Jako czytelnik rozmiłowany niegdyś ogromnie w literaturze gatunkowej, a do tego dziecko globalnego kapitalizmu wstrząsane wyrzutami sumienia na myśl o marnotrawieniu czasu – toć to poddanie się na własne życzenie w światowym wyścigu szczurów, którego lokalny etap rozgrywa się tuż za rogiem! – byłem, drodzy Państwo, wielkim miłośnikiem książkowych opowieści zmierzających z punktu A do punktu B możliwie prostą drogą. I choć nawet dziś zauważam u siebie z obrzydzeniem pozostałości tego przykrego sentymentu (kiedyż będę umiał zachwycić się wątkiem pobocznym?!),to powieści takie jak „Nikolski” przypominają mi, że literatura nie zawsze musi pędzić dokądś, a proste przyglądanie się życiu bohaterów – czy raczej, żeby oddać autorowi co autorskie, pisarskiemu opisowi tegoż życia – może być świetną przygodą.

Choć niewiele, póki co powiedziałem o książce Nicolasa Dicknera, to mam wrażenie, że najważniejsze już za nami – a mianowicie zwrócenie uwagi na to, iż nie ma tutaj rozbuchanej, głęboko literackiej fabuły, nie ma ani głośnych pytań, ani prób udzielenia na jakiekolwiek pytania odpowiedzi, nie ma ani wielkich tematów, ani roztrząsania egzystencjalnych niuansów. To raczej próba uchwycenia codzienności z jej bardzo zwyczajnymi problemami, codzienności ludzi młodych i poszukujących swojej tożsamości, ale nie w sposób szczególnie zorganizowany – największe, najbardziej szalone marzenie (o…zostaniu piratką) dostaje tu najmniej miejsca, przegrywając z wątkiem chłopaka coś tam studiującego, gdzieś tam pracującego, przypadkiem wplątującego się w ojcostwo.

Brzmi to nudno? Pewnie tak, ale w kontekście całego stonowania prawdopodobnie największą zaletą „Nikolskiego” jest to, że ta opowieść wcale nie nuży. Dickner tę wspomnianą codzienność nasycił barwami (na przykład przywołany już wątek piracki, który w końcu wiąże się z restaurowaniem starych komputerów, ale i fascynujące zerknięcie na życie latynoskich imigrantów),ale nie szarżował – trudno mi wyobrazić sobie, żeby ktoś miał uznać tę powieść za przesadnie wymyślną. Jest spokojna, ale i wyrazista, elegancka, choć nie zmanierowana.

Czy to wybitna literatura? Z całą pewnością nie, trudno — mimo wszystko – rozważać, czy arcydziełem może być książka tak swobodnie rezygnująca z brania się za bary z wielkimi tematami, a przy tym niepróbująca szukać dla nich alternatyw. Ale czy to odbiera „Nikolskiemu” wartość? W żadnym wypadku; powieść Nicolasa Dicknera – powieść o życiu po prostu, o codzienności w stanie czystym, bez dramatycznej historii (no, prawie),bez tragedii nadających wydarzeniom bieg, bez konfliktów rozszarpujących scenariusze – to bardzo dobra lektura. Nie każdy idzie na wojnę, nie każdy toczy heroiczne boje z bajecznie bogatym ojcem, nie każdy nosi blizny po morderczej walce o zakazane ideały, każdy natomiast siłuje się z codziennością – dokładnie tak jak bohaterowie „Nikolskiego”.

Bartosz Szczyżański