Cóż za nieudany twór literacki. Zupełnie niestrawny. Petarda językowa i nietrafiony koncept powieści.
Wycięłabym w pień większość tekstu, żeby powstała sensowna, mięsista opowieść o: innym, bękarcie, mieszańcu.
Paszko żyje równolegle: tu, tam, wtedy, jutro. A główny narrator wie wszystko i wszystko widział. I skacze swobodnie w czasie i przestrzeni.
I mówi raz to, raz tamto i może jeszcze coś. I nie wiem po co to i dokąd zmierza.
Najgorsze jest to niemożliwie rozwleczone i powtarzane tematy polsko-niemieckie i na odwrót. I znowu, i jeszcze raz.

Cóż za nieudany twór literacki. Zupełnie niestrawny. Petarda językowa i nietrafiony koncept powieści.
Wycięłabym w pień większość tekstu, żeby powstała sensowna, mięsista opowieść o: innym, bękarcie, mieszańcu.
Paszko żyje równolegle: tu, tam, wtedy, jutro. A główny narrator wie wszystko i wszystko widział. I skacze swobodnie w czasie i przestrzeni.
I mówi raz to, raz...

Uwielbiam książki Twardocha, ta niestety jakby "najgorsza", świetny niebanalny pomysł w gruncie rzeczy, ale opis tego świata, który tak ciekawy stworzył autor sobie w głowie, po prostu został przedstawiony w udziwniony sposób, w moim odczuciu na siłę udziwniony. Chyba narodziny stylu dopiero. Szkoda, bo to taki potencjał na książkę ze świetnym konceptem!

Uwielbiam książki Twardocha, ta niestety jakby "najgorsza", świetny niebanalny pomysł w gruncie rzeczy, ale opis tego świata, który tak ciekawy stworzył autor sobie w głowie, po prostu został przedstawiony w udziwniony sposób, w moim odczuciu na siłę udziwniony. Chyba narodziny stylu dopiero. Szkoda, bo to taki potencjał na książkę ze świetnym konceptem!

"Staropolszczyzny się mnie zachciało". Mieszanka twardochowego naturalizmu z trudnością przeczytania każdego prawie słowa czyni tę lekturę książką dla pasjonatów. Ja to nawet doceniam, ale i tak poległem w połowie. Za dużo wysiłku czytelniczego w stosunku do wartości dodanej.

"Staropolszczyzny się mnie zachciało". Mieszanka twardochowego naturalizmu z trudnością przeczytania każdego prawie słowa czyni tę lekturę książką dla pasjonatów. Ja to nawet doceniam, ale i tak poległem w połowie. Za dużo wysiłku czytelniczego w stosunku do wartości dodanej.

No za dużo tego, za dużo stylizacji językowej, za bardzo zagmatwane. Widać sporą część DNA stylu Twardocha, ale to jeszcze nie jest ten poziom z ostatnich lat

No za dużo tego, za dużo stylizacji językowej, za bardzo zagmatwane. Widać sporą część DNA stylu Twardocha, ale to jeszcze nie jest ten poziom z ostatnich lat

Biorąc do ręki "Wieczny Grunwald" obawiałem się zderzenia ze ścianą w postaci staropolskiej stylizacji. Ale to, co mnie zabiło przy "Bolesławie Chrobrym" Gołubiewa i "Zbójeckim gościńcu" Brzezińskiej, tutaj w najmniejszej mierze nie stanowi problemu. Po drugiej, może trzeciej stronie gładko wsiąka się w styl narracji i czyta całą opowieść bez najlżejszego trudu czy zniechęcenia. Językowo jest to po prostu świetna pozycja, napisana w sposób bogaty i ciekawy, do tego z mnóstwem celnych spostrzeżeń natury wszelakiej.

Doskonale też oddaje rozdarcie bohatera - pogrobowego bękarta zrodzonego ze stosunku króla z dziewką niskiego stanu, nienależącego ani do wyższego, ani formalnie do niższego stanu. Bohatera, który przez ojca-Polaka i matkę-Niemkę nie jest ani Polakiem, ani Niemcem. Jak Ślązak, rozdarty w sercu na pół - bo nie czuje się ani Polakiem, ani Niemcem, podczas gdy coś takiego jak naród śląski formalnie nie funkcjonuje w oficjalnej nomenklaturze. Więc pariasem jest i tu, i tam.

Pod tym względem jest to powieść wielopoziomowa, dająca dość szerokie pole do interpretacji (np. nie ma w niej wcale kobiet - poza dziwkami i archetypicznymi matkami). Kłopot w tym, że tej bogatej warstwie alegorycznej towarzyszy gorzej niż szczątkowa fabuła. Ot, bękart królewski ćwiczy się w Norymberdze w walce mieczem, po czym rusza w świat i kończy żywot w starciu pod Grunwaldem w 1410 roku. Owszem, przeplatają tu się rozmaite alternatywne wizje przebiegu historii, wliczając tę najbardziej perwersyjną, z upostaciowioną Matką Polską (żywy glut pokrywający cały kraj, rodzący kolejnych obywateli),ale ewidentnie treść została przygnieciona przez formę. Bo po przewróceniu ostatniej kartki zostajemy z niczym. Jest jakaś wątła konkluzja, ale nie, żeby zamykała coś, co by można nazwać fabularną nicią. Wręcz można złapać się na pytaniu, po co w ogóle autor chwycił za pióro, skoro pomysłu na fabułę to starczyłoby może na niezbyt długie opowiadanie.

Mimo to uznaję "Wieczny Grunwald" za ciekawą, wartą lektury pozycję. Właśnie przez język, i właśnie przez nierozwiązywalny supeł skomplikowanych relacji polsko-niemieckich.

Biorąc do ręki "Wieczny Grunwald" obawiałem się zderzenia ze ścianą w postaci staropolskiej stylizacji. Ale to, co mnie zabiło przy "Bolesławie Chrobrym" Gołubiewa i "Zbójeckim gościńcu" Brzezińskiej, tutaj w najmniejszej mierze nie stanowi problemu. Po drugiej, może trzeciej stronie gładko wsiąka się w styl narracji i czyta całą opowieść bez najlżejszego trudu czy...

Nie jest tak źle jak wieszczyli w opiniach ci, których o "Wieczny Grunwald" dopytywałem. Na pewno jest inaczej. Oczywiście inaczej niż by było dziś. Twardoch lat dwudziestych XXI wieku jest o wiele mniej chaotyczny i z pewnością nie tak rachityczny, gdyż cechując się już raczej pragmatycznym, zarobkowym podejściem do zawodu pisarza (co niejednokrotnie, szczerze, podkreślał),unika on tak luźnej kompozycji, pełnej rozgardiaszu. Być może tak miało być. W końcu w wielu miejscach to ten sam surowy Twardoch, z oryginalnym imaginarium, metafizycznym systemem z własnym zbiorem dogmatów i unikalnym językiem pełnym neologizmów.

Być może posłowie wydania "Wiecznego Grunwaldu" z 2021 roku ten cały chaos kompozycyjny tłumaczy. Niczym na spowiedzi, autor tłumaczy się kilkoma fragmentami życiorysu z treści powieści. Twierdzi, że jest wrażliwy, ale nie w znaczeniu "fragile", czyli kruchy, gdyż w zasadzie jest twardy, zahartowany, skoro dorastał samotny, nierozumiany przez rówieśników. No nie. Ja tam w prozie współczesnego Twardocha widzę pokorę, zrozumienie, że hardość to tylko zakładana maska. W "Wiecznym Grunwaldzie" widać już jakieś zalążki tej świadomości.

Nie jest tak źle jak wieszczyli w opiniach ci, których o "Wieczny Grunwald" dopytywałem. Na pewno jest inaczej. Oczywiście inaczej niż by było dziś. Twardoch lat dwudziestych XXI wieku jest o wiele mniej chaotyczny i z pewnością nie tak rachityczny, gdyż cechując się już raczej pragmatycznym, zarobkowym podejściem do zawodu pisarza (co niejednokrotnie, szczerze, ...

Pozwolę sobie bez gwiazdek.

Książka teoretycznie świetna: przenikające się "wątki:, czyli alternatywne rzeczywistości, gdzie główny bohater czasami wojuje jako rycerz pod Grunwaldem, czasami maszeruje wraz z nazistami na Gruzję, czasami żyje w świecie wielkiej Matki Polski z chyba nieskończoną liczbą... eee... może nie będę opisywał szczegółów.

Językowo jest bardzo trudno, bo gdy jesteśmy w wieku XV, Twardoch raczy nasz polszczyzną wieku XV. To jeszcze dałoby się przejść, ale w połowie akapitu możemy przeskoczyć na współczesnej polszczyzny... albo niemiecczyzny... albo w ogóle jeszcze czegoś innego. Do tego głównym wątkiem powieści jest "kim ja jestem?" w ujęciu właśnie polsko-niemieckim, co dla mnie jest chyba ciężkie do przetrawienia.

"Ucieczka z Warszawy" podobała mi się o wiele bardziej, a porównuję je, bo obie są tomami cyklu "Zwrotnice czasu". Jest ich dużo, dużo więcej, ale szczerze mówiąc teraz chyba ostygł mi nieco entuzjazm względem polskiej alt-historii.

Pozwolę sobie bez gwiazdek.

Książka teoretycznie świetna: przenikające się "wątki:, czyli alternatywne rzeczywistości, gdzie główny bohater czasami wojuje jako rycerz pod Grunwaldem, czasami maszeruje wraz z nazistami na Gruzję, czasami żyje w świecie wielkiej Matki Polski z chyba nieskończoną liczbą... eee... może nie będę opisywał szczegółów.

Językowo jest bardzo...

Mistrzowska groteska arcymęskości i jej ponowoczesnych wzdychań i malkontenctw. Chylę czoła przed przeprowadzoną konsekwentnie i do granic parodią literackiej figury mężczyzny wynurzającej się z odmętów romantyzmu, kultury wojennej, nacjonalizmów i patriarchalnego wyobcowania mężczyzn (przez samych siebie)

Mistrzowska groteska arcymęskości i jej ponowoczesnych wzdychań i malkontenctw. Chylę czoła przed przeprowadzoną konsekwentnie i do granic parodią literackiej figury mężczyzny wynurzającej się z odmętów romantyzmu, kultury wojennej, nacjonalizmów i patriarchalnego wyobcowania mężczyzn (przez samych siebie)

Ciekawy pomysł, ale podany w trudnej, przekombinowanej i męczącej formie. Doceniam, ale już nie wrócę, żeby próbować zrozumieć wszystkie wątki.

Ciekawy pomysł, ale podany w trudnej, przekombinowanej i męczącej formie. Doceniam, ale już nie wrócę, żeby próbować zrozumieć wszystkie wątki.

"Wieczny Grunwald" jest powieścią modernistyczną, z której wręcz wylewają się motywy freudowsko-jungowskie. Jest to historia o mężczyźnie bez narodowej i klasowej przynależności i o zagubieniu, które rodzi poczucie alienacji absolutnej. Nie jest to książka łatwa, ale na pewno najmocniejsza i (chyba) najbardziej emocjonalnie zaangażowana w dorobku Twardocha.

Wydaje mi się, że wszystkie jego powieści tak naprawdę mówią o tym samym, w różnej formie, podobnym stylem, w odmiennej scenerii historyczno-politycznej. Wieczny Grunwald" nie jest tutaj wyjątkiem, ale różni się on od reszty dorobku autora formą i emocjonalnym pobudzeniem.

Wydaje mi się, że jest to dobra książka, ale trudna, być może za trudna i z pewnością dla wielu pozostanie niezrozumiana. Choć inne powieści Twardocha podobały mi się znacznie bardziej i być może warsztatowo były znacznie lepiej napisane, to chyba "Wieczny Grunwald" pozbawiony jest typowego dla pisarza zadęcia i dorabiania do rozterek natury egzystencjalnych, ideologicznej warstwy moralnej. Podobno historia dotyczy odwiecznego konfliktu polsko-niemieckiego, ale nie zgadzam się z tym gruntownie- historia dotyczy konfliktu człowieka, który ze względu na swoje pochodzenie nie jest w stanie poczuć przynależności do którejkolwiek z obu nacji.

I tylko taka refleksja mnie naszła, że wiele lat od wydania tejże powieści minęło, wiele stronic zostało przez Twardocha napisanych. Pytanie, czy tkwi On wciąż w swoim przezwiecznym Grunwaldzie?

"Wieczny Grunwald" jest powieścią modernistyczną, z której wręcz wylewają się motywy freudowsko-jungowskie. Jest to historia o mężczyźnie bez narodowej i klasowej przynależności i o zagubieniu, które rodzi poczucie alienacji absolutnej. Nie jest to książka łatwa, ale na pewno najmocniejsza i (chyba) najbardziej emocjonalnie zaangażowana w dorobku Twardocha.

Wydaje mi się,...