Ciekawa książka, ale raczej tylko dla pasjonatów ustroju XVI-XVIII wiecznej Rzeczpospolitej, oparta na badaniach wielu historyków. Sama wymieniona literatura i źródła liczy 45 stron (str. 340-384). Autor wykonał więc olbrzymią pracę by usystematyzować wiedzę o ustroju Rzeczpospolitej i o funkcjonowaniu w nim magnatów.
Autor bardzo wnikliwie przedstawia czytelnikowi kwestie ustrojowe i prawne (teoretyczność władzy centralnej, tworzenie przez magnatów quasipaństw, prawa i pozycja zwykłej szlachty). Mariusz Kowalski stwierdzenia i sądy podkreśla nazwiskami naukowców, którzy wysunęli takie tezy. Czasami w opozycji przedstawia inne nazwiska, których zapatrywania na dane kwestie są odmienne.

Autor najwięcej miejsca poświęca:
ziemiom magnackim i związanym z nimi tytułami, prestiżem;
pochodzeniu poszczególnych rodów (od rodów carskich, ruskich czy litewskich);
opisowi odrębności ustrojowej poszczególnych „księstw” magnackich (tworzenie ordynacji);
przejmowaniu dóbr i tytułów rodowych przez kolejne rody.

Wartością dodaną książki jest niewątpliwie podkreślenie podobieństw „księstw” magnackich do cieszących się sporą autonomią państw Cesarstwa tego okresu (Brandenburgii, Saksonii, ale również tych mniejszych). Autor pisze również o wpływie cesarza, czy w mniejszym stopniu cara, na rody polsko-litewskie (nadawanie tytułów książęcych). A przecież stąd był już tylko krok do wpływania na elekcje i głosy w sejmie (w XVIII wieku przerodziło się to już w karykaturę dbania magnatów o państwo). Z drugiej strony ta samorządność (wobec własnego króla) i uzależnienie od sąsiadów (klientelizm) nie pozwoliło „księstwom” magnackim na odegranie dużej „propaństwowej” roli w czasach przed i porozbiorowych.
Autora zajmują się też pozyskiwaniem wpływu i wojen o Kurlandię, carski tron czy Mołdawię, właśnie pod kątem wzmacniania dóbr rodowych-magnackich.

PS. W książce zawarte są ciekawe tabele: liczba poddanych poszczególnych rodów, małżeństwa rodów z zagranicznymi rodami książęcymi czy królewskimi. Dopełniają one opis autora o roli i sile magnatów w Rzeczpospolitej i Litwie.

Ciekawa książka, ale raczej tylko dla pasjonatów ustroju XVI-XVIII wiecznej Rzeczpospolitej, oparta na badaniach wielu historyków. Sama wymieniona literatura i źródła liczy 45 stron (str. 340-384). Autor wykonał więc olbrzymią pracę by usystematyzować wiedzę o ustroju Rzeczpospolitej i o funkcjonowaniu w nim magnatów.
Autor bardzo wnikliwie przedstawia czytelnikowi kwestie...