W BUDDYZMIE BEZ DOGMATÓW Stephen Batchelor poddaje brawurowej analizie słowa pierwotnego Buddy, wskazując na to, że u swego zarania buddyzm nie był religią, tylko metodą rozbijania złudzeń na temat siebie oraz świata. Zdaniem autora przywrócenie tej perspektywy sprzyja bardziej jasnemu myśleniu oraz poznawaniu tajemnic umysłu. Pomaga też w rozwinięciu życiowej mądrości, która uzmysławia nam, że wszystko, co istnieje, jest wzajemnie od siebie zależne i samo w sobie puste.

„Wbrew zwięzłej relacji Buddy na temat swego przebudzenia, w powszechnym rozumieniu zaczęło być ono kojarzone, nawet przez buddystów, z czymś zgoła odmiennym. Przebudzenie stało się mistycznym doświadczeniem, chwilą transcendentnego objawienia Prawdy. Interpretacje religijne nieodmiennie redukują złożoność do jednorodności, a jednocześnie nadają temu, co prozaiczne, wymiar świętości.

Budda nie był mistykiem. Jego przebudzenie nie było wstrząsającym wglądem w transcendentną Prawdę, który objawił mu tajemnice Boga. Budda nie twierdził, że miał doświadczenie, dzięki któremu posiadł uprzywilejowaną, ezoteryczną wiedzę na temat funkcjonowania wszechświata. Dopiero w miarę jak buddyzm w coraz większym stopniu stawał się religią, przebudzeniu Buddy zaczęto przypisywać takie imponujące roszczenia. Opisując pięciu ascetom, co znaczy przebudzenie, Budda mówił o odkryciu całkowitej wolności serca i umysłu od przymusu pragnienia”.

(fragment książki)