źródła cytatów: Platon - "Timajos", "Kritias albo Atlantyk" (przekład Paweł Siwek),PWN 1986

**Niniejsze opracowanie po raz pierwszy w nieco bardziej rozwiniętnej formie umieszczone zostało 08.12.2016 r. na stronie: www.bookfreak.pl

"Timajos" i "Kritias" Platona - czyli w poszukiwaniu Atlantydy

"Timajos" i "Kritias" to dwa dialogi Platona, które stały się źródłem różnego rodzaju spekulacji i poszukiwań prawdy o zaginionym lądzie Atlantydy. Właśnie Platonowi i tym dwóm konkretnym utworom zawdzięczamy ten przekaz.

Nim jednak przejdę do samej Atlantydy, kilka szczegółów z innych interesujących...

W Timaiosie Platon przedstawia wizję stworzenia świata oraz podstawowych praw przyrody nim rządzących. Zasadniczo wątków filozoficznych w pełnym tego słowa znaczeniu jest tutaj niewiele, ale jak już się pojawiają, to są one doniosłe. Dotykają takich fundamentalnych kwestii jak natura świata, przyczyna jego stworzenia, określenie roli człowieka w świecie.

Większa część dzieła zawiera teorię budowy świata oraz fizjologii człowieka, w myśl dzisiejszej nauki w większości niedorzeczną, jednak mogąca skłaniać do przemyśleń jeżeli odbierze się ją z dystansem i na sposób filozoficzny (chociaż zasadniczo Platon nie wychodzi tutaj poza myśli swoich poprzedników). Godne polecenia dla mocniej zainteresowanych tematem.

W Timaiosie Platon przedstawia wizję stworzenia świata oraz podstawowych praw przyrody nim rządzących. Zasadniczo wątków filozoficznych w pełnym tego słowa znaczeniu jest tutaj niewiele, ale jak już się pojawiają, to są one doniosłe. Dotykają takich fundamentalnych kwestii jak natura świata, przyczyna jego stworzenia, określenie roli człowieka w świecie.

Większa część...