Toward an Architecture

Homilia papieża modernizmu

Mija 99 lat, od kiedy po raz pierwszy W stronę architektury zostało opublikowane. I choć teraz trzymam w ręku trzecie polskie wydanie oparte na n-tym wydaniu francuskim z 1995 roku, opatrzone przedmowami i uzupełnieniami samego Le Corbusiera oraz wstępem profesor Marty Leśniakowskiej, znaczenie tej pozycji pozostaje w gruncie takie samo. To prawdopodobnie najważniejsza książka XX wieku z zakresu architektury, swoisty społeczny manifest Janneret-Grisa, jednocześnie zapatrzonego w grecki Akropol i będącego naocznym świadkiem gwałtownego rozwoju techniki, podziwiającego projekty samochodów, samolotów czy chociażby silosów zbożowych. Le Corbusier wytyka współczesnym sobie architektom z jednej strony odejście od klasycznych form z nieposzanowaniem bryły, powierzchni czy planu a z drugiej ich nienadążanie za inżynierami i tworzenie architektury, która nie odpowiada potrzebom człowieka nowoczesnego.

Dzieło składa się z siedmiu części-esejów. W moim odczuciu są na tyle hermetyczne, że czytelnik nie poczuje się nadto zagubiony zaczynając lekturę na przykład od rozdziału „Domy seryjne”, porządkowo będącego przedostatnim. Warto jednak zastosować się do podziału zastosowanego przez autora. Dojrzymy wtedy eklektyzm Vers une architecture, stanie się wtedy dla nas logiczny związek między liniami kompozycyjnymi fasady rzymskiego kapitolu a pokładem transatlantyku Aquitania. O przeczytanie od deski do deski nie będzie zresztą trudno, styl Le Corbusiera w tłumaczeniu Tomasza Swobody jest atrakcyjny i powinien być przystępny nawet dla osób niezaznajomionych do tej pory z terminologią fachową, gdyż jeśli już występuje, zostaje ona należycie wytłumaczona. Czytelnika nie będzie opuszczać jednak wrażenie, że czyta on dzieło przełomowe, będące początkiem rewolucji projektowo-poglądowej.

Książka ta nie jest bowiem podręcznikiem dla studentów politechniki, przygotowującym do wykonywania zawodu architekta. Owszem, Le Corbusier dzieli się projektami will, wieżowców, małych budynków mieszkalnych. Ale to tylko środek przekazu swojej wizji, część planu. A ten w moim odczuciu był dość jasny: dokonać rewolucji w architekturze i planowaniu przestrzennym a także w sposobie postrzegania człowieka otoczonego architekturą. Le Corbusier wiedział, że XIX-wieczne miasto nie jest przystosowane do XX-wiecznych realiów. Ciasna zabudowa pierzejowa w centrach miast, niedoświetlone mieszkania w kamienicach, długa i droga budowa domu, nieosiągalna dla większości obywateli. W to miejsce proponuje zmianę poglądu na dom: z luksusowej inwestycji, zapchanej niepotrzebnym wyposażeniem i zdobnictwem na, zgodnie z duchem postępu techniki, maszynę do mieszkania-tanią i dostępną dla wszystkich. Zamiast ciasnych centrów miast – rozciągnięcie zabudowy na wyższe wieżowce, oddzielane pasami zieleni i miejscami do aktywności i integracji. Miasto miało się stać miejscem zaprojektowanym dla człowieka i jego potrzeb.


W stronę… wydane przez Centrum Architektury stanowi wierne odwzorowanie pierwszych wersji z lat dwudziestych XX wieku. Zachowana została oryginalna struktura rozdziałów, utrzymano pierwotne umiejscowienie fotografii, szkiców i notatek Le Corbusiera oraz innych twórców. A tych są naprawdę setki. Nie mamy w końcu do czynienia z dziełem teoretyka a czynnego architekta i urbanisty. Janneret-Gris rozpościera przed naszymi oczami wizję miast wieżowców, tanich domów seryjnych z prefabrykatów, chce, byśmy razem z nim wytykali błędy w założeniach ówczesnych profesorów francuskiej Akademii Sztuk Pięknych i ich niefunkcjonalne Boulevard Raspail a podziwiali kokpity samolotów, nadwozia samochodów czy perfekcyjne w swoim pragmatyzmie i użyteczności fabryki oraz porty wodne. Dochodzę tu jednak do pewnego zarzutu, który stawiam Le Corbusierowi podczas lektury. W niektórych miejscach tekst rozdzielony jest znaczną liczbą fotografii i szkiców, które, zgodnie z ich przeznaczeniem, należy dość dokładnie przestudiować, by zrozumieć, co Le Corbusier chciał przekazać zamieszczając je. Większość posiada także notatki. Sprawia to, że zaburzony jest czasem odbiór tekstu rozdziału. Nieraz musiałem wracać i powtórnie przeczytać fragment przed sekcją graficzną, by odnaleźć się w dalszej lekturze. Miałem też kilka razy wrażenie, że ilustracje nie dotyczą bezpośrednio konkretnego zagadnienia a są jedynie dodatkiem, chociażby w rozdziale „Architektura albo rewolucja”, choć są to moim zdaniem problemy marginalne.

Dziś idee Le Corbusiera może nie wzbudzają już takich emocji, nie wszystkie założenia urbanistyczne okazały się też trafne. Jednak chociażby wizja, dla niektórych w momencie wydania skrajnie socjalistyczna, zapewnienia mieszkańcom godnych warunków do życia, bezpiecznego miejsca na ziemi z dostępem do światła i bieżącej wody w tanich mieszkaniach z prefabrykatów, ukształtowała obraz przestrzenny wielu miast, zwłaszcza po II Wojnie Światowej. Le Corbusier był wizjonerem a tę książkę polecam każdemu, kto chce zapoznać się przemyśleniami geniusza.

Piotr Lis

Homilia papieża modernizmu

Mija 99 lat, od kiedy po raz pierwszy W stronę architektury zostało opublikowane. I choć teraz trzymam w ręku trzecie polskie wydanie oparte na n-tym wydaniu francuskim z 1995 roku, opatrzone przedmowami i uzupełnieniami samego Le Corbusiera oraz wstępem profesor Marty Leśniakowskiej, znaczenie tej pozycji pozostaje w gruncie takie samo. To...

Ksiazka-manifest, ktora pozostawia duzo do myslenia.

Ksiazka-manifest, ktora pozostawia duzo do myslenia.

Niesamowite pomysły geniusza architektury.
Muszę przyznać, że wizje idealnego miasta Le Corbusiera z jednej strony bardzo poruszają harmonią architektury, wizją nowoczesności (nawet dzisiaj), z drugiej strony - trochę przerażają koncepcją "uregulowania" społeczeństwa - ewidentny symptom myśli dominujących w jego czasach.

Niesamowite pomysły geniusza architektury.
Muszę przyznać, że wizje idealnego miasta Le Corbusiera z jednej strony bardzo poruszają harmonią architektury, wizją nowoczesności (nawet dzisiaj), z drugiej strony - trochę przerażają koncepcją "uregulowania" społeczeństwa - ewidentny symptom myśli dominujących w jego czasach.

Przyznam, że nie umiałem do tej książki podejść na chłodno. Od lat podziwiałem ojca brutalizmu, wiele o nim wiedziałem, miałem za sobą zachwyt nad jego śmiałymi projektami. Tylko brakowało mi przeczytania jego najbardziej kultowej książki, tej na której wychowały się pokolenia architektów i która zmieniła sposób postrzegania budownictwa.

Tym większe mogło być moje rozczarowanie. Nie od dziś wiadomo, że wygórowane oczekiwania rzadko bywają w stu procentach spełnione.

Na szczęście po lekturze odetchnąłem ulgą. Być może dlatego, że "W stronę architektury" to książka niepodobna do czegokolwiek innego, a więc nie dająca się porównać z jakimkolwiek wyobrażeniem. To wielki manifest o ogromnej sile rażenia, podobny do tez, przybitych przez pewnego duchownego, do pewnych drzwi kościelnych w Niemczech.

Le Corbusier nie przejmuje się zbytnio formą książki, ani konsekwencją kolejnych rozdziałów. Równie dobrze można by to czytać wspak. Za to przykłada ogromną wagę do wzniosłości oraz wyrazistości stawianych przez siebie tez. Każdy kolejny akapit otwiera oczy, uderzając swoją prawdziwością. Można sobie tylko wyobrazić jak ogromne wrażenie musiała robić ta książka w 1923 roku, kiedy królowały ciemne, ciasne, zatęchłe czynszówki, zaś Le Corbusier pisał o świetle, przestrzeni, czy otaczaniu się zielenią.

Co jeszcze bardziej podkreśla moc książki, autor nie bierze jeńców, potrafiąc zniszczyć swoją krytyką takie budowle jak Kaplica Sykstyńska. Zawsze jednak podaje argumenty, logiczne argumenty.

Charles postawił sprawę jasno: Architektura ma służyć człowiekowi. Do dziś mam wrażenie, że postulowana przez niego rewolucja jeszcze nie w pełni się dokonała.

Przyznam, że nie umiałem do tej książki podejść na chłodno. Od lat podziwiałem ojca brutalizmu, wiele o nim wiedziałem, miałem za sobą zachwyt nad jego śmiałymi projektami. Tylko brakowało mi przeczytania jego najbardziej kultowej książki, tej na której wychowały się pokolenia architektów i która zmieniła sposób postrzegania budownictwa.

Tym większe mogło być moje...

Minęło 100 lat, a książka jest wciąż aktualna.

Minęło 100 lat, a książka jest wciąż aktualna.

Lekkość tego dzieła połączona z niesamowitą siłą wyrazu to dopiero przedsmak tego czego można się spodziewać. Z każdą stroną czuje się wręcz jak autor wraz ze swoim otoczeniem przełamywali schematy myślenia i odkrywali nieznane. Le Corbusier może już dzisiaj być porównywany jako geniusz z Leonardem da Vinci. To jest książka dla tych, którzy chcą poczuć zapał szalonej idei i bunt wobec skostniałych reguł.

Lekkość tego dzieła połączona z niesamowitą siłą wyrazu to dopiero przedsmak tego czego można się spodziewać. Z każdą stroną czuje się wręcz jak autor wraz ze swoim otoczeniem przełamywali schematy myślenia i odkrywali nieznane. Le Corbusier może już dzisiaj być porównywany jako geniusz z Leonardem da Vinci. To jest książka dla tych, którzy chcą poczuć zapał szalonej idei i...

Polecam wszystkim, którzy interesują się architekturą i projektowaniem. Książki tej nie możemy nazwać biblią jak Markiewicza czy Neuferta. Jest ona jedynie zbiorem przydatnych informacji. Corbusier zwraca nam uwagę na rzeczy oczywiste, które wcześniej takimi nie były. Czyta się szybko i przyjemnie. Choć nie raz musiałam to samo zdanie czytać po 3 razy, aby zrozumieć przekaz.

Już wiem że będę do tej pozycji wracała jeszcze nie raz. Najlepiej wydane 50zł!

Polecam wszystkim, którzy interesują się architekturą i projektowaniem. Książki tej nie możemy nazwać biblią jak Markiewicza czy Neuferta. Jest ona jedynie zbiorem przydatnych informacji. Corbusier zwraca nam uwagę na rzeczy oczywiste, które wcześniej takimi nie były. Czyta się szybko i przyjemnie. Choć nie raz musiałam to samo zdanie czytać po 3 razy, aby zrozumieć...