„Niepojętny uczeń” to druga przeczytana przez mnie książka Pynchona, słynnego pisarza-enigmy. Pierwszą, „Wadę ukrytą” wspominam dobrze - ta psychodeliczna wariacja na temat czarnego kryminału mimo narracyjnych szaleństw i miejscowych dłużyzn, była naprawdę zabawna i interesująca. Tym razem jednak Pynchon zwyczajnie mnie zmęczył.

I choć legendy krążące o jego ezoterycznej „Tęczy grawitacji”, miałem z tyłu głowy jak ostrzeżenie, to wiedziałem, że „Niepojętny uczeń” to jednak książeczka lżejszego kalibru. Ten zbiorek wczesnych opowiadań da się na szczęście czytać bez encyklopedii, ale im dalej tym dziwniej i, niestety, nudniej. Zaczyna się niewinnie i przystępnie - od klasycznej narracji („Deszcz”),potem realizm powoli załamuje się na rzecz czegoś w stylu obyczajowej freudowskiej baśni („Fale”),następnie dostajemy dość suchą prozę o cechach paraboli („Entropia”) i pastisz literatury szpiegowskiej („Pod różą”),a na koniec dość sympatyczną, ale niepotrzebnie rozdętą opowieść o bolączkach wkraczania w dorosłość („Sekretna integracja”).

Pynchon pisze w sposób biegły, ale ostentacyjnie literacki, poświęcając opowieść na rzecz popisów technicznych i pokazów (faktycznej lub pozornej) erudycji. Te zabiegi nie są jednak przeprowadzone zbyt płynnie i nagminnie odwracają uwagę od fabuły. Zresztą sam Pynchon złożył swoistą autokrytykę, którą znajdziemy w poprzedzającym te utwory, interesującym wstępie. Ostatecznie, mimo uroku wielu fragmentów, to jak dla mnie mało angażujące utwory, bardziej interesujące pod względem stylu i strategii pisarskich niż samych historii.

Inna sprawa to zaskakująco mały odzew krytyczny – kto chciałby przeczytać coś na temat „Niepojętnego ucznia” w polskiej prasie literackiej zawiedzie się srodze. Jedyne omówienie tego polskiego przekładu klasyka amerykańskiego postmodernizmu, znalazłem w „Kulturze liberalnej” (tekst pt.„Młody, zdolny, wątpiący. O wczesnych opowiadaniach Thomasa Pynchona”),ale autor (Paweł Majewski) skupił się w nim na samym słowie wstępnym autora i rozważaniach czy Pynchon faktycznie, jak deklarował, uważał te opowiadania za słabe, czy jedynie się krygował i pogrywał z czytelnikami i krytykami. Ja nie widzę w nich dotknięcia geniuszu, ale z pewnością talent, uznałem więc, że mam tu po prostu do czynienia z niepozbawioną autokrytycyzmu kokieterią.

Pozostaje mi zatem polecić „Niepojętnego uczenia” wszystkim ciekawskim i przygotowanym na ewentualną czytelniczą dezorientację, a pozostałych uprzedzić - to dość autystyczne pisarstwo. Choć, być może, wcale nie. Może zwyczajnie niepojętny ze mnie czytelnik.

„Niepojętny uczeń” to druga przeczytana przez mnie książka Pynchona, słynnego pisarza-enigmy. Pierwszą, „Wadę ukrytą” wspominam dobrze - ta psychodeliczna wariacja na temat czarnego kryminału mimo narracyjnych szaleństw i miejscowych dłużyzn, była naprawdę zabawna i interesująca. Tym razem jednak Pynchon zwyczajnie mnie zmęczył.

I choć legendy krążące o jego ezoterycznej...