Rzym w płomieniach. T. 1

Jak była mowa przy „Włóczni” de Wohla Paul Maier na ogół podaje, co z czego przepisał, a co sobie wymyślił. Tak właśnie jest tutaj, „Rzym” pod tym względem przewyższa zwłaszcza „Minutusa” i „Juliusza” Waltariego, dotyczące tych samych spraw.

Wedle „sprawozdania Piłata”, które „jest domysłem” (s. 276),ukrzyżowanie Jezusa 3 kwietnia 786 „od założenia Rzymu” czyli 33 ne (s. 110). Dla porządku zaznaczam, że zwykle przyjmowany jest 7 kwietnia 30 (vide „Dzień w którym umarł Chrystus”). Liczenie „od założenia Rzymu” stosowano rzadko, zwykle rok oznaczano nazwiskami urzędujących konsulów, co oczywiście zrozumiałe jest tylko dla wtajemniczonych.
Równiez dni oznaczane były bardziej zawile, względem non, kalend oraz id.

Np. „Wespazjan urodził się w kraju Sabinów, w okolicy Reate, w skromnej wiosce, która nosi nazwę: Falakryny, w dniu piętnastym przed kalendami grudniowymi, wieczorem, za konsulatu Kwintusa Sulpicjusza Kamerinusa i Gaiusa Poppaeusa Sabinusa, na pięć lat przed zgonem Augusta” (Swetoniusz „Wespazjan” 2).
„Zacznę moje dzieło od powtórnego konsulatu Serwiusza Galby, kiedy kolegą jego był Tytus Winiusz. Zdarzenia bowiem poprzednich czasów, obejmujących okres ośmiuset dwudziestu lat od założenia Rzymu, opowiedziało wielu pisarzy.” (Tacyt „Dzieje” 1, 1)

Napis na kamieniu, odkryty w 1878 podobno w Nazarecie (czas, miejsce i okoliczności odkrycia czy osoba odkrywcy są nieznane, podobnie jak czas i przyczyny umieszczenia) zawierający „Rozporządzenie Cesarza” (Διάταγμα Καίσαρος) o zakazie kradzieży zwłok, w powieści został wykuty z polecenia Klaudiusza (s. 112).

Po grecku brzmi tak
http://chaerephon.e-monsite.com/medias/files/pilleurs.html
wygląda zaś tak
https://biblicalarchaeologygraves.blogspot.com/2014/12/bonus-107-nazareth-inscription.html

Cesarz pozostaje bezimienny, choć jak wiadomo na przykład z listu Klaudiusza odkrytego w Delfach w 1905 początek powinien brzmieć np.: „Tyberiusz Klaudiusz Cezar August Germanik, Najwyższy Kapłan, obdarzony władzą trybuńską po raz 12, po raz 26 szósty obwołany Imperatorem, Ojciec Ojczyzny, Konsul po raz piąty, Cenzor” (część napisu uszkodzona, vide mój komentarz do „Wiarygodność Pisma Świętego”),„władza trybuńska” (tribunitia potestas) odnawiana była co roku, zatem „po raz 12” znaczyło „w 12 roku panowania”.

Widać podobieństwo do zarządzenia Klaudiusza znanego ze „Starożytności” Flawiusza (19, 5, 3),lecz są też inne możliwości.

Maier łączy z tym zarządzeniem wypędzenie Żydów z Rzymu (s. 107) o którym mówią Swetoniusz (Klaudiusz 25) i Dz Ap 18, 2. Przypis „Dion Kasjusz (60, 6) pisze: „Jeśli chodzi o Żydów, których liczba znowu wzrosła do tego stopnia, że trudno byłoby usunąć ich z miasta nie wzniecając zamieszek, [Klaudiusz] nie wypędził ich, ale rozkazał, by nie porzucając tradycyjnego sposobu życia, nie odbywali jednak zgromadzeń.” Dion przytacza to w związku z wydarzeniami z 41 roku, podczas gdy Swetoniusz sugeruje datę późniejszą. Natomiast w Dziejach Apostolskich jest wzmianka o zbieżności z pobytem Pawła w Koryncie w 51 roku, kiedy to spotkał Akwilę, który niedawno przybył z Rzymu. Stąd rok 49, data wypędzenia Żydów, wymieniona przez Orozjusza (Historiarum adversus poganos VII, 6),wydaje się najodpowiedniejsza, jako że Dion w swoim długim omówieniu pierwszych lat panowania Klaudiusza podsumowuje część z późniejszych zarządzeń cesarza. Ma jednak słuszność, sugerując, że Klaudiusz nie był w stanie wypędzić z Rzymu wszystkich Żydów.” (s. 276)
Ściślej Swetoniusz tego nie sugeruje, ułożył „Żywoty” opisując poszczególne zdarzenia, rzadko podawał kiedy coś było, głównie czas narodzin, objęcia władzy i śmierci kolejnych cesarzy. Akwila z żoną przybyli do Koryntu „z Italii”, z Dziejów nie wynika czy wprost z Rzymu. Pobyt Pawła w Korynice miał przypadać w czasie urzędowania Galliona, co można ustalić z dokładnością do roku, dzięki wspomnianemu wyżej listowi Klaudiusza (o czym mowa w przypisie na s. 279). Orozjusz wymienił 9 rok Klaudiusza „na podstawie Flawiusza”, u którego tej wiadomości brak, zatem nie wiadomo na jakiej podstawie. Być może było coś o tym w zaginionej części „Roczników” Tacyta.

Troska Klaudiusza o rzymskie kulty (napomknięte na s. 107) przedstawiona została szerzej przez Tacyta „referując w Senacie sprawę dotyczącą kolegium wróżbitów, wywodził, że nie godzi się przez niedbalstwo doprowadzać do upadku najdawniejszej w Italii nauki. Często w czasach dla państwa krytycznych przyzywano wróżbitów, a za ich wskazówką wznawiano kulty i na przyszłość ściślej ich przestrzegano; przedniejsi z Etrusków już to z własnego popędu, już to z podniety senatu rzymskiego zachowali tę wiedzę i zaszczepili ją w swoich rodzinach. Dziś uprawia się ją opieszałej z powodu ogólnej obojętności dla pożytecznych sztuk i skutkiem wzmagania się obcych zabobonów. Wprawdzie na razie ogólna sytuacja państwa jest pomyślna, lecz za łaskawość bogów należy w ten sposób wdzięczność okazać, żeby świętym obrządkom, jakich się w niebezpieczeństwach przestrzegało, w chwilach powodzenia nie dać zaniknąć. Stąd wzięła się uchwała Senatu, aby arcykapłani (pontifices) zbadali, co ze sztuki wróżbitów (haruspicum) ma być zatrzymane i utrwalone.” („Roczniki” 11, 15 tłum. Seweryn Hammer). Dziwne, lecz Maier nie przywołał tego źródla.

Podobnie jak Kraszewski w „Caprea i Roma”, Sienkiewicz w „Quo vadis” i Waltari w „Rzymianinie” Maier zakłada, że „zabobon” jaki wedle Tacyta („Roczniki” 13, 32) wyznawala żona Plaucjusza Pomponia był chrześcijaństwem (s. 227, przypis s. 280).

Ze źródłami w przypisach opowiedziane inne sprawy z czasów Klaudiusza i wczesnego Nerona (na ogół wyuzdane). Jednak fabuła czy dialogi nie zawsze dopracowane, stąd na ocenę mym zdaniem książka zasługuje nie najwyższą.
W każdym razie „Quo Vadis” to to nie jest.

Przekład także pozostawia trochę do życzenia (porównywałam z oryginałem).
Np. „princeps” użyty blisko 30 razy w mianowniku, tam, gdzie wymagany byłby wołacz.
– Jestem pewny, że namiestnik czułby się zaszczycony taką ucztą, aczkolwiek...
– Aczkolwiek co?
– Nic, Princeps – rzekł Sabinus (s. 14 "Nothing, Princeps" said Sabinus)
– Wybacz... wybacz mi, proszę, Princeps – zaczął Sabinus. (s. 15 "I... I'm sorry, Princeps")
– Dla mnie, Princeps? (s. 15 "At me, Princeps?")
– Tak jednak się stało, Princeps (s. 66 "But it happened, Princeps")
Jeśli „princepsie” brzmiałoby dziwnie, wystarczyło „cezarze” czy „imperatorze”.

Jak była mowa przy „Włóczni” de Wohla Paul Maier na ogół podaje, co z czego przepisał, a co sobie wymyślił. Tak właśnie jest tutaj, „Rzym” pod tym względem przewyższa zwłaszcza „Minutusa” i „Juliusza” Waltariego, dotyczące tych samych spraw.

Wedle „sprawozdania Piłata”, które „jest domysłem” (s. 276),ukrzyżowanie Jezusa 3 kwietnia 786 „od założenia Rzymu” czyli 33 ne (s....

Bardzo ciekawa książka opisująca Rzym za panowania cesarza Nerona a dokładniej jego nikczemne uczynki wobec przejawów chrześcijaństwa, przeciwstawia się temu na ile tylko może Sabinus brat Wespazjana , wysoko odznaczony dowódca wojsk rzymskich stale będący w otoczeniu Nerona ,wykazujący się inteligencją i męstwem aby nie dopuścić do zubożenia ludności miasta-państwa. Pożar Rzymu wywołany w tajemnicy przez Nerona po to tylko aby odpowiedzialność zrzucić na chrześcijan doprowadza do nienawiści i bestialstwa. Książka napisana jest aby ukazać odwagę i wiarę chrześcijańską wobec Boga. Męczeństwo chrześcijan którzy bronili prawdy i nie zaparli się wiary jest częścią naszej historii jako narodu chrześcijańskiego i kultury staro europejskiej. Polecam serdecznie

Bardzo ciekawa książka opisująca Rzym za panowania cesarza Nerona a dokładniej jego nikczemne uczynki wobec przejawów chrześcijaństwa, przeciwstawia się temu na ile tylko może Sabinus brat Wespazjana , wysoko odznaczony dowódca wojsk rzymskich stale będący w otoczeniu Nerona ,wykazujący się inteligencją i męstwem aby nie dopuścić do zubożenia ludności miasta-państwa. Pożar...