Po raz kolejny zdaję sobie sprawę, że dużo bardziej odpowiada mi (jako odbiorcy) przekazywanie wiedzy w formie wywiadów. Jeśli oczywiście rozmówca jest ciekawy i ma wiele do powodzenia. Wielką wartością te książki jest to, że rozmówca nie jest jeden jest ich wielu. Każdy inny, każdy ma własne doświadczenia, inaczej postrzega Rosję i Ukrainę, i nawet jeśli dochodzą z czasem do wspólnych wniosków, ścieżka dojścia każdego jest inna. Ta właśnie różnorodności jest chyba największą wartością tej książki. Bo sama treści już bywała przeze mnie przetwarzana. Teraz zobaczyłem, że to nasze Polskie spojrzenie na wschodnich sąsiadów – choć bardzo podobne to jednak dotykające innej rzeczywistości. Plusem są nie tylko pytani ale również pytający. Niezwykła para Brysacz-Morawiecki potrafi wydobyć u rozmówcy to co najciekawsze dla odbiorcy.

Po raz kolejny zdaję sobie sprawę, że dużo bardziej odpowiada mi (jako odbiorcy) przekazywanie wiedzy w formie wywiadów. Jeśli oczywiście rozmówca jest ciekawy i ma wiele do powodzenia. Wielką wartością te książki jest to, że rozmówca nie jest jeden jest ich wielu. Każdy inny, każdy ma własne doświadczenia, inaczej postrzega Rosję i Ukrainę, i nawet jeśli dochodzą z czasem...

Bardzo ciekawa ksiazka. Otworzyla mi oczy na pewne sprawy. O Rosji i jej ,,wnetrzu" wiem bardzo malo, tym bardziej z zainteresowaniem czytalam kazdy kolejny wywiad. Nie raz zaskoczylam sie czytajac o Ukrainie, o sposobie bycia spoleczenstwa, przerazilo mnie rowniez myslenie Rosjan. Polecam kazdemu kto interesuje chociaz odrobine polityka czy po prostu naszymi blizszymi i dalszymi sasiadami ze wschodu.

Bardzo ciekawa ksiazka. Otworzyla mi oczy na pewne sprawy. O Rosji i jej ,,wnetrzu" wiem bardzo malo, tym bardziej z zainteresowaniem czytalam kazdy kolejny wywiad. Nie raz zaskoczylam sie czytajac o Ukrainie, o sposobie bycia spoleczenstwa, przerazilo mnie rowniez myslenie Rosjan. Polecam kazdemu kto interesuje chociaz odrobine polityka czy po prostu naszymi blizszymi i...

Genialne rozmowy, które brzmią niezwykle w tym okresie dziejowym. Pozwalają zrozumieć, dlaczego teraz doszło do wojny - którą tak naprawdę rozpoczęto w 2014 roku, można tez pojąć mental zwykłych Rosjan, gen strachu i gen braku sprzeciwu... Bardzo polecam!! Lektura obowiązkowa na dzisiejsze czasy, każda z tych rozmów wartościowa i bardzo wiele wnosząca w ogólny poziom zrozumienia!!

Genialne rozmowy, które brzmią niezwykle w tym okresie dziejowym. Pozwalają zrozumieć, dlaczego teraz doszło do wojny - którą tak naprawdę rozpoczęto w 2014 roku, można tez pojąć mental zwykłych Rosjan, gen strachu i gen braku sprzeciwu... Bardzo polecam!! Lektura obowiązkowa na dzisiejsze czasy, każda z tych rozmów wartościowa i bardzo wiele wnosząca w ogólny poziom...

Przeciętny człowiek, nie interesujący się polityką, zastanawia się, o co chodzi Rosji w wojnie z Ukrainą. Dlaczego w XXI wieku Ukraina stała się ofiarą brutalnego ataku, mimo tego, że w żaden sposób nie sprowokowała swojego sąsiada. Jeśli chcecie zrozumieć dlaczego do tego wszystkiego doszło przeczytajcie "Ani żadnej wyspy". W zebranych rozmowach nie ma wielkiej polityki, Putina też w sumie niewiele, jest głównie o mentalności Rosjan, ale też Ukraińców, o tym, jak żyje się w tych krajach, o przemianach w ciągu tych lat po upadku ZSRR, o propagandzie uprawianej przez władze. Mimo, że wywiady te przeprowadzono kilka lat temu, to w są przerażająco profetyczne i aktualne. Dokładnie takiej książki o sytuacji na Wschodzie szukałam i bardzo ją polecam!

Przeciętny człowiek, nie interesujący się polityką, zastanawia się, o co chodzi Rosji w wojnie z Ukrainą. Dlaczego w XXI wieku Ukraina stała się ofiarą brutalnego ataku, mimo tego, że w żaden sposób nie sprowokowała swojego sąsiada. Jeśli chcecie zrozumieć dlaczego do tego wszystkiego doszło przeczytajcie "Ani żadnej wyspy". W zebranych rozmowach nie ma wielkiej polityki,...

Wywiady z reporterami piszącymi o Rosji i krajach powstałych po upadku ZSRR. Prowadzone one były po aneksji Krymu i z początkiem walk w Donbasie. Zadziwiające, ale reporterzy ci trafnie przewidywali już wtedy rozwój sytuacji, którą mamy obecnie. Opanowanie Ukrainy przez Rosję było w planach Putina od zawsze. Jakie środki użył Putin by zmienić świadomość wolnych Rosjan, ich myślenie zniewolić i zdobyć legitymację do działań na Ukrainie. Jak Rosjanie widzą Zachód. Jak Zachód nie zauważył procesów, które już trwały i doprowadziły do obecnej wojny. A wszystko to opisane w I wydaniu książki w 2016r. A co będzie dalej......

Wywiady z reporterami piszącymi o Rosji i krajach powstałych po upadku ZSRR. Prowadzone one były po aneksji Krymu i z początkiem walk w Donbasie. Zadziwiające, ale reporterzy ci trafnie przewidywali już wtedy rozwój sytuacji, którą mamy obecnie. Opanowanie Ukrainy przez Rosję było w planach Putina od zawsze. Jakie środki użył Putin by zmienić świadomość wolnych Rosjan, ich...

(2016)

„Jakim przemianom uległa Rosja, jakim przemianom ulegali Rosjanie, ich mentalność, by dać legitymację do działań na Ukrainie? Jakie jest podglebie tego konfliktu? Czy wojna we wschodniej Ukrainie, to jest rozpad Związku Radzieckiego, czy też już budowa nowego rosyjskiego imperium? A jeśli tak, to wokół czego to nowe imperium miałoby się konstytuować?
Czy wydarzenia na Ukrainie wpisują się w proces zapoczątkowany przez wojnę w Czeczenii, utrwalony przez konflikt w Gruzji w 2008 roku? Czy Europa próbuje pojąć »nieprzewidywalną Rosję«? Czy Europa rozumie Ukrainę? Jakim państwem jest Ukraina, jakim narodem są Ukraińcy? Na ile Europa jest świadoma procesów, które w tej części świata zachodzą? Czy możemy wreszcie mówić o grzechu zaniechania wobec Wschodu? Co drzemie pod powierzchnią tej części świata? [...] To tylko kilka pytań, z których ułożyliśmy tę książkę” (str. 7-8) – pisze we wstępie Piotr Brysacz.

Bodźcem do powstania książki były wydarzenia z kijowskiego Euromajdanu, zamieszki które wybuchły potem w innych częściach Ukrainy, aneksja Krymu i wojna w Donbasie.

Niewielka, sensowna publikacja, pomagająca zrozumieć, co dzieje na wschód od Bugu*. Wywiady prowadzone są właściwie**, rozmówcy ciekawi, obeznani z tematem, bezpośrednio zaangażowani w tematykę wschodnią. Każdy to inna osobowość, inny styl wypowiedzi, odmienna wrażliwość – łączą ich jednak zbliżone wnioski i podobne podejście, zakorzenione w historii naszego kraju, doświadczeniach realiów Peerelu, oraz umiejętności postrzegania świata takim jaki jest, w sposób obiektywy, z troską o los drugiego człowieka.

Duet Brysacz-Morawiecki wykonał całkiem dobrą robotę. Autorzy wiedzą o co pytają, podobnie jak rozmówcy dobrze znają poruszaną tematykę, sami mają sporo obserwacji i przemyśleń. Pozostaje mieć nadzieję że za kilka lat powstanie ciąg dalszy tych rozmów.


_______
* Zwłaszcza osobom niezorientowanym w sytuacji obszaru postsowieckiego, zaskoczonym doniesieniami medialnymi z końca 2013 i 2014 roku. Pewne sprawy wykładane są tutaj wręcz łopatologicznie.
** Nie ma tu miejsca na przerywanie rozmówcy, pytania które mógłby być odebrane jako faux pas, obnażające kiepskie przygotowanie, w złym guście. Wszystko ładnie zgrano, a potem spisano. Niektóre wywody sprawiają wrażenie wypowiedzi pisemnej, jeśli nie jest to efekt poprawek przy autoryzacji, to są świadectwem bardzo wysokiej klasy umysłowej.

•

ZAWARTOŚĆ KSIĄŻKI

Zaraz po krótkim wstępie Piotra Brysacza, znajdziemy w książce esej Jędrzeja Morawieckiego. Wiele z ujętych na kartach eseju mechanizmów można było oddać prościej. Jest napisany dobrze, tj. poprawnie, wskazuje na wiele istotnych aspektów rosyjskiej codzienności w kontekście omawianych w książce spraw (mentalności społeczeństwa, stosunku do historii, świadomości politycznej, zapatrywań mas i jednostek na kwestie polityczne, gospodarcze etc.),jednak poprzez swój język może być dla wielu nieprzystępny: typowo akademicka fraza, kładąca nacisk na teoretyczne podstawy zagadnień, korzystająca ze specyficznych określeń i ciągnąca się przez kilka linijek, wymaga od czytelnika wzmożonej uwagi. Taki tekst czyta się mniej intuicyjnie niż standardowy reportaż czy wywiady. (Esej ma tytuł „Witaj, bracie! Pisać bardzo trudno” – cóż, czytać go też niełatwo, bracie). Wydaje mi się że tekst Morawieckiego powinien znaleźć się na końcu, jako podsumowanie – wstęp Brysacza mówi w zasadzie wszystko, i po nim powinniśmy przejść od razu do pierwszego wywiadu.

Krystyna Kurczab-Redlich – dziennikarka opowiada o swojej pracy, o charakterze Rosjan, wspomina początki aktywności zawodowej w Moskwie i krytykuje Putina. Rozmowa swobodna, prowadzona przy kawie lub herbacie.

Wojciech Jagielski – wypowiada się bardzo elegancko, ostrożnie. Starannie dobiera słowa. Zaznacza, że nie ma bezpośredniej wiedzy o aktualnej sytuacji, odwołuje się do swojego doświadczenia i ogólnodostępnych informacji.

Wacław Radziwinowicz – ciekawie o rosyjskich absurdach. O medialnej manipulacji jakiej poddawani są obywatele FR, tamtejszej mizerii umysłowej i perspektywach przed jakimi stoi ogół obywateli.

Wojciech Górecki – przekazuje dużo istotnych informacji podpartych konkretnymi liczbami, w jego wypowiedziach padają nawet obszerne cytaty. Świetny reportażysta i analityk, człowiek o ogromnej wiedzy, który wie o czym mówi, trzymający rękę na pulsie. Jeden z najlepszych wywiadów w tej książce.

Paweł Reszka – opowiada o tym jak Rosjanie i Ukraińcy postrzegają swoją codzienność, o tym jak ważnym dla Rosjan jest posiadanie dużego terytorium, o postsowieckiej mentalności.

Piotr Pogorzelski – rzeczowo o warunkach życia na Ukrainie, wojnie w Donbasie i relacjach z Rosją. Rozbudowane, sensowne wypowiedzi, podobnie jak u Góreckiego. Szkoda że rozmowa nie jest dłuższa.

Ziemowit Szczerek – wierny swoim poglądom, mniej gawędziarski niż w książkach, ale trzeźwo myślący i otwarty na drugiego człowieka. W krótkim artykule z antologii „Ojczyzna dobrej jakości” (2019) był ostatnio świetny, kładł na łopatki – tutaj wypada nieco słabiej.

Maciej Jastrzębski – o tym jak manipuluje się społeczeństwem FR i gra na nostalgii za Związkiem Radzieckim.

Jacek Hugo-Bader – jak zwykle w wypowiedzi ustnej otwarty, szczery i życzliwy. Fantastyczny rozmówca. Sporo refleksji i bodźców skłaniających do zastanowienia się nad historią wschodnich sąsiadów, przede wszystkim tą historią najnowszą. Dziennikarz bardzo żywiołowy i przesympatyczny.

Andrzej de Lazari – o rosyjskim „nachuizmie”, o tym, że w FR ludzi dużo, różnych klas i etnosów, ale obywateli tam nie ma. Sporo kąśliwych uwag pod adresem partii rządzącej, która niestety nadal pozostaje partią rządzącą* (2019). Uwagi pojawiają się zbyt często, i choć są słuszne, bo nikt przy zdrowych zmysłach nie popiera PiSu, którego telewizyjna propaganda dawno już dorównała Russia Today, to jednak trochę tego za dużo.

Adam Daniel Rotfeld – sporo informacji które można bez wysiłku odnaleźć chociażby na Wikipedii, ale dobrze że znalazły się w książce, zwłaszcza że towarzyszy im wnikliwa refleksja. Wypowiedzi formułowane są w sposób dyplomatyczny, tracący nieco salą wykładową.

Tadeusz Klimowicz – wywiad w zamyśle autorów podsumowujący książkę, domykający całość. Pojawiają się nazwiska kilku rozmówców i poruszane wcześniej tematy. Nie pada tu nic nowego, za to opowieści snute są pięknym, barwnym językiem.

Obserwowanie sytuacji w Rosji to dla Polaka rozrywka, ale i konieczność – z uwagi na tę dziejowa przypadłość mamy w kraju spore grono osób trzymających rękę na pulsie i zawodowo związanych ze Wschodem.

Wywiady można czytać w dowolnej kolejności.


_______
* Dziwimy się głupocie i służalczości Rosjan. Powstaje masa książek dotyczących patologii tamtejszego systemu i jego korzeni. Maleńczuk nagrywa „Sługi za szlugi” (2014). A mimo to, regularnie, co kilka lat, połowa Polaków zostaje w domach, a spory procent tej połowy która nie zostaje, idzie i głosuje na ugrupowanie które ciągnie nasz kraj w dół, powolutku rozwalając gospodarkę i szpecąc przestrzeń publiczną dziwnymi pomnikami. Skoro oni są debilami, to co możemy powiedzieć o polskim społeczeństwie?

•

„Ani żadnej wyspy” – tytuł zaczerpnięty z wywiadu z Pawłem Reszką (w którym też spełnią tę rolę),prezentujący sposób myślenia większości obywateli FR: „Nie oddamy nikomu ani skrawka stałego lądu, ani żadnej wyspy!” (str. 132) – zdanie pada w odpowiedzi na sugestię zwrócenia Japonii „jednej, bezludnej, nikomu niepotrzebnej wyspy”. Niefortunnie, tak dla wywodu jak i tytułu książki, przedmiotem sporu między Japonia a Rosją nie jest tylko jedna, nicnieznacząca wyspa, a cały archipelag, ciągnący się od krańca Kamczatki po Hokkaido, i Japonię zadowalałoby zwrócenie przynajmniej kilku. (Powierzchnia Wysp Kurylskich to 10 355,61 km² czyli mniej więcej tyle co 17 wysp Bornholm albo dwudziestokrotność powierzchni Warszawy w granicach administracyjnych).

•

Uwagi techniczne (wyd. z 2016): str. 7 – „podglebie” padło o jeden raz za dużo; str. 31 – standardowy cudzysłów w cudzysłowie (zamiast cudzysłowu zagnieżdżonego),poza tym w całej książce mamy podwójne nawiasy trójkątne (<< >>) zamiast cudzysłowów zagnieżdżonych (» « lub « »); str. 51 – także-także + 2x o autorstwie filmów nt. Czeczenii; str. 173/174 – na jednej stronie jest FSB-ek, na drugiej efesbek – warto by zdecydować się na jedną formę zapisu; str. 177 – PiS-owskie (pisowskie); str. 145 – stanowu (stanowi); str. 182 – pretorian (pretorianów); str. 265 – „A potem przyszedł w Polsce stan wojenny [13.12.1981] i ponownie do Związku Radzieckiego wyjechałem dopiero dekadę później, w połowie lat 80.” – wcześniejszy wyjazd miał miejsce w latach 70. i trwał pół roku – zacytowana wypowiedz jest poskładana tak, jakby to od stanu wojennego minęła dekada.

(2016)

„Jakim przemianom uległa Rosja, jakim przemianom ulegali Rosjanie, ich mentalność, by dać legitymację do działań na Ukrainie? Jakie jest podglebie tego konfliktu? Czy wojna we wschodniej Ukrainie, to jest rozpad Związku Radzieckiego, czy też już budowa nowego rosyjskiego imperium? A jeśli tak, to wokół czego to nowe imperium miałoby się konstytuować?
Czy wydarzenia...