Ocena: 7,5/10

Jeśli podoba Ci się poniższa recenzja, wpadnij na bloga Milczenie Liter.

***
KRÓTKO

Wiele możliwych interpretacji, żywy język, świetne pióro i nieskrępowana wyobraźnia umiejscawiają baśniowe dykteryjki Waltera de la Mare gdzieś pośrodku literatury dziecięcej i „dorosłej” sprawiając, iż każdy czytelnik, niezależnie od swej metryki, zazna takiej samej radości z lektury - choć niekoniecznie z tych samych powodów.

***
DŁUŻEJ

Chociaż Walter de la Mare pozostawił po sobie wielką spuściznę, w tym kilkadziesiąt opowieści grozy, polski czytelnik dostaje do rąk bardzo skromny wycinek jego twórczości. Składa się na niego kilka rozproszonych po różnych zbiorkach opowiadań oraz "Piękna Berenika" – kolekcja ośmiu baśniowych historii. De la Mare świetnie czuł się w prozie dziecięcej, w 1947 roku otrzymał nawet nagrodę Carnegie Medal za zbiór "Collected Stories for Children". Nagrodę tę otrzymali w późniejszych latach m.in. C.S. Lewis (1956 r. za "Ostatnią bitwę"),Terry Pratchett (2001 r. za "Zadziwiającego Maurycego i jego edukowanych gryzoni"),czy Neil Gaiman (2010 r. za "Księgę cmentarną").

"Collected Stories for Children" zawiera 17 opowieści, z czego osiem wybrał polski wydawca. Skąd taka decyzja i dlaczego wybrano akurat te opowiadania – nie mam pojęcia, ale wyczuwam w powietrzu wątek finansowy. Wielka szkoda.

I od razu przyznam, że de la Mare mnie pozytywnie zaskoczył. "Piękna Berenika" to zbiór baśni. Nie przepadam za bajkami, te są jednak napisane naprawdę świetnie. Wartka akcja, przekonywujący bohaterowie, i jakieś takie wszechobecne przeczucie, że autor tylko puszcza do nas oko. Podczas lektury bawiłem się przednio.

Kolejnym atutem książki jest plastyczny, giętki język. W oryginale zachwyca, aż chce się przeżuwać i miętosić w ustach soczyste słowa i rymowane zwroty jak na przykład: „nothing but a dumb, tumebledown, hugger-mugger antiquated old hodmadod”. To opis stracha na wróble, (akurat te opowiadanie polski wydawca wyciął),zachwycił także członków kapituły Carnegie. Polski przekład staje na wysokości zadania, a tłumacz i poeta Łukasz Nicpan dwoi się i troi by oddać wszystkie językowe frykasy. Zazwyczaj udaje mu się ta sztuka.

"Spod krzaczastych brwi wpatrywał się w takich chwilach chmurnym wzrokiem w połyskliwe, gładkie włosy córki, jakby pragnął na zawsze zakuć ich blask w ciężkim spojrzeniu, niepomny – zda się – na to, że przemijanie, pleśń, rdza i przypadek są nieodłączną częścią życia na ziemi, na której nie cichną nigdy głuche, miarowe, nieubłagane kroki Czasu".

Gawędy Waltera de la Mare są prawdziwie czarodziejskie, w dobrym tego słowa znaczeniu. Pełne niewymuszonego uroku, ukrytych smaczków, doprawione szczyptą tajemnicy i niesamowitości. "Piękna Berenika" to przemyślane, pełne smaku połączenie Alicji z krainy czarów, braci Grimm i Edgara Allana Poe. Nawet jeśli odrzucają Was czarodziejskie marynarki, złośliwe wróżki, dziwne karły, czy Król Ryb, warto dać szansę brytyjskiemu pisarzowi. Mimo pewnej dozy przewidywalności, jaką narzuca z góry bajka i legenda, autor potrafi zaskoczyć. Konia z rzędem temu, kto domyśli się zakończenia "Mucho-Marii".

Miłośników grozy zainteresować mogą szczególnie dwie historie, zahaczające wyraźnie o rejony niesamowitości. "Chrzestna Alicji" opowiada historię 17-letniej Alicji, która pewnego dnia otrzymuje zaproszenie od swej matki chrzestnej. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że matka chrzestna ma 350 lat, a Alicja nigdy wcześniej się z nią nie widziała. Pełna niepokoju, udaje się z matką do małej mieściny, gdzie w zarośniętym parku znajdował się pałac, w którym mieszkała staruszka. Zapraszając młodziutką chrześnicę, realizuje ona pewien plan, chce jej bowiem ofiarować coś niezwykłego…

"Alicja zgromadziła z czasem bogatszą niż większość dziewczynek kolekcję lalek (…). Twarz żadnej z nich nie była wszelako tak zimna i beznamiętna jak ta, na którą teraz patrzyła – przechylona na bok, w mantylce i czepku ze srebra i koronek, pozbawiona wyrazu, bez cienia smutku, bez śladu uśmiechu. Drobniutkie zmarszczki, które nie oszczędziły nawet powiek, upodobniały ją do sporządzonej z niezwykłą dokładnością mapy.

Niczym poszukiwacz skarbów, wbijający wzrok w plan tajemniczej wyspy, pochylała się Alicja nad tą twarzą – gdy wtem małe oczka otworzyły się i przeszyły ją czujnym, badawczym spojrzeniem".

Z kolei "Tajemnicze ślady" to rzecz obowiązkowa dla każdego miłośnika grozy i kotów. Poznajemy starą pannę Chauncey, mieszkającą w domu ukrytym pośród wrzosowisk. Od zagrody najbliższego sąsiada dzieliły ją prawie 2 kilometry. Oprócz niej, jedynym lokatorem Domu na Rozstajach – bo tak się zwał – był kot Mruks. De la Mare nie bawi się w żadne hocki-klocki i sztuczne pompowanie narracji zbędnymi opisami przyrody. Już pierwsze zdanie opowieści zaostrza apetyt na jego dalszy ciąg:

"Dopiero po wielu wspólnie przeżytych latach panna Chauncey zauważyła, że w zachowaniu jej kota jest coś niezwykłego, wręcz niepokojącego".

Warto wspomnieć o zakończeniu, dość nietypowym, bo otwartym. W historiach z dreszczykiem z tamtych lat nie była to zbyt częsta praktyka.

Dwa wspomniane wyżej opowiadania należą do najlepszych. Reszta to baśniowe przypowieści, zbliżone poziomem. Ale uwaga uwaga: w "Pięknej Berenice" nie ma ani jednego słabego punktu. Wszystkie opowiadania są co najmniej niezłe.

Dobre wrażenie potęgują ciekawe ilustracje Anny Bauer. Z pozoru mało ekspresyjne (przypatrzcie się twarzom – są pozbawione jakiejkolwiek mimiki, zmarszczek – w żaden sposób nie odzwierciedlają wieku postaci),kryją jednak w sobie jakiś wykoślawiony urok. Pod tym względem przypominają opowiadania Waltera de la Mare.

Wiele możliwych interpretacji, żywy język, świetne pióro i nieskrępowana wyobraźnia umiejscawiają baśniowe dykteryjki Waltera de la Mare gdzieś pośrodku literatury dziecięcej i „dorosłej” sprawiając, iż każdy czytelnik, niezależnie od swej metryki, zazna takiej samej radości z lektury - choć niekoniecznie z tych samych powodów.

Ocena: 7,5/10

Jeśli podoba Ci się poniższa recenzja, wpadnij na bloga Milczenie Liter.

***
KRÓTKO

Wiele możliwych interpretacji, żywy język, świetne pióro i nieskrępowana wyobraźnia umiejscawiają baśniowe dykteryjki Waltera de la Mare gdzieś pośrodku literatury dziecięcej i „dorosłej” sprawiając, iż każdy czytelnik, niezależnie od swej metryki, zazna takiej samej radości...