Nowa Fantastyka 447 (12/2019)

POLITYKA W LITERATURZE?

Numer warto kupić chociażby dla wyśmienitej Catherynne M. Valente i jej "Słońca na wygnaniu". To rzecz bardzo dobrze skrojona, aktualna, wyważona, a naprawdę niełatwo wyważyć satyrę. Abstrahując jednak od polityki, od tego, co autorka chce powiedzieć, w co wierzy, jaki ma światopogląd, "Słońce na wygnaniu" jest po prostu dobrym kawałkiem literatury, napisanym z dużą sprawnością, językiem dopracowanym i świadomym. Obawiam się jednak, że czytelnicy, którym nie po drodze ze światopoglądem autorki, nie będą potrafili się wzbić ponad swoje uprzedzenia, żeby obiektywnie ocenić poziom języka. Krew ich wcześniej zaleje. Trochę to smutne - bo w ten sposób tylko potwierdzą słuszność Valente - jeżeli jesteś tak zmanipulowany przez politykę, media, nagonki, wojenki i swoje poglądy, że ślepniesz na dobrą literaturę... No cóż. To tak, jakbyś wierzył, że jest zimno, kiedy tak naprawdę z nieba leje się śmiercionośny żar.

TO NIE JEST KRAJ DLA MĘŻCZYZN?

W prozie polskiej trzy opowiadania - trzech autorów - trzech głównych bohaterów, z których każdy w jakiś sposób jest wyzuty z emocji, relacji, interakcji międzyludzkich. Fajnie, gdyby to był zabieg celowy, ale mam wrażenie, że tak wyszło raczej z przypadku.

Najmniej ten problem widać u Kołodziejczaka, bo i najmniej mamy tutaj materiału. "Zakamarki" wprawdzie biorą na warsztat ciekawy pomysł, gubią go jednak w nadmiernym tłumaczeniu teorii - tak, wiem, oto science w czystej formie, panie i panowie, należą się oklaski, poproszę głośniej! Tylko co mi po tym całym science, jeżeli nijak nie czuję związku z bohaterem? Jest on li tylko nośnikiem pomysłu, wydmuszką, został pozbawiony historii, kontekstu, emocji. Czy to była świadoma decyzja Kołodziejczaka, wynikająca z dążenia do jakiegoś wydumanego ideału i błędnego rozumienia tego, jak powinno wyglądać "prawdziwe scence fiction"? Czy może po prostu nieumiejętność opisywania emocji?

Emocji pozbawiony jest też bohater "Miasta sług" Michała Smyka. Tutaj również pomysł był, ale zabrakło umiejętności - bohaterowie są niewiarygodni, intryga szyta grubymi nićmi, język ubogi.

Z kolei w tekście Tomka Suwalskiego - "Zrobimy to dla ciebie pojutrze" - najbardziej męcząca jest bierność głównego bohatera. Nawet w wielkim finale nie udaje się tej bierności przełamać. Ale przynajmniej jest jakaś próba i za to dla zakończenia plus. Całość za długa i zbyt przegadana, dałoby się tę historię opowiedzieć zwięźlej, lepiej i bardziej emocjonalnie.

Już słyszę, jak ktoś, czytając moją opinię, w duchu przeklina: "Te głupie baby i ich głupie emocje". Albo: "No oczywiście, to kobieta, więc pisze o emocjach, bo na niczym innym się nie zna!". "Tylko romansiki im w głowach". "Kobiety są irracjonalne". "Jak je zrozumieć" i tak dalej.

Tak, jestem kobietą. I nie ma w tym nic złego. Bo, uwaga, uwaga, kobiet na świecie jest całkiem sporo, stanowimy jakąś połowę populacji. I tak, emocje są dla nas ważne. Co więcej - emocje są też ważne dla mężczyzn.
Naprawdę.
Dziwne, nie?

KOREKTOR WIECZOROWĄ PORĄ

No dobrze, na koniec jedno pytanie - co się dzieje z korektą? To już naprawdę jest męczące - są literówki, są powtórzenia, są niezgrabności - takie rzeczy, które łatwo poprawić. Dla przykładu trzy zdania: "W danych (powinno być: DAWNYCH) czasach orkiestry przygrywały wielkim transatlantykom...", "Do dyspozycji miał JEDYNIE kwestionariusz i JEDNĄ rozmowę telefoniczną", "Zanim przyjaciele do niego DOPADLI, PADŁ martwy na piaszczystą alejkę". Zdania pochodzą kolejno z opowiadań: Kołodziejczaka, Suwalskiego, Smyka. A konkretniej - Z PIERWSZYCH FRAGMENTÓW TYCH OPOWIADAŃ. Zapewniam, że dalej jest tego WIĘCEJ.

Nowa Fantastyko, proszę, zainwestuj w jakiegoś korektora!

POLITYKA W LITERATURZE?

Numer warto kupić chociażby dla wyśmienitej Catherynne M. Valente i jej "Słońca na wygnaniu". To rzecz bardzo dobrze skrojona, aktualna, wyważona, a naprawdę niełatwo wyważyć satyrę. Abstrahując jednak od polityki, od tego, co autorka chce powiedzieć, w co wierzy, jaki ma światopogląd, "Słońce na wygnaniu" jest po prostu dobrym kawałkiem literatury,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

I to już? Ostatni numer w 2019 roku?
Strasznie ten czas przyśpiesza… Musi jakaś manipulacja Obcych.
Ale ja nie o tym, a co w środku tegoż numeru.
Jak widać na okładce – wiedźmin!!! Czyli o zbliżającym się serialu Netflixa słów kilka. Wywiady z producentami: Lauren Hissrich i Tomkiem Bagińskim, z kobiecą częścią obsady: Anyą Chalotrą i Freyą Allan, wizyta Zwierzchowskiego na planie serialu (Ogrodzieniec – o rzut kamieniem ode mnie), artykuł Wiśniewskiego o ekspansji Białowłosego na inne media.
I jak byłem (a właściwie – cały czas jestem), sceptyczny wobec tego serialu, to widoczne zaangażowanie i pasja osób z nim związanych dają jakąś nadzieję, że nie będzie to coś a’la Apacz Olbrychski. Ponadto jak kręciłem nosem na wybór Cavilla do roli głównej, tak bardzo spodobało mi się jego zaangażowanie. Aktor co niehamerykańskie książki czyta? No pięknie…
Trochę mnie tylko niepokoi to rozwijanie losów Yennefer i Ciri, ale co tam. W amerykańskim serialu politpoprawność być musi. I już!

I po wiedźminowym długim wstępie sięgam do opowiadań. A tam...
„Zakamarki” Tomasza Kołodziejczaka – oldskulowe SF, jakie lubię najbardziej. Trochę nauki, trochę przewidywań socjologicznych (eutanazja, jakby mi to coś przypominało ;)). Trochę tylko przydługie i zakończenie bez łupnięcia, tym niemniej – bardzo fajne! Więcej takich opek dla Starucha poproszę!
„Zrobimy to dla ciebie pojutrze” Tomka Suwalskiego – bardzo ciekawa wizja świata przyszłości. Spodobało się, bo to naprawdę bardzo sprawnie wymyślony świat. Fajne, mam tylko jedną uwagę: jak na puentę tego tekstu, zdecydowanie za dłuuuuugie. Moim zdaniem zakończenie do przerobienia, bo reszta naprawdę cacy.
„Miasto sług” Michała Smyka – fantasy, ech… Dosyć ciekawy pomysł, z niebanalnym nawiązaniem do współczesnych dylematów (wolność czy bezpieczeństwo), ale… Znowu ale. Trochę mi to zakończenie wyskakuje jak diabeł z pudełka. No niby są jakieś tropy, aluzje, ale trochę mi zakończenie pachnie deus ex machina. Może nieuważnie czytałem?
„Babilon” Dave’a Hutchinsona – niby nic, niby taka sobie niepozorna opowiastka, a ileż w niej treści. Z niektórymi sądami i przewidywaniami autora się zgadzam, z niektórymi nie, za to bardzo spodobała mi się niejednoznaczność tego tekstu. Bo dla jednych to będzie o ksenofobii, dla drugich – o inwazji. I daje do myślenia. Bardzo dobre!! (może by tak w końcu przeczytać tę „Europę jesienią”?).
„Błogosławieństwa” Naomi Novik. A to już prawdziwa błahostka, faramuszka (by nie rzec – jak to zwykle w fantasy). Czyli ładnie opowiedziana historyjka, której zakończenia nie rozumiem. A może go nie ma?
„Prawo wolnego wypasu” Denisa Tichija. Trochę opowieść łotrzykowska, trochę groteska. Sporo tu klasyki pobrzmiewa, czyta się dobrze, ale w pamięci nie zostanie.
„Słońce na wygnaniu” Catherynne M. Valente. Hmmm… Tak to jest, jak się w literaturę wplata aktualne walki polityczne. Dla mnie kompulsywny słowotok o niczym. Znaczy – niby satyra na Trumpa, ale chybiona jak ode mnie do Płocka. Czemu? Bo świat z opka to raczej Korea Północna. Wszak istnieje jeszcze wolność słowa? A pani Valente zamiast pisać bzdurne teksty, niech przekona wątpiących, by zagłosowali np. na Sandersa. Bo wszak jej U… znaczy Trump, wygrał w wyborach? Tak działa demokracja? Do pełni głupoty zabrakło mi, obok Ubu króla, wzmianki, że „rzecz dzieje się w Polsce, czyli nigdzie”.

Z powodu wiedźminowego rozpychania się zabrakło w numerze Vargasa, Wattsa, Haskiej i Stachowicza. Natomiast Kosik, Kołodziejczak i Orbitowski – równo, acz jakoś bez błysku.
Jedna sprawa mnie zaskoczyła. Cenzura w Lilu i Pucie. To jakiś celowy zamysł czy wypadek przy pracy? Dziwne to…

PS1. Życzę Wesołych Świąt Stopce Redakcyjnej, całej Redakcji, wszystkim autorom i czytelnikom!
PS2. Jakże to miło zobaczyć swoje nazwisko w spisie rocznika. Pierwszy prezent otrzymany, znaczy.

I to już? Ostatni numer w 2019 roku?
Strasznie ten czas przyśpiesza… Musi jakaś manipulacja Obcych.
Ale ja nie o tym, a co w środku tegoż numeru.
Jak widać na okładce – wiedźmin!!! Czyli o zbliżającym się serialu Netflixa słów kilka. Wywiady z producentami: Lauren Hissrich i Tomkiem Bagińskim, z kobiecą częścią obsady: Anyą Chalotrą i Freyą Allan, wizyta Zwierzchowskiego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Publicystyka wypada... różnie.

Materiały związane z premierą netflixowego Wiedźmina to zdecydowany plus, nie licząc zmarnowanego wywiadu z Andrzejem Sapkowskim. Mieć takiego autora pod ręką i zadawać pytania o koszulki i gadżety związane z serialem?
Prócz tego – zapamiętywalny Kosik.

Opowiadania

Proza zagraniczna:

Pomyłką jest tekst Naomi Novik. Rozumiem chęć promowania pisma znanym nazwiskiem, ale zajmujące dwie strony „Błogosławieństwa” mogłyby sprawdzić się jako prolog lub pierwszy rozdział większej całości – jako samodzielny tekst nie bronią się wcale. Ot, humorystyczna scenka, z której niewiele wynika, choć, trzeba przyznać, że jest tu potencjał na dłuższą opowieść z intrygującą bohaterką.

– – –

Jedynie o stronę dłuższe od tekstu Novik „Słońce na wygnaniu” Catherynne M. Valente, to bardzo udany, ukazany w krzywym zwierciadle portret głupoty władców współczesnego świata. Językowo – tekst na bardzo wysokim poziomie. Zdecydowanie perełka numeru.

– – –

„Babilon” Dave'a Hutchinsona to próba rozprawienia się z grzechami białego człowieka za pomocą fantastycznego gadżetu. Tekst prosty, ale treściwy. Dzięki odpowiedniej dawce suspensu autorowi udaje się utrzymać ciekawość czytelnika. Przyzwoite opowiadanie.

– – –

„Prawo wolnego wypasu” to groteskowe, lekkie sf. I nawet jeśli w finalnym rozrachunku historia okazuje się niczym więcej jak humorystyczną opowiastką, Denisowi Tichij należą się brawa za wyobraźnię, język i humor.
Ba, można się nawet dokopać morału.

Proza polska:

„Zakamarki” Tomasza Kołodziejczaka to typowe „science bez fiction”. Nie dostajemy tutaj ciekawej opowieści, głębszych przemyśleń na temat świata, ani zapamiętywalnego bohatera. Autora najbardziej interesuje przedstawienie wymyślonej przez siebie technologii – czyli obudowa, a nie silnik opowieści.

Redaktor działu prozy polskiej pisze pod tekstem: „(...) nie trzeba od razu iść w sążniste trylogie, żeby zaproponować coś intrygującego”. Owszem, nie trzeba. Zamiast tego można napisać intrygującą, krótką opowieść.
Takiej opowieści w „Zakamarkach” czytelnik nie znajdzie.

– – –

„Miasto sług” Michała Smyka to opowiadanie autora obrażonego na opis. Rozumiem, że w epoce kultury obrazkowej opis przeszedł ewolucję, skrócił się, zsyntetyzował, ale wciąż powinien pełnić swoją funkcję.
Tutaj nie pełni, bo nader często go po prostu nie ma. W rezultacie bohaterowie nie mają wyglądu, dialogi to typowy przypadek „gadających głów”, a o scenografii lepiej nie wspominać. Czytelnik nie możne zanurzyć się w opowieści. Brakuje plastyki.

Co do samej historii – założenia są ciekawe, gorzej z intrygą. Kołek niewiary trzeszczy właściwie cały czas i w rezultacie – w wielkim finale – urywa się z hukiem.

„Miasto sług” to zdecydowanie zmarnowany potencjał. Ciekawy szkielet, którego autor nie obudował literackim mięsem.
Szkoda.

– – –

„Zrobimy to dla ciebie pojutrze” Tomka Suwalskiego to opowieść o egoistycznym bohaterze w dość oklepanej, futurystycznej scenerii. Gdyby odchudzić ten tekst o kilka stron (na przykład o absolutnie zbędne sceny na Ziemi), uwiarygodnić relacje pomiędzy bohaterami (wątek romansowy) oraz zachowanie bohaterów tła (którym bliżej do NPCów, niż żywych postaci), tekst byłby przyzwoitym czytadłem. Tymczasem mamy przegadaną, rozwleczoną opowieść, która nie generuje większych emocji.

Podsumowując – na plus Valente, Tichij, Hutchinson.

Publicystyka wypada... różnie.

Materiały związane z premierą netflixowego Wiedźmina to zdecydowany plus, nie licząc zmarnowanego wywiadu z Andrzejem Sapkowskim. Mieć takiego autora pod ręką i zadawać pytania o koszulki i gadżety związane z serialem?
Prócz tego – zapamiętywalny Kosik.

Opowiadania

Proza zagraniczna:

Pomyłką jest tekst Naomi Novik. Rozumiem chęć promowania...

więcej

mniej

Pokaż mimo to