Pięć lat po "Jeziorze Nurów", które nie zdyskontowało sukcesu "Ragtime'u", Doctorow w poszukiwaniu obrazów z przeszłości Ameryki w skali mikro sięgnął w końcu do własnych wspomnień z dzieciństwa. Zresztą nie ukrywa tego zabiegu: poza nazwiskiem personalia 8-letniego narratora i jego bliskich są tożsame z samym autorem i jego rodziną, podobnie jak lokalizacja domu czy nawet opisana w książce fotografia małego Edgara na rowerze. Co prawda na miejscu kamienicy przy Eastburn Avenue 1650 znajduje się dziś skwer, ale wiele innych detali w tej części Bronxu nie zmieniło się zbytnio.

Nowojorski pisarz z widoczną lubością zanurza się we wspomnienia z dzieciństwa, nawet niespecjalnie zmieniając detale relacji rodzinnych (np. jego ojciec naprawdę prowadził sklep muzyczny). Z charakterystyczną dla siebie lekkością nadaje obrazom skoncentrowaną perspektywę i wysoką temperaturę emocjonalną, właściwą dziecięcemu postrzeganiu świata. Wrażliwość na doznania w pełnym spektrum zmysłów, wyeksponowane ulotne drobiazgi, na które dorosły nie zwróciłby uwagi, czy też otaczająca wiele sfer życia mgiełka tajemniczości - te wszystkie zabiegi Doctorow ma świetnie opanowane od czasów Ragtime'u, a tym razem operuje przecież nie na fikcji, a na własnej pamięci.

Dorastanie chłopca i pierwsze próby zdefiniowania swojej osoby kategoriami świata dorosłych prowadzą Edgara wprost do napisania konkursowego eseju pt. "Prawdziwy amerykański chłopiec", którego styl jawnie parodiuje pompatyczny ton patriotycznych mów. Z kolei przyjaźń z rówieśniczką wychowywaną przez samotną matkę (znacznie bardziej wyzwoloną niż konserwatywni rodzice Edgara) dostarcza szeregu wrażeń, za którymi stoją całkiem jeszcze nieuświadomione emocje, za którym czai się całkiem jeszcze nieodkryty świat relacji z płcią przeciwną. Poczucie natłoku doznań potęguje ogromna futurologiczna Wystawa Światowa, ekspozycja na 150-lecie przysięgi Washingtona, otwarta wiosną 1939 r. Metafora wielkiego, nieznanego, fascynującego i zarazem budzącego grozę świata.

W trakcie Wystawy Edgar jest świadkiem zakopywania "kapsuły czasu" - zabezpieczonego pojemnika zawierającego świadectwa życia codziennego, który ma być wydobyty i otwarty za 5 tysięcy lat. I trudno pozbyć się skojarzenia, że powieść Doctorowa ma podobny cel - zostawić świadectwo czasów, które Edgar Doctorow pamięta z dzieciństwa, z ich całym zmysłowym i emocjonalnym bogactwem, feerią doznań, jaką chłonąć mógł 8-9 letni chłopiec z Bronxu tuż przed wybuchem II wojny światowej. Wplecione w jego relację wypowiedzi matki i starszego brata, udanie stylizowane na "historię mówioną", nieco rozszerzają jednostkową, skrajnie subiektywną perspektywę, rzucając nieco światła poza edgarowy krąg postrzegania. Ale problem z "Wystawą Światową" polega na tym, że przyjęta konwencja pamiętnika - zniewala. Opowieści tej brak jakiegokolwiek fabularnego kręgosłupa. To jedynie ciąg pieczołowicie odtworzonych, ale dramaturgicznie raczej letnich wspomnień, do których czytelnik zachowuje emocjonalny dystans. W efekcie braku choćby szczątków linearnej fabuły - to, co mogło być rzeczywiście kulminacją o ciężarze symbolu, czyli Wystawa Światowa jako pokaz dobrego samopoczucia świata u progu katastrofy - nie ma w ogóle punktu zaczepienia we wcześniejszych 3/4 powieści, by wybrzmieć mocniej i szerzej niż tylko jako doznanie w życiu pojedynczego chłopca.

O ile więc w "Ragtime'ie" umiejętne operowanie wąską i szeroką perspektywą doskonale się autorowi udało, a użyte w gobelinowej przeplatance dało efekt oryginalnej panoramy - to w późniejszej o dekadę autobiograficznej powieści Doctorow nie umiał wyjść poza jednostkową perspektywę. Trudno wyrokować, czy zawiniła autobiograficzna materia użyta zamiast fikcji, czy tempo pracy ("Wystawa..." to najkrócej pisana powieść Doctorowa). Dość, że jego dziełu brakuje naddatku, który wyniósłby indywidualne doświadczenie na szersze wody symboliki i znaczeń, czy próby zuniwersalizowania mających taki potencjał doświadczeń. Nie przeszkadza to, że właśnie "Wystawa Światowa" przyniosła mu znaczącą nagrodę National Book Award i miała nienajgorszy odbiór, choć dominowały recenzje przychylne i chłodne zarazem. W przyszłości pisarz chyba wyciągnie z tego wnioski, bo w kolejnych powieściach jeśli sięgnie po dziecięcych bohaterów - to raczej nastoletnich ("Billy Bathgate", "Marsz"),będzie też szukał znacznie bardziej dynamicznych fabuł ("Billy Bathgate", "Rezerwuar", "Marsz"),szerszej perspektywy ("Marsz"),polifonii ("Marsz", "Miasto Boże"),a także głębszego spojrzenia na historię ("Marsz", "Homer i Langley").

___
www.ZaOkladkiPlotem.pl : Rzetelne recenzje od 2011 r.

Pięć lat po "Jeziorze Nurów", które nie zdyskontowało sukcesu "Ragtime'u", Doctorow w poszukiwaniu obrazów z przeszłości Ameryki w skali mikro sięgnął w końcu do własnych wspomnień z dzieciństwa. Zresztą nie ukrywa tego zabiegu: poza nazwiskiem personalia 8-letniego narratora i jego bliskich są tożsame z samym autorem i jego rodziną, podobnie jak lokalizacja domu czy nawet...

Książka mistrzowska, napisana językiem, jakiego się już nie spotyka we współczesnej literaturze,nie ma dłużyzn, nie ma skrótowców- jest tyle,ile trzeba by opowieść płynęła, płynęła, płynęła. W treści opowieść o czasach międzywojennych w Nowym Jorku, środowisko żydowskie, ale nie ortodoksyjne- to Żydzi, którzy się asymilują, wrastają w społeczeństwo amerykańskie. Książka dla tych, którzy lubią dobrą literaturę.

Książka mistrzowska, napisana językiem, jakiego się już nie spotyka we współczesnej literaturze,nie ma dłużyzn, nie ma skrótowców- jest tyle,ile trzeba by opowieść płynęła, płynęła, płynęła. W treści opowieść o czasach międzywojennych w Nowym Jorku, środowisko żydowskie, ale nie ortodoksyjne- to Żydzi, którzy się asymilują, wrastają w społeczeństwo amerykańskie. Książka dla...

To zdaje się nie był najlepszy wybór na początek. Po pewnej fascynacji tym co zrobił E.L. Doctorow w książce Umysł Andrew, postanowiłem odrobić lekcje i sięgnąć do jego wcześniejszych książek. Spośród trzech najczęściej wspominanych wybrałem Wystawę Światową. Dlaczego? Nie wiem.

To wspomnienia z okresu młodości. Z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Narratorem jest młody Edgar (pierwsze imię Doctorowa),który opowiada swoją historię. Dzięki niemu poznajemy życie żydowskiej rodziny w Nowym Jorku w tamtym okresie. Dość szczegółowe są te wspomnienia. Filmowym zabiegiem są komentarze członków jego rodziny – matki, brata. Od czasu do czasu dodają do snutej opowieści swoją własną ocenę i perspektywę zdarzeń.

Wydarzeniem zwieńczającym całość jest Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1940 roku.
[...]
\calość:
http://www.speculatio.pl/wystawa-swiatowa/

To zdaje się nie był najlepszy wybór na początek. Po pewnej fascynacji tym co zrobił E.L. Doctorow w książce Umysł Andrew, postanowiłem odrobić lekcje i sięgnąć do jego wcześniejszych książek. Spośród trzech najczęściej wspominanych wybrałem Wystawę Światową. Dlaczego? Nie wiem.

To wspomnienia z okresu młodości. Z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Narratorem jest młody...