Dunaj

Podróż wzdłuż Dunaju jest tak naprawdę jedynie pretekstem do podróży przez historię Europy Środkowej. Chwilami Magris z równą rozkoszą, co w tytułowej rzece, zdaje się pławić w swej erudycji, która w nieunikniony sposób musi budzić podziw bądź zawiść czytelnika, w zależności od jego stanu ducha. Włoski pisarz z irytującą swobodą przemierza historię kultury tego zmęczonego regionu, równie lekko żeglując wzdłuż osi czasu, jak i wodząc palcem po mapie Europy, oszałamiając natłokiem nazwisk i tytułów, przytaczanych z nieco ironicznym zacięciem. Sama narracja również potrafi być zachwycająco lekka, by za chwilę ugrzęznąć w meandrach niekończących się metafor. U Magrisa każda rzecz jest symbolem innej rzeczy i ten pochód ukrytych znaczeń jest imponujący, lecz bywa drażniący, gdy autor zagalopuje się i zapomni, że człowiek musi również oddychać, a poza światem wewnętrznym narratora istnieje nieskończoność innych światów.

„Dunaj” przybiera pozornie formę dziennika z podróży, pojawia się tu autor i przelotnie jego towarzysze, ale w przeciwieństwie do esejów podróżnych innych twórców, w książce Magrisa bardzo mało jest samego Magrisa. Ma ona zdecydowanie bardziej intelektualny niż osobisty charakter. Z tego powodu bliższe mojemu sercu są późniejsze „Mikrokosmosy”, w których autor znalazł balans między erudycją a opowieścią, między wymiarem osobistym a ogólnym. Tytuł tej ostatniej książki nie jest przypadkowy – moim zdaniem najlepsza wersja Magrisa to ta, która łaskawie zstępuje z wyżyn swej wiedzy i zamiast zaciekle tropić mit habsburski, przystaje na chwilę, by przyjrzeć się pojedynczemu człowiekowi.

A jednak mimo tego erudycyjnego bogactwa, które, choć autor często mruży oko, bywa niekiedy brzemieniem, brak tu kategorycznych sądów, co doskonale oddaje – na wzór tytułowej rzeki – płynność materii życia i niepewność ludzkiego poznania. Problem ten sygnalizuje Magris już na początku książki, prześmiewczą historią nieudanych poszukiwań prawdziwego źródła Dunaju rysując daremność prób ujęcia wieloznaczności w jednoznaczność.

Na tej kanwie zdeklarowany miłośnik „mikrokosmosów” dowodzi jednocześnie jałowości nacjonalizmów; fascynujący Magrisa obszar stanowił etniczny tygiel na długo przed tym, nim komukolwiek przyszło do głowy tytułować go Europą, a Austro-Węgry znakomicie się w tę tradycję wpisały. Rozprawianie zatem o czystej krwi jest czystym absurdem (przywołajmy tu słowa Herberta: „Stuprocentowy Polak jest stuprocentowym durniem”), a poszukiwanie źródeł – jako się rzekło – jest zajęciem fascynującym, lecz dającym co najwyżej mętne rezultaty, wobec czego wartości należy szukać w obszarach bardziej uniwersalnych.

Jako jedyna możliwa odpowiedź na rozczarowanie wywołane gwałtownym końcem wielokulturowej Arkadii habsburskiej, a pewnie i na każdą utopię, jawi się ironia i jest to narzędzie, którym Magris włada przednio. Jego podstawowym żywiołem jest jednak metafora, którą porwany, zupełnie jak Dunaj, potrafi być bystry, ale i potrafi zbłądzić. Nie błądzi jednak wówczas, gdy raczy nas postacią babki Anki, uosabiającej bardziej dzikie i tajemnicze rejony Bałkanów, pełnej sprzeczności, czerstwej, szowinistycznej i zarazem dobrej, która pochowała czterech mężów, lecz nie doczekała się dzieci, co jednak wcale nie przeszkadza jej w posiadaniu wnuków.

Znaki na ratuszu w Pasawie dokumentujące poziom wód podczas kolejnych powodzi symbolizują wyboistą drogę kultury, znaczoną najazdami tych, których zwykliśmy zwać barbarzyńcami i odbudową tego, co zwykliśmy zwać cywilizacją. Ale Magris ucieka od utartych sądów; rzeczywistość jest złożona, a umysł ludzki zawodny i tylko głupiec nie wątpi o niczym. Również koniec rzeki jest trudny do przyszpilenia, nieokreślony, co pozwala może żywić skromną nadzieję na cykliczność dziejów i na wpisanie w ten okrąg losów jednostki.

Dość intrygująco jawi się w końcu pierwsza część napisanego po latach posłowia samego Magrisa, w której autor z jednej strony wyznaje, iż czytelnicy odkryli w „Dunaju” aspekty, których on sam nie dostrzegał, z drugiej zaś uściśla i dopowiada to, co we właściwej książce było ledwie zarysowane. Może jednak istotnie warto tę niejednoznaczność na chwilę poświęcić, skoro ostatecznym celem autora okazuje się próba ocalenia człowieczeństwa. I w końcu posłowie oraz cały tom wieńczą przecież uwagi na temat szerszej recepcji „Dunaju”, w których świat intelektualnych fikołków miesza się z ich materialnymi skutkami, a mistrzowska ironia z nie mniej mistrzowską autoironią.

Podróż wzdłuż Dunaju jest tak naprawdę jedynie pretekstem do podróży przez historię Europy Środkowej. Chwilami Magris z równą rozkoszą, co w tytułowej rzece, zdaje się pławić w swej erudycji, która w nieunikniony sposób musi budzić podziw bądź zawiść czytelnika, w zależności od jego stanu ducha. Włoski pisarz z irytującą swobodą przemierza historię kultury tego zmęczonego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Zastanawiałem się jak opisać tą książkę. Ostatecznie mogę nazwać ją wysublimowanym przewodnikiem. Jeśli kiedyś wybiorę się do jakiegoś miasta nad Dunajem, muszę pamiętać żeby wrócić do tej książki. Nie będzie to jedna z moich ulubionych książek, ale czyta się ją miło- w końcu eseje. Jest w niej dużo informacj historycznych arcyciekawych, których zdobycie czytając tylko przewodniki byłoby w takiej ilości niemożliwe. Widać, że autor jest erudytą i zdobył obszerną wiedzę o tym co działo się w okolicach rzeki.

Zastanawiałem się jak opisać tą książkę. Ostatecznie mogę nazwać ją wysublimowanym przewodnikiem. Jeśli kiedyś wybiorę się do jakiegoś miasta nad Dunajem, muszę pamiętać żeby wrócić do tej książki. Nie będzie to jedna z moich ulubionych książek, ale czyta się ją miło- w końcu eseje. Jest w niej dużo informacj historycznych arcyciekawych, których zdobycie czytając tylko...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Dunaj - druga co do długości rzeka w Europie.
Rzeka przepływa z zachodu na wschód przez wiele europejskich krain geograficznych.
Rzeka ta ma wiele nazw.
U różnych ludów Dunaj i Ister wskazywały kolejno na bieg górny i dolny, lecz czasami obejmowały również całą rzekę.
Pliniusz, Strabon i Ptolemeusz zastanawiali się, gdzie kończy się jeden, a zaczyna drugi, może w Ilirii albo u Żelaznych Wrót?
Dunaj-to książka o podróżowaniu.
Podróżować zaś to przekraczać granice, granice różnego rodzaju, narodowe, społeczne, psychologiczne, również granice wewnętrzne.
Książka jest jednak przede wszystkim podróżą w czasie, także w czasie historycznym, który ucieka i unosi ze sobą miasta, a także cesarstwa.
Rzeka ta jest rzeką zapomnienia, a podróżujący jest takim wojownikiem, który walczy z zapomnieniem.
W swym przeglądzie literatury poświęconej Górnemu Dunajowi jest opowiadanie ”Murzynka Franka”.
Akcja rozgrywa się w 1813roku gdzie bohaterka jest dzieckiem wojen napoleońskich, a dokładniej murzyńskiego trębacza w armii cesarza i niemieckiej dziewczyny.
Ta krótka „powieść teatralna” związana z Dunajem ukazuje okrucieństwa rasizmu i demaskuje jego przesądy.
W książce występuje wiele postaci, które nie wiedzą dokładnie, jakiej są narodowości, np. babka Anka mówi do narratora, że nigdy nie poślubiłaby Serba, nawet z lewego brzegu Dunaju, a narrator pyta ją „A Ty kim właściwie jesteś?”, a babka Anka odpowiada z dumą, że jest Serbką i należy do jednej z najstarszych serbskich rodzin.
Bohater Dunaju w czasie podróży wzdłuż brzegów rzeki mija miasta, wsie, gospody, odbywa też podróż wewnętrzną do własnych Piekieł, po meandrach własnej osobowości i własnej podświadomości.
Dunaj to także podróż w przestrzeni przez Niemcy, Austrię, Słowację, Węgry, Jugosławię, Bułgarię, Rumunię, podróż przez to, co do niedawna nazywano ”inną Europą”.
Książka przepięknie wydana, w twardej oprawie, zawiera 9 rozdziałów i 532 strony.
Szczególnie polecam ją wszystkim historykom, koneserom oraz podróżnikom, ale też wszystkim tym którzy lubią żeglować i to nie tylko w realu.
Zachęcam Was moi drodzy do zgłębiania tej lektury.

Dunaj - druga co do długości rzeka w Europie.
Rzeka przepływa z zachodu na wschód przez wiele europejskich krain geograficznych.
Rzeka ta ma wiele nazw.
U różnych ludów Dunaj i Ister wskazywały kolejno na bieg górny i dolny, lecz czasami obejmowały również całą rzekę.
Pliniusz, Strabon i Ptolemeusz zastanawiali się, gdzie kończy się jeden, a zaczyna drugi, może w Ilirii...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jeśli w ogóle można książkę napisać tak, jak płynie rzeka, to właśnie Magrisowi udało się to w pełni. Niespieszna, dygresyjna, ale bynajmniej nie nudna. Świetna rzecz dla tych, którzy nie wymagają od każdej książki zwrotów akcji co 2 strony :-)

Jeśli w ogóle można książkę napisać tak, jak płynie rzeka, to właśnie Magrisowi udało się to w pełni. Niespieszna, dygresyjna, ale bynajmniej nie nudna. Świetna rzecz dla tych, którzy nie wymagają od każdej książki zwrotów akcji co 2 strony :-)

Pokaż mimo to

Poemat dygresyjny prozą – tak chyba należałoby zakwalifikować „Dunaj” Claudio Magrisa. Uczestnicząc w literackiej podróży z biegiem Rzeki, której źródła są wielorakie, a ujścia wątpliwe, poszukujemy zaginionej Mitteleuropy - krainy magicznego, wieloetnicznego realizmu - pochłoniętej przez pył wieków i totalitarny kataklizm XX stulecia. Narracja wije się wokół niebanalnych biografii, pytań o sens wszelki, i tchnie nostalgią oraz melancholią. Książka jest w sam raz, na chwile wyciszenia i zadumy. Stanowi ponadczasową refleksję, nad płynnością ludzkich losów i przeżyć.

Poemat dygresyjny prozą – tak chyba należałoby zakwalifikować „Dunaj” Claudio Magrisa. Uczestnicząc w literackiej podróży z biegiem Rzeki, której źródła są wielorakie, a ujścia wątpliwe, poszukujemy zaginionej Mitteleuropy - krainy magicznego, wieloetnicznego realizmu - pochłoniętej przez pył wieków i totalitarny kataklizm XX stulecia. Narracja wije się wokół niebanalnych...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Magris w szczytowej formie

Magris w szczytowej formie

Pokaż mimo to

Dla smakoszy eseju. Warto.

Dla smakoszy eseju. Warto.

Pokaż mimo to