Nie jest nowością ani styl, ani tematyka tetralogii Mai Lunde, wiodącej nas na skraj ekologicznej klęski, prowadzącej na coraz cieńszą linę, po której beztrosko stąpa ludzkość. To, że Autorka obiera za temat pszczoły, wodę, konie, to jedynie piękne, utkane z ludzkiej pasji tło dla postawienia nas przed lustrem rzeczywistości. "Ostatni", trzecia powieść skierowana w stronę niszczejącego świata, wiedzie nas na mongolskie stepy trzech ram czasowych. 1882 to rok, gdy rosyjski naukowiec i pracownik ogrodu zoologicznego dowiaduje się, że istnieje szansa na uratowanie prastarej rasy konia. Nazwany po tych, którzy odnaleźli dowody na jego istnienie - Przewalskiego i Polakowa, koń ten będzie naszym przewodnikiem przez czas i ludzkie zmagania ze sobą i z nieuchronnością, z konsekwencjami naszego pozbawionego logiki życia. Wczesna, rosyjski-niemiecka wyprawa, zaprowadzi nas w skrywane zakątki cielesności, pięknym językiem pamiętnika opowie o męskiej miłości do człowieka i do zwierzęcia, nauczy przekraczania granic wytrzymałości i stawiania czoła prawdzie. Walka o przywrócenie koni do ich naturalnego środowiska w roku 1992, każe zmierzyć się bohaterce ze swoją matczyną niedoskonałością, z utratą wiary. Postawi ją po raz kolejny przed wyborem pomiędzy poświęceniem się dziecku a pracą, odsunie na bok szansę na inną, rodzinną przyszłość, pokaże jak silne może być poczucie obowiązku i wierność priorytetom. Jest i trzecia, wyobrażona płaszczyzna roku 2064, na której resztki Europy obumierają z głodu i niestabilności ekologicznej. Gdy szanse daje tylko wędrówka a sprowadzanie dzieci na świat wydaje się być kompletnym brakiem odpowiedzialności, trzy kobiety muszą zawalczyć o siebie, o przyszłość i o szansę dla ostatnich koni z rasy. Pomiędzy trzy narracje wbijają się krótkie, nastoletnie, pełne buntu i przerażenia, nigdy nie wysłane listy. Jest też finalny wpis nowego narratora, który jak zwykle u Mai Lunde niesie nadzieję. Czy to znaczy, że wszystko kończy się długim i szczęśliwym życiem? O nie. Tak może być. Ale to czy zdążymy, to kwestia naszych szeroko otwartych oczu. Autorka buduje opowieść na uporze, stanowczości, determinacji garstki ludzi. Wydawać się może, że ocalenie jednego z wielu nadal żyjących gatunków to banał w porównaniu z innymi dramatami, ale nie o same konie tutaj chodzi. Ich piękno, dzika natura, walka o przetrwanie to odbicie ludzkich tęsknot, marzeń ale i porażek. Narkotyki, społeczna negacja innego rodzaju miłości, niedbałość i egoizm względem innych ludzi - to wszystko mieści się w "Ostatnim". Przywrócenie istnienia dzięki ostatnim z gatunku - to cel ludzi, którzy oddają za to komfort, spokój, czasem nadzieję. Pytaniem pozostaje kiedy ludzie zaczną zdawać sobie sprawę, że niebawem może przyjść czas na ratowanie ostatnich z nas. A może, jak uważa jedna z bohaterek, nie warto o nas walczyć? Wiele refleksji niesie ze sobą ta powieść. Warto im się poddać w pięknym stylu, jaki podarowuje nam Maja Lunde. Serdecznie polecam. Pani_Ka Czyta Serdecznie dziękuję Wydawnictwu Literackiemu.