Akan. Powieść o Bronisławie Piłsudskim

Buran dmie na bezkresnej równinie. Patrzę na kolejne wiorsty zanurzone w zaspach.
Uciekam. Torbazy na nogach, niedźwiedzia szuba, tobołek z macherką oraz kufer, a w nim antropometr, cyrkiel kabłąkowy, aparat Edisona i ampuły do próbek.
Uciekam i próbuję go odnaleźć. Tego, który zawsze był w cieniu, zawsze drugi, choć pierwej urodzony.
Chyba czas wracać do domu – cedzę, gdy go odnajduję.
Dom już tylko niewyraźnie szkli się w jego pamięci. Tam młodość dwóch braci i błysk w oku jednego z nich. A później zamach, Sachalin, Czechow, święta góra, Władywostok, Hokkaido, Paryż. I wszystko po to aby poznać dzieciństwo ludzkości.
Chyba pora już wracać… i odzyskać należne miejsce w historii.

Dobrze się czyta te okruchy powieści, biografii, listów i dziennika, posklejane beletrystyczną żywicą. Posklejane, aby tknąć w nie życie, dodać dramaturgii i porozstawiać kilka nieoczywistych pułapek.
Zastanawiam się tylko czy owa efekciarska żywica jaskrawej historii Bronisława Piłsudskiego jest w ogóle potrzebna.

Buran dmie na bezkresnej równinie. Patrzę na kolejne wiorsty zanurzone w zaspach.
Uciekam. Torbazy na nogach, niedźwiedzia szuba, tobołek z macherką oraz kufer, a w nim antropometr, cyrkiel kabłąkowy, aparat Edisona i ampuły do próbek.
Uciekam i próbuję go odnaleźć. Tego, który zawsze był w cieniu, zawsze drugi, choć pierwej urodzony.
Chyba czas wracać do domu – cedzę,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Zaczynając czytać tę książkę nie spodziewałam się, że zrobi ona na mnie aż tak duże znaczenie. Historia, która na wiele lat została zapomniana i pominięta w końcu ma szanse ujrzeć światło dzienne. Każdy z nas powinien poznać postać jaką był Bronisław Piłsudski i wiedzieć jak potoczyły się jego losy.


Autor genialnie wszystko ubrał w słowa, a tematyka jest naprawdę ciężka i trudna. W tej książce jest cala masa drastycznych scen o których pewnie nie chcielibyśmy wiedzieć! Musimy pamiętać jednak, że obok faktów historycznych jest tutaj równiez sporo literackiej fikcji. Tytułowy Akan to starszy o trzynaście miesięcy brat Józefa Piłsudskiego, który za próbe zamachu na cara został skazany na dożywocie na wyspie Sachalin. To właśnie tam musiał walczyć o przeżycie z trudnymi warunkami atmosferycznymi oraz tubylcami. To co się tam dzieje jest po prostu nie do opisania i nie do wyobrażenia!

Powieść wywarła na mnie ogromne wrażenie i czytałam ją z zapartym tchem! Zobaczycie, że długo nie będziecie mogli o niej zapomnieć. Przerażajace fakty u brudna historia, która na długo pozostanie w Waszych myślach.

Według mnie książka będzie idealnym prezentem na zbliżające się święta! Jest przepięknie wydana i na pewno spodoba się fanom tego gatunku literackiego.

Zaczynając czytać tę książkę nie spodziewałam się, że zrobi ona na mnie aż tak duże znaczenie. Historia, która na wiele lat została zapomniana i pominięta w końcu ma szanse ujrzeć światło dzienne. Każdy z nas powinien poznać postać jaką był Bronisław Piłsudski i wiedzieć jak potoczyły się jego losy.


Autor genialnie wszystko ubrał w słowa, a tematyka jest naprawdę ciężka...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Dziesięć lat zesłania na Sachalinie nie pozostało obojętnym dla dalszych losów Bronisława Piłsudskiego. Pobyt na wyspach Sachalinie i Hokkaido to nie tylko odbywanie kary, ale kilkuletnie dowolne zamieszkanie wioski Ai. Nawet gdy wrócił na kontynent do Europy przez Stany Zjednoczone, wyspa wciąż w nim tkwiła.

Bronisław Piłsudski urodził się w październiku 1866 roku w Zułowie. To on opiekował się młodszym rodzeństwem, to zawsze ten bardziej rozsądny. Uwikłany w zamach na cesarza został skazany na karę śmierci, zamienioną na 15 lat katorgi i zesłany na wyspę Sachalin. Wyspa i kultura oczarowała go od pierwszych chwil.

Dobrze, że powstają takie książki jak „Akan. Powieść o Bronisławie Piłsudskim” Pawła Goźlińskiego. Dzięki temu w przystępny sposób można poznać losy i dzieje postaci historycznej. „Akan” to powieść fabularyzowana bazująca na prawdziwych wydarzeniach i opracowaniach historycznych. Postać starszego z braci Piłsudskich nie jest znana Polakom, choć pewnie większość kojarzy przynajmniej z nazwiska Józefa. W Japonii postawiono mu pomnik i umieszczono w szkolnym podręczniku. W Rosji powstał instytut jego imienia, ba! Nawet Rosjanie przywłaszczają go sobie jako dobro narodowe. Tymczasem w Polsce znany pewnie wąskiemu tematycznie gronu, poświecono mu znaczek i monetę. Trzeba wiedzieć, że jego dorobkiem są słowniki, w których przetłumaczył ponad 10 tys. słów z języka ainu, 6 tys. z języka gilackiego oraz 2 tys. z języka orockiego i języka Mangunów. Dodatkowo opatrzył je bogatymi opisami kultury i obyczajów, przemycił podania i legendy oraz wykonał ok. 300 fotografii, na których utrwalał typy mieszkających na Sachalinie i Hokkaido.

Powieść „Akan” jest świetną przygodą dla takiego ignoranta historycznego jak ja. Wstyd się przyznać ale w zamierzchłych czasach kończyłam w liceum profil humanistyczny i zdawałam maturę z historii. Jakoś tak się złożyło, że profesor nie oczarował mnie przedmiotem i z tą historią zawsze na bakier. Może gdyby ówczesne podręczniki pisane były w taki sposób jak „Akan” nauka byłaby przyjemniejsza a i więcej faktów zostałoby ze mną na dłużej. Mam świadomość, że prawda historyczna przeplata się tu z fikcją literacką. Czego tu nie ma! Jest trochę przygody, duże sensacji a nawet zdarzają się wątki romantyczne. Niektóre fragmenty przykuwają uwagę na dłużej, wywołują szybsze bicie serca i wypieki na twarzy. Przez większość stron Goźliński czaruje słowem. Owszem, w tej obszernej powieści są i takie fragmenty, które czyta się z mniejszą przyjemnością, ale całość jest naprawdę świetna w odbiorze. W powieści nie ma chronologii, więc trzeba uważnie czytać żeby poskładać historię jako całość. Sporo jest postaci więc i tu trzeba uważać, bo łatwo pogubić się kto jest kim. W „Akanie” nie znajdziecie przypisów – całość ma formę powieści więc jedynie bazuje na biografii, tekstach Piłsudskiego, listach i innych naukowych opracowaniach.

Trochę zabrakło mi klimatu Sachalina. Goźliński zabiera nas na Daleki Wschód, ale wyspę oglądamy oczami Piłsudskiego. Za mało tu hipnozy i uwodzenia tamtych zwyczajów czy obrzędów. Akurat te fragmenty czytało się najlepiej, a już po lekturze mam wrażenie że to nie one przeważają w książce.

„Ta wyspa cała jest bluźnierstwem. Jeśli stworzył ją jakiś bóg, to strach się do niego modlić”

Książkę polecam miłośnikom historii, etnografii i antropologii, pamiętników i dzienników, ale także fanom biografii i powieści. Tu każdy znajdzie coś dla siebie. Świetny warsztat autora, całość dopracowana w najdrobniejszych szczegółach. Tytaniczna praca Goźlińskiego ze źródłami historycznymi przyniosła olbrzymi efekt. „Akan” wychodzi poza schematy, a broni się przede wszystkim autentycznością.

Dziesięć lat zesłania na Sachalinie nie pozostało obojętnym dla dalszych losów Bronisława Piłsudskiego. Pobyt na wyspach Sachalinie i Hokkaido to nie tylko odbywanie kary, ale kilkuletnie dowolne zamieszkanie wioski Ai. Nawet gdy wrócił na kontynent do Europy przez Stany Zjednoczone, wyspa wciąż w nim tkwiła.

Bronisław Piłsudski urodził się w październiku 1866 roku w...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Akan, czyli ajnuski starszy brat, był polskim patriotą, wileńskim gimnazjalistą, petersburskim studentem prawa, skazanym na śmierć za zamach na cara, zesłanym na Sachalin, przyjacielem i badaczem Ajnów, Gilaków i innych sachalińskich ludów, autorem prac etnograficznych, słowników, fotografii i filmów. Z ajnuską żoną miał dwoje dzieci, dziś potomkowie Bronisława Piłsudskiego mieszkają w Japonii. Jemu po powrocie do Polski nawet z najbliższym z rodzeństwa Ziukiem, młodszym zaledwie o trzynaście miesięcy, nie zawsze łatwo było znaleźć wspólny język. Tam, wśród katorżników, zesłańców i Ajnów stał się innym człowiekiem. Przez parę lat prowadził badania etnograficzne na Podhalu. W maju 1918 wyłowiono jego ciało z Sekwany.

Książka Pawła Guźlińskiego jest powieścią. Obok udokumentowanych faktów z niesamowitego życia bohatera są w niej sceny, refleksje i rozmowy będące wytworem fikcji literackiej. Niektóre postaci są kompilacją kilku autentycznych osób, wsród nich kobiety, które kochał. Tożsamość pierwowzoru narratora powieści ujawnia autor dopiero w Posłowiu, zastrzegając, że zawiera on również cechy i odnosi się do przeżyć innych zesłańców.

Bezimienny narrator pełni rolę odkrywcy Piłsudskiego i jednocześnie współuczestnika jego losów, w pewnym sensie zawodowego i osobistego rywala. Pierwszoosobowe relacje i refleksje narratora przeplatane są autorskimi opisami i komentarzami, a także cytowanymi rozmowami bohaterów oraz ajnuskimi i gilackimi opowieściami i pieśniami. Taka forma powieści nie jest łatwa do śledzenia, szczególnie jako audiobook, mimo pięknej interpretacji tekstu przez Grzegorza Małeckiego. Jednak książka wrażenie na mnie wywarła olbrzymie, i to nie tylko ze względu na zawartość faktograficzną. Także sprawiła mi po prostu niesamowitą estetyczną frajdę, dzięki bogactwu języka Pawła Guźlińskiego oraz właśnie z powodu tej udziwnionej, ale w efekcie fascynującej kompozycji.

W świat Ajnów i Bronisława Piłsudskiego wprowadzał mnie wiele lat temu mój kolega akademicki Alfred Majewicz. Pamiętam, jak z wypiekami na twarzy oglądaliśmy przywrócone do życia przez Sony jego wałki z ajnuskimi nagraniami. Dobrze było na chwilę powrócić do tych egzotycznych klimatów. Sądzę, że także dla tych, którzy o istnieniu i losach starszego brata Naczelnika wiedzą niewiele może to być ciekawa lektura.

Akan, czyli ajnuski starszy brat, był polskim patriotą, wileńskim gimnazjalistą, petersburskim studentem prawa, skazanym na śmierć za zamach na cara, zesłanym na Sachalin, przyjacielem i badaczem Ajnów, Gilaków i innych sachalińskich ludów, autorem prac etnograficznych, słowników, fotografii i filmów. Z ajnuską żoną miał dwoje dzieci, dziś potomkowie Bronisława...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

„Jak potraktowała Piłsudskiego Polska? Po łajdacku. Gorzej nie mogła.”
Te gorzkie słowa podsumowujące stan wiedzy Polaków na temat Bronisława Piłsudskiego, starszego brata wielbionego dla odmiany przez rodaków, Józefa, wypowiedział niebezpodstawnie znawca jego etnograficznej działalności prof. Alferd F. Majewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w filmie dokumentalnym „Orzeł i Chryzantema”. Japonia potraktowała go po cesarsku, stawiając pomnik i umieszczając go w podręczniku szkolnym. Rosja powołała instytut jego imienia, wydając permanentnie literaturę podmiotu i przedmiotu oraz bezkarnie przywłaszczając go sobie jako Rosjanina. W Polsce, poza wąskim gronem badaczy i kilkoma znaczkami oraz monetami, nie doczekał się adekwatnego uznania do zasług, jakie pozostawił ludzkości.
Właściwie w ogóle jest nieznany.
Wpisywałam się w tę niewiedzę. Bliższy był mi kolejny, młodszy brat Piłsudski – Jan, którego sylwetka przewijała się w „Dziennikach” Michała Römera. Dlatego ta powieść była dla mnie niczym objawienie.
I to jakie!
Życiorys Bronisława Piłsudskiego to gotowy materiał na film i książkę. Przy jego tragizmie, nietaktem byłoby powiedzieć – przygodowo-sensacyjno-romantyczny. Trudno mi użyć jednak innych określeń, które oddawałyby precyzyjniej jego wymiar. Dostrzegł to również autor. Wykorzystał informacje z różnych źródeł – dzienników, publikacji i artykułów napisanych przez Bronisława, korespondencję, wspomnienia świadków jemu współczesnych, opracowania naukowe i stworzył nie powieść o jednym z najbardziej zapomnianych Polaków, jak sugeruje podtytuł, bo to byłoby mocno okaleczające i nieadekwatne określenie, ale powieść, którą delektowałam się przez kilka wieczorów.
Jej narratorem zewnętrznym, który czasami oddawał głos Bronisławowi w pierwszej osobie, był bezimienny mężczyzna, rozpoczynający i zamykający snutą historię, tworząc klamrę spinającą ten okrutny i przepiękny świat przeszły. Nazwisko pierwowzoru tej postaci autor podaje w posłowiu, ale nie podam go tutaj tak, jak nie rozszyfruję tytułowego słowa „akan” pochodzącego z języka Ajnów. Nie chcę odbierać przyjemności samodzielnego odkrywania znaczeń ukrytych w tej opowieści innym czytelnikom. Zwłaszcza że jej tajemniczość nadaje smaku odczytywania, a sam narrator zostaje mimowolnie uwikłany w życie Bronisława. Daleka od linearności opowieść przyjęła formę rozdziałów-modułów opatrzonych tytułem-imieniem osób powiązanych i znaczących dla obu bohaterów fabuły. Pod nimi widniały cezury czasowe datujące opisywane wydarzenia, niezachowujące jednak chronologii. Pozornie wyrwane z linii życia obu, ostatecznie tworzyły jeden, spójny i pełny obraz losów człowieka, który przez przypadek zamieszany w zamach na cara trafił do obozu na wyspie Sachalin, której mapkę znalazłam na okładkowej wyklejce. Wyrok śmierci, zamieniony na piętnaście lat zesłania, tak naprawdę zamienił się w osiemnaście lat wygnania, ale i kilkanaście lat pionierskich, rzetelnych, bogatych w materiały i jedynych badań etnograficznych nad ludem Ajnów i ich „uśmiechniętych” kobiet. Nikt i nigdy nie zrobi tego ponownie, jak podkreślił prof. A.F. Majewicz, bo tych ludzi już nie ma.
W tej opowieści zaskoczyło mnie to, że autor z rozproszonego po świecie morza suchych faktów i informacji dokonał zmartwychwstania pięknej choć surowej rzeczywistości dawno umarłej, przepojonej przede wszystkim emocjami i wrażeniami zmysłowymi wzmacnianymi przez ludowe przekazy i metafory. Trudno było mi uwierzyć, że ta książka to efekt fascynacji (bo kto przekopuje się przez góry materiału w większości w języku rosyjskim oraz angielskim i udaje się za nimi w świat!?), a nie przekazu osobistego, bezpośrednio wchodzącego w świat intymny duszy i myśli. Do powstania takiej opowieści potrzebna jest nie tylko wiedza, zaciekawienie i dobry warsztat pisarski, ale przede wszystkim wysoki poziom inteligencji emocjonalnej, by z jego pułapu móc empatycznie emocje nie tylko zrekonstruować, ale i przekazać dalej.
Czułam je tutaj wszystkie!
Ból, rozpacz, żal, nadzieję, miłość, nienawiść, bezradność, zachwyt, tęsknotę – całe spektrum. Ale także ich skutki działania, gdzie śmierć rodziła życie, a życie przywoływało śmierć. Łzy bólu i cierpienia rozstania mieszały się ze szczęściem połączenia. Krew mogła zwiastować radość wyzwolenia, ale i początek nieszczęścia. Złudzenie zastępowano faktem, a to ostatnie okazywało się ułudą.
To świat totalnie odmiennego spojrzenia na życie.
Czułam go, widziałam, słyszałam i przeżywałam. Każdy ruch i gest niósł ze sobą informację wplecioną w obraz tego, co działo się dookoła. Otoczenie, przedmioty, ubiór, jedzenie, pejzaże i sama natura żywo przypominały te, które odbierałam bezpośrednio od katorżników ze wspomnieniowej literatury łagrowej. Język i dialogi z wtrącanymi słowami z języków Ajnów i Rosjan tylko potęgowały to poczucie bycia tam i wtedy. Autor uchwycił i gorączkę rozpolitykowanych spiskowców, dom rodzinny Piłsudskich w Zułowie, dzieciństwo i młodość braci Ziuka i Bronisia, dramat zabójczych warunków zesłańców na Sachalinie, których brutalność podsumował jeden z bohaterów – „Ta wyspa cała jest bluźnierstwem. Jeśli stworzył ją jakiś Bóg, to strach się do niego modlić.” Również tajemnicę obyczajów i mitologii Ajnów oraz wewnętrzny świat głównych bohaterów rzuconych w wir wydarzeń historycznych, które wymuszały na nich bolesne wybory, decyzje i zachowania, gdzie altruizm często brał górę nad potrzebami i pragnieniami osobistymi. Świat brutalnego, bezwzględnego, głodnego, chorobliwego życia, za którym snuł się smród fizjologii ludzkiego ciała, odór gnijącego mięsa i wymiocin, ale i zapach wiatru znad morza, zauroczenia innością i najpiękniejszy - wolności! Rzeczywistość, w której seks, poród, umieranie były takimi samymi czynnościami, jak oddychanie i jedzenie. A w to wszystko dodatkowo wpleciony wątek osobisty narratora i Bolesława, który śledziłam od początku niczym zagadkę, cierpliwie czekając na jego wyjaśnienie.
Tragiczne, niestety.
Jestem przepełniona tą opowieścią. Tkwi we mnie niczym drzazga niepozwalająca o sobie zapomnieć do tego stopnia, że musiałam wiedzieć więcej, niż odkryła przede mną powieść i tych parę zdań wyjaśnienia autora w posłowiu. W efekcie poznałam losy potomków Bronisława żyjących w Japonii. Zastanawiam się kiedy i który z reżyserów poczuje to samo, co autor i stworzy ekranizację powieści. Myślę, że nawet w kilku odcinkach.
Czekam z niecierpliwością.
http://naostrzuksiazki.pl/

„Jak potraktowała Piłsudskiego Polska? Po łajdacku. Gorzej nie mogła.”
Te gorzkie słowa podsumowujące stan wiedzy Polaków na temat Bronisława Piłsudskiego, starszego brata wielbionego dla odmiany przez rodaków, Józefa, wypowiedział niebezpodstawnie znawca jego etnograficznej działalności prof. Alferd F. Majewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w filmie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Bardzo dobra powieść. Uwielbiam poza czystą rozrywką mieć wartość dodaną po lekturze. W tym przypadku jest to solidna dawka wiedzy na temat Bronisława Piłsudskiego, kultury Ajnów, warunków życia zesłańców na Sachalinie. Warto także wspomnieć o świetnym warsztacie autora. Szczerze polecam.

Bardzo dobra powieść. Uwielbiam poza czystą rozrywką mieć wartość dodaną po lekturze. W tym przypadku jest to solidna dawka wiedzy na temat Bronisława Piłsudskiego, kultury Ajnów, warunków życia zesłańców na Sachalinie. Warto także wspomnieć o świetnym warsztacie autora. Szczerze polecam.

Pokaż mimo to

Spodziewałem się topornej lektury, a tu takie miłe zaskoczenie. Warto czasami sięgnąć po coś nieoczywistego. Trochę się człowiek dowiedział o historii, współodczuł ultra ciężkie przeżycia, a i wiedza antropologiczna nieco bogatsza po przeczytaniu.
Zaliczył bym tę powieść do literatury pięknej. W obu znaczeniach.

Spodziewałem się topornej lektury, a tu takie miłe zaskoczenie. Warto czasami sięgnąć po coś nieoczywistego. Trochę się człowiek dowiedział o historii, współodczuł ultra ciężkie przeżycia, a i wiedza antropologiczna nieco bogatsza po przeczytaniu.
Zaliczył bym tę powieść do literatury pięknej. W obu znaczeniach.

Pokaż mimo to

Jestem wdzięczna autorowi, że pokazał ludziom, że istniał ktoś taki jak Bronisław Piłsudski, który był także ważną postacią w historii. Myślę, że tylko garstka Polaków wie o istnieniu Bronisława, także moim zdaniem to swietna powieść historyczna, która wzbogaci Polaków o ważny element naszej historii.

Jestem wdzięczna autorowi, że pokazał ludziom, że istniał ktoś taki jak Bronisław Piłsudski, który był także ważną postacią w historii. Myślę, że tylko garstka Polaków wie o istnieniu Bronisława, także moim zdaniem to swietna powieść historyczna, która wzbogaci Polaków o ważny element naszej historii.

Pokaż mimo to

Chciałbym żeby ta książka zagościła w wielu domach, bo to naprawdę świetna literatura. Myślę, że znajdą tutaj coś dla siebie miłośnicy historii, antropologii, ale także fani biografii i ludzkich, często nieprostych, losów. A może przede wszystkim powinni po nią sięgnąć literaturoznawcy, bo pod względem formalnym mamy tu do czynienia z czymś eksperymentalnym i nieszablonowym. Literatura pełną gębą. Warto!

Chciałbym żeby ta książka zagościła w wielu domach, bo to naprawdę świetna literatura. Myślę, że znajdą tutaj coś dla siebie miłośnicy historii, antropologii, ale także fani biografii i ludzkich, często nieprostych, losów. A może przede wszystkim powinni po nią sięgnąć literaturoznawcy, bo pod względem formalnym mamy tu do czynienia z czymś eksperymentalnym i...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jak zadomowić się w piekle. Niesamowita powieść, gdzie przywołuje do zbiorowej pamięci autor postać Bronisława, nie Józefa Piłsudskiego i w oparciu o biografię tworzy dzieło turbo literackie. Jest szczery i piękny w swoich literkach. Wyciąga brud spod paznokcia i jednocześnie dłubie również w bebechach ludzkich potrzeb przynależności, miejsca pobytu nie tylko jako schronienia, a mechanizmu kreowania tożsamości. Tragiczna historia opakowana w niecodzienną podróż kulturoznawczą, ale także w wymiarze bardzo intymnym.

Jak zadomowić się w piekle. Niesamowita powieść, gdzie przywołuje do zbiorowej pamięci autor postać Bronisława, nie Józefa Piłsudskiego i w oparciu o biografię tworzy dzieło turbo literackie. Jest szczery i piękny w swoich literkach. Wyciąga brud spod paznokcia i jednocześnie dłubie również w bebechach ludzkich potrzeb przynależności, miejsca pobytu nie tylko jako...

więcej

mniej

Pokaż mimo to