Pojęcie twórczości posiada szeroki zakres i wiele znaczeń. Początkowo było ono zarezerwowane dla działalności boskiej, następnie dla jednostek wybitnych, a obecnie odnosi się do wszystkich osób podejmujących działalność zmierzającą do przekształcenia otaczającej rzeczywistości. Wśród specjalistów zajmujących się problemem twórczości dominuje opinia, że do czynów twórczych zdolny jest każdy człowiek. Czy musza istnieć jednak specjalne warunki do rozwoju twórczości? Jak wygląda twórczość nastolatków? Rozwija się pod wpływem szkoły czy może przechodzi kryzys?
O orientacjach życiowych nastolatków, a także o ich twórczości i twórczych postawach piszą w swojej książce Marzena Adamowicz i Alicja Ostrowska. Monografia pt. „Orientacje życiowe twórczych i odtwórczych 13-16-latków”, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS, to pozycja poruszająca istotny nie tylko dla pedagogiki temat twórczości, związanej z nim postawy, a nawet sensu istnienia. Badaczki podjęły się analizy zagadnienia dotychczas niezgłębianego i traktowanego nieco marginalnie – obecne na ryku pozycje omawiają twórczość dzieci, czy osób niepełnosprawnych, pomijając grupę zbadaną przez autorki książki. Tymczasem analizowany wiek przypada na okres jednego kryzysów twórczości, kiedy to występuje zainteresowanie płcią przeciwną. Dlatego też tak intrygująca jest to praca, pozwalająca wprowadzić odpowiednie zmiany w programie szkolnym, ale też w postawach nauczycieli, a nawet rodziców. Zresztą książka, choć w głównej mierze zaciekawi nauczycieli, może zmienić także zachowania rodziców.
Książka składa się z czterech rozdziałów, z czego dwa pierwsze dotyczą pojęcia twórczości, orientacji życiowych oraz twórczych orientacji. Poznamy różne spojrzenia na twórczość, charakterystykę osoby kreatywnej, definicję dzieła twórczego oraz koncepcję twórczości. Przekonamy się ponadto, jak wygląda kwestia marzeń oraz wyobraźni, ukierunkowujących orientacje życiowe. Dowiemy się też, czemu służy myślenie twórcze i jakie związane z tym nurty funkcjonują, a także jak kształtuje się typologia postaw twórczych. W rozdziale drugim autorki poruszają temat orientacji życiowych 13-16-latków, piszą o roli wartości w ich funkcjonowaniu oraz o poszukiwaniu sensu życia. Te dwa rozdziały składają się na część teoretyczną książki – kolejne stanowią omówienie procedury oraz wyników badań.
W rozdziale trzecim znajdziemy opis metodologiczny badań własnych. Celem poznawczym badaczek stało się scharakteryzowanie orientacji życiowych twórczych i odtwórczych 13-16- latków. Rozdział czwarty stanowi omówienie wyników, uzupełnione również o obszerne przedstawienie sylwetek twórczych adolescentów.
Konkluzje i postulaty wynikające z badań są niezmiernie istotne nie tylko dla kierunków działań polskiej szkoły, ale tak naprawdę dla wszystkich zainteresowanych. Dotychczas prowadzone badania dotyczyły innych grup wiekowych, nie adolescentów, dlatego też monografia ma wielką wartość dla praktyki pedagogicznej szczególnie, że autorki zalecają konkretne działania mające na celu podtrzymanie pozytywnej motywacji poznawczej dzieci, a takie jej pobudzania i ukierunkowania.

Pojęcie twórczości posiada szeroki zakres i wiele znaczeń. Początkowo było ono zarezerwowane dla działalności boskiej, następnie dla jednostek wybitnych, a obecnie odnosi się do wszystkich osób podejmujących działalność zmierzającą do przekształcenia otaczającej rzeczywistości. Wśród specjalistów zajmujących się problemem twórczości dominuje opinia, że do czynów twórczych...

Problem podjęty przez Badaczki wydaje się istotny, gdyż jak stwierdza Bożena Kanclerz: „Współczesne pokolenie młodych jest szczególnie narażone na fluktuacje w ponowoczesnej rzeczywistości. Młody człowiek będący na etapie pomiędzy dzieciństwem a dorosłością poszukuje sensu swojego istnienia, koncentrując swoje działania wokół określonych celów. Młodzież doświadcza świata i dokonuje wyborów, kierując się określonymi wartościami, orientując się na świat w określony sposób. Będąc na etapie »pomiędzy«, próbuje dookreślać siebie i definiować własne cele, które zamierza realizować”.

Autorki monografii już na wstępie swoich rozważań zaznaczają wyraźnie, że problematyka dotycząca istnienia i sensu istnienia staje się przedmiotem studiów „[...] badaczy różnych dziedzin nauki, przy czym w ostatnich dekadach zainteresowanie to się intensyfikuje”, staje się powszechne zdecydowanie bardziej, niż miało to miejsce w przeszłości, i co istotne – „zarówno w wymiarze globalnym, jak i jednostkowym”. Przyczyną tej intensyfikacji są „[...] zagrożenia i wstrząsy, wytrącające człowieka z codziennego, uporządkowanego, powszedniego, spokojnego życia i zmuszające do krytycznej refleksji”. Na owe „wstrząsy” i „zagrożenia” narażony jest szczególnie młody niedoświadczony, dorastający człowiek, który w świecie poddawanym ciągłym fluktuacjom, „[...] zmuszany jest do ciągłych wyborów, eksperymentowania między dobrem a złem, prawdą – fałszem, pięknem – brzydotą”. W tej sytuacji – jak zaznaczają Marzena Adamowicz i Alicja Ostrowska – pewnym odpowiadającym na potrzeby młodego człowieka przemianom powinna poddać się także szkoła, ta jednak, pomimo wielu postulatów oraz prób reformowania, nadal funkcjonuje bardziej jako miejsce „usztywnione”, „promujące” postawy odtwórcze, miejsce, w którym spontaniczne i zmotywowane na początku swej drogi edukacyjnej dziecko staje się stopniowo osobą pasywną i pozbawioną wyraźnego rysu własnej tożsamości, niż miejsce sprzyjające „otwartości” i „elastyczności”.

Fragment z recenzji dr hab. Katarzyny Sadowskiej

Problem podjęty przez Badaczki wydaje się istotny, gdyż jak stwierdza Bożena Kanclerz: „Współczesne pokolenie młodych jest szczególnie narażone na fluktuacje w ponowoczesnej rzeczywistości. Młody człowiek będący na etapie pomiędzy dzieciństwem a dorosłością poszukuje sensu swojego istnienia, koncentrując swoje działania wokół określonych celów. Młodzież doświadcza świata i...