Potencjalność, fizyka i odkrycie surrealności natury

- Kategoria:
- filozofia, etyka
- Seria:
- Konkurs o Nagrodę im. Barbary Skargi
- Wydawnictwo:
- Wydawnictwo Naukowe PWN
- Data wydania:
- 2021-05-31
- Data 1. wyd. pol.:
- 2021-05-31
- Liczba stron:
- 270
- Czas czytania
- 4 godz. 30 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788301218058
Rozprawa Marka Woszczka Potencjalność, fizyka i odkrycie surrealności natury
zakwalifikowała się do finału Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi
ogłoszonego w maju 2019 roku, a rozstrzygniętego w listopadzie 2020.
Temat konkurs brzmiał: Metafizyka dziś
„Ideologia niekwestionowalnych praw […] prawdopodobnie nieprzypadkowo zaczęła zyskiwać coraz większe wpływy właśnie (i dopiero) w wieku siedemnastym – stuleciu krwawych turbulencji społeczno-politycznych, gwałtownego rozwoju kapitalizmu kupieckiego, dzikiej ekspansji imperialnej i religijnej fragmentacji na ogromną skalę. […] W tym sensie przygodna idea niepodważalnych, nawet odwiecznych praw stała się jako legitymizacja elementem tworzenia nowoczesnego porządku opartego na projektach okiełznania rzeczywistości na nowo, czyli tego, co Latour tak trafnie nazwał „Nowoczesną Konstytucją”.
[…]
Z tego powodu wielki projekt oświecenia – jako samoświadomego projektowania i tworzenia obszarów stabilności w generalnie niestabilnym świecie, a więc ciągłego politycznego samodefiniowania i solidarnego przekształcania kruchego świata ludzkiego w bezmiernym polu natury – nie może ontologii tej ostatniej po prostu ignorować, zastępując ją skromnie metodologią nauki i oddając pole antyoświeceniowej fantazji czy religii działającej we własnym interesie. Jeśli projekt ten ma być autorefleksyjny i chcemy mu sprostać, nie możemy pozwalać sobie na ciągłe mylenie legitymizujących mitologii przyrody z tym, co o przyrodzie możemy wiedzieć i wiemy […]”.
Z tekstu
Marek Woszczek o swoim eseju
W moim eseju dyskutuję problem nowożytnej konstrukcji pojęcia przyrody i tego, dlaczego jest ona nieadekwatna, wytwarzając dodatkowo wiele kolejnych, pozornie intuicyjnych, ale wątpliwych konstrukcji metafizycznych, takich jak fundamentalne ujęcie przyczynowości jako powodowania w czasie zdarzenia przez inne zdarzenie czy logiczne pojęcie możliwości jako kontrfaktyczności, która ewentualnie ma następnie podlegać selekcji i tajemniczemu „urzeczywistnianiu”. Chcę pokazać, że konstrukcje te w żadnym wypadku nie były i nie są lokalnymi, intuicyjnymi innowacjami współczesnej metafizyki, ale wiążą się ściśle ze sposobem, w jaki od XVII wieku, zwłaszcza w obrębie mechaniki, zaczęto wyobrażać sobie naturę wraz z wyłonieniem się centralnej roli zasady racji dostatecznej, koncepcji praw przyrody i globalnego porządku świata, który wyznacza to, co możliwe, i to, co wykluczone, aberracyjne (bezprawne). […]
Celem mojego eseju nie jest oczywiście pojedynkowanie się z ideami z przeszłości, lecz coś bardziej konstruktywnego. Staram się pokazać, że mamy poważne kłopoty, by zrozumieć dużą część fizyki fundamentalnej, którą już teraz dysponujemy, ponieważ inwestujemy zaufanie w niewłaściwy zestaw zasad metafizycznych, które wydają się oczywiste i niezbędne, lecz są raczej wygodnymi heurystykami o bardzo ograniczonym zakresie.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Książka na półkach
- 15
- 6
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
OPINIE i DYSKUSJE
Miejscami styl mocno publicystyczny, tłusty od osobistych wycieczek, żenująco wartościujący, co sprawia przykre wrażenie pewnego ograniczenia i psuje odbiór. W książce mowa o "rozhisteryzowanej teologii barokowej", stylistycznie nużącej i nieco doktrynerskiej" rozprawie Boyle'a, "filofaszystowskim przypadku Heideggera", "nużącym dziwactwie Kantowskiej doktryny", "obrazie natury jako kosmicznym hiperautomacie z autystycznymi substancjami" u Leibniza et cetera.
###
"Samo pojęcie 'prawa', które 'rządzi' biegiem zdarzeń [...] - jest to mówiąc tylko częściowo ironicznie, pozostałość monarchii w fizyce na najbardziej abstrakcyjnym poziomie" (59). pociąg do mrzonki języka uniwersalnego, odwrócenia Babel
"kartezjanizmu, w którym cała praca mechaniki może być wykonywana przez same prawa natury, zaś 'a most wise agent' jest w tym jednak zbyteczny' (96).
"filozofia, nie tylko współczesna [ale filozofia] w ogóle nie jest możliwa bez dopracowywanego, solidnego pojęcia natury" (88).
"Łatwiej jest wyobrazić sobie przyrodę jako hiperekonomiczny wielki ład albo system praw czy monumentalnych symetrii [...] co może odzwierciedla ewolucyjnie korzystną oszczędność funkcjonowania ludzkich umysłów, przywiązujących się do epistemicznego porządku jako heurystyk i zbiorów podobieństw użytecznych w przewidywaniu o opanowywaniu losowego otoczenia. [...] [Piękna symetria świata] jest raczej opowieścią tworzoną przez umysł próbujący radzić sobie z ekstremalnie złożonymi, całkowicie przygodnymi procesami w różnych skalach" (194-195).
Czym nie jest:
Nieuwarunkowane: "natura jest surrealna ontycznie" (170). anaksymandrejska PHYSIS APEIROS, byt nieskończenie surrealny: "natura jest sur-realna" (109). jest właśnie inną nazwą ontologicznej bezpodstawności, braku uwarunkowania (racji) (111).
"Natura w swoim istnieniu to niekończący się eksces swobody, który [...] losowo realizuje bezwzględną ontologiczną równość na najbardziej elementarnym poziomie: nigdy nie wyróżnia żadnych układów ani też konkretnych zdarzeń-efektów jako terminalnych ostatecznych - jest więc dokładnie jak FOntanna Bruna" (189).
"Wszelka fizyczna stabilność i trwałość [...] są zawsze i tylko wytworem, a nie punktem wyjścia, podstawą" (190).
czym jest:
"polegałaby pewnym zewnętrznym (pozaprzyrodniczym),ograniczającym uwarunkowaniom"
"realnej natury, a więc nie takiej, której aktualny byt miałby być pochodny i ograniczony tym, co 'nadrealny', istniejące nadrzętnie" (15).
natura jest ostatecznym dyspozytorem swojej realności: samo istnienie natury jest jej własną, niewyczerpywalną i nieograniczalną mocą
"sama natura jest autonomiczna, dysponuje immanentna mocą bez transcendencji" (39).
"racja albo uniwersalna przyczyna determinująca, która sprawia, że rzeczy istnieją i że są takie, a nie inne" (40).
natury widzianej jako pole bytu heteronomiczne uwarunkowanego, który domniemane warunki swojej ontologicznej realności i wytwórczości ma czerpać z zewnątrz owego pola
wytwarza formy sama z siebie nie dostaje ich z zewnątrz
"natura nie jest i nie może być autonomiczna w swojej wytwórczości, potrzebuje transcendencji"
biernej natury, rządzonej prawami transcendentnymi
Miejscami styl mocno publicystyczny, tłusty od osobistych wycieczek, żenująco wartościujący, co sprawia przykre wrażenie pewnego ograniczenia i psuje odbiór. W książce mowa o "rozhisteryzowanej teologii barokowej", stylistycznie nużącej i nieco doktrynerskiej" rozprawie Boyle'a, "filofaszystowskim przypadku Heideggera", "nużącym dziwactwie Kantowskiej doktryny",...
więcej Pokaż mimo to