Trudno powiedzieć, czy pitagoreizm był bardziej filozofią, zbiorem koncepcji, czy sektą religijną. Charakter źródeł mówiących o pitagoreizmie nie ułatwia badania tego zjawiska, ponieważ przez wieki ewolucji różne elementy to zyskiwały, to traciły na znaczeniu. Jeśli idzie o obecność pitagorejczyków w republikańskim Rzymie, to znany badacz francuski J. Carcopino stworzył przed laty wizjonerską koncepcję, w której zorganizowany "Kościół" pitagorejski pozyskał sobie na przełomie er wielu wyznawców i odgrywał nawet opozycyjną rolę wobec najpotężniejszych. Jak D. Musiał ustosunkowuje się do tez Carcopino?

Trzeba przyznać, że polska badaczka wykazuje duży krytycyzm wobec tego, co dotychczas w nauce (zwłaszcza włoskiej i francuskiej) powiedziano na temat pitagoreizmu w epoce republikańskiej. Pokazuje, na jak słabych podstawach opierano dotychczasowe tezy i jak trudno wskazać, co rzeczywiście można przypisać doktrynie pitagorejskiej, a co jest jedynie elementem innych, popularnych wówczas wierzeń ezoterycznych. Musiał podaje w wątpliwość nie tylko istnienie zorganizowanej i aktywnej politycznie grupy pitagorejczyków, ale także przynależność do ich grona wielu postaci, które w istocie nie miały z naukami Pitagorasa nic wspólnego.

Ogólnie rzecz biorąc "Sodalicium sacrilegii" to bardzo dobra monografia stojąca na wysokim poziomie merytorycznym i zarazem pokazująca problemy, przed którymi staje badacz starożytnych religii.

Tomasz Babnis

Trudno powiedzieć, czy pitagoreizm był bardziej filozofią, zbiorem koncepcji, czy sektą religijną. Charakter źródeł mówiących o pitagoreizmie nie ułatwia badania tego zjawiska, ponieważ przez wieki ewolucji różne elementy to zyskiwały, to traciły na znaczeniu. Jeśli idzie o obecność pitagorejczyków w republikańskim Rzymie, to znany badacz francuski J. Carcopino stworzył...