Osiołkiem

Ostatni Stasiuk przeczytany. I jednak zawód. Nie wiem, co kierowało autorem w dopisywaniu „wyobrażonych” scen do prawie że reporterskiej książki. Miała być większa liczba stron? Do tej pory Stasiuk jakoś tą kwestią się nie przejmował. Było, ile było. Może więc szkoda mu było usunąć jak by nie patrzeć kilkanaście stron dobrego tekstu? Mniejsza o powody. Niektóre fragmenty po prostu nie pasują mi do koncepcji całości książki. Nie zmienia się zasad w trakcie gry. Albo mamy fikcję (patrz: „Dziewięć” i „Taksim” chociażby), albo jednak przeglądamy kwity z podróży. Szkoda, bo do pewnego momentu książkę świetnie się czyta, są akapity uderzające swą celnością w opisie naszej zgrzebnej, swojsko woniejącej rzeczywistości, ludzi w niej pomieszkującej. Mam wrażenie, że Stasiuk szykował się na epikę, a wyszła miniatura. Zamiast podróży na skraj poznanego, otrzymaliśmy obrazek dwóch starszych panów odlewających się pod portretem pewnego prezydenta.

Ostatni Stasiuk przeczytany. I jednak zawód. Nie wiem, co kierowało autorem w dopisywaniu „wyobrażonych” scen do prawie że reporterskiej książki. Miała być większa liczba stron? Do tej pory Stasiuk jakoś tą kwestią się nie przejmował. Było, ile było. Może więc szkoda mu było usunąć jak by nie patrzeć kilkanaście stron dobrego tekstu? Mniejsza o powody. Niektóre fragmenty po...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Andrzej Stasiuk wybrał się swoim wysłużonym autem terenowym w głąb Azji Środkowej i ta wędrówka stała się inspiracją do napisania niniejszej książki. Tak, inspiracja to adekwatne słowo, bo narrator tej historii nie wydaje mi się być do końca tożsamy z autorem, a i samej podróży odbytej ku stokom Tien-Szanu nie jest w książce aż tak wiele, nawet jeśli stanowi ona główną oś narracji. To raczej pretekst do rozmyślań nad rzeczami zarówno prozaicznymi, jak i zagadnieniami o charakterze kulturowo-cywilizacyjnym, a wszystko to okraszono przepiękną polszczyzną. Typowe przygotowania pojazdu do takiej eskapady dla narratora książki są punktem wyjścia do przemyśleń na tematy motoryzacyjne. Litania poprawianych przed wyjazdem części - normalna sprawa przed taką podróżą - miesza się z szeregiem wspomnień samochodowych autora-narratora i rozważaniami nad rolą aut w doli człowieczej. Gdy w końcu Stasiuk wyrusza na wschód, w jego przemyślenia zaczynają wplatać się wydarzenia, ale wciąż nie są dominantą całości. Autor-narrator krąży bokami, mija ostentacyjnie ważne punkty turystyczne,a wraz z upływem kilometrów opowieść pogrąża się w onirycznych oparach surrealizmu. Z nierzeczywistych rozmów i nierealistycznych spotkań tka wykład, jaki to Wchód jest Wschodni, a Polacy (i reszta Europejczyków w sumie też, ale to Polacy mają jakieś złudzenia na temat swojej wiedzy o Wchodzie) malutcy i jak to te Cywilizacje nie dadzą radę nigdy się spotkać. Na Zachodzie życie jest więcej warte, ale to na Wschodzie lepiej wiedzą ma czym polega istota życia i jedynie Polacy próbują trzymać dwie sroki za ogon, co się kończy tym, że ani nie żyją na poziomie Zachodu, ani nie rozumieją życia jak Wschód i żyją w stworzonej przez siebie ułudzie.
Oczywiście, z tej historii można wywieść zupełnie inne wnioski i nie będą kolidowały z powyższymi, gdyż z każda kolejną stroną ta powieść drogi traci oparcie w faktach i trzeba we własnym zakresie wypełniać luki własnymi przemyśleniami i historiami. Zdecydowanie polecam.

Andrzej Stasiuk wybrał się swoim wysłużonym autem terenowym w głąb Azji Środkowej i ta wędrówka stała się inspiracją do napisania niniejszej książki. Tak, inspiracja to adekwatne słowo, bo narrator tej historii nie wydaje mi się być do końca tożsamy z autorem, a i samej podróży odbytej ku stokom Tien-Szanu nie jest w książce aż tak wiele, nawet jeśli stanowi ona główną oś...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Poetyczna proza, czy może prozatorska poetyka? To moja pierwsza lektura Stasiuka i widzę, ze zostanę jego fanem. Wreszcie po latach trafiłem na klimat znany mi z Tadeusza Nowaka. I liczę na więcej.

Poetyczna proza, czy może prozatorska poetyka? To moja pierwsza lektura Stasiuka i widzę, ze zostanę jego fanem. Wreszcie po latach trafiłem na klimat znany mi z Tadeusza Nowaka. I liczę na więcej.

Pokaż mimo to

Pewna maniera autora sprawia, że książka jest sztuczna i to w taki sposób, że mimo skromnej objętości ledwo skończyłam.

Pewna maniera autora sprawia, że książka jest sztuczna i to w taki sposób, że mimo skromnej objętości ledwo skończyłam.

Pokaż mimo to

Lubię skręcać na wschód. W pewnym momencie mojego życia dokonał się skręt na zachód, choć to bardziej za głosem serca aniżeli rozumu. Teraz jednak z tej zachodniej perspektywy najchętniej patrzę w kierunku wschodnim. Bo tam jest jakoś inaczej, bardziej tajemniczo. I ciągnie mnie tam, po prostu. A z Andrzejem Stasiuka to ja – idąc za jego słowami – „jak skręcę na wschód, to właściwie aż do Kamczatki mogę jechać”.

Stasiuka nie czyta się dla frapującej narracji, nagłych zwrotów akcji, emocjonalnych huśtawek i głębokich myśli. Stasiuka czyta się dla czytelniczej satysfakcji i czystej przyjemności z lektury. Po to by poczuć się jak autostopowicz, któremu trafił się życzliwy i inteligentny kierowca. Ta książka to specyficzna elegia dla motoryzacji, przekładni, opon i wałów koronowych. To hołd dla przesuwającego się za szybą wiekowego osiołka krajobrazu i płynącej sobie mimochodem rzeczywistości. „Osiołkiem” to kokieteryjna książka, podszczypująca czytelnika chwytami literackimi i podgryzająca naszą narodową mentalność. Jak mówi do narratora jego rozmówca, Losza „nie posiadacie horyzontów. Polska wam wszystko zasłania. Przejebane macie z racji ograniczoności waszej […]” No i w sumie ma rację Losza bo nas „[…] nic nie obchodzi poza tym, żebyśmy zdrowi byli”. Stasiuk prowokuje czytelnika, gra z nim w przepychanki, puszcza oko i pruje dalej na wschód. „Osiołkiem” traktuje o rytuale, jakim jest podróż, o niepewności, jaka towarzyszy każdej wyprawie, o trudach, które są nieodłączną częścią każdej przygody, o nudzie pejzażu, ale i o wielkiej pasji zmierzania przed siebie.
Stasiuk to nie jest pisarz skrojony pod wymogi nowoczesnego rynku wydawniczego. I zapewne dlatego tak wysoko go cenię.

Lubię skręcać na wschód. W pewnym momencie mojego życia dokonał się skręt na zachód, choć to bardziej za głosem serca aniżeli rozumu. Teraz jednak z tej zachodniej perspektywy najchętniej patrzę w kierunku wschodnim. Bo tam jest jakoś inaczej, bardziej tajemniczo. I ciągnie mnie tam, po prostu. A z Andrzejem Stasiuka to ja – idąc za jego słowami – „jak skręcę na wschód, to...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Są tu mądre myśli, ale podane w trochę odstręczający, sztubacki sposób. Autor sam prezentuje się jako kłębek kompleksów i uprzedzeń, dzięki czemu ta proza jest jednak na swój sposób ożywcza, niezależnie od tego, czy to szczerość, czy poza.
Choć istotnie wyczuwam tu jakiś fałsz. Odnoszę wrażenie, że nie jest to, jak pisze wielu czytelników (a może nawet więcej czytelniczek), literatura męska, tylko literatura pozowana na pewną wizję męskości. A ja niestety wiem, co tacy mężczyźni kryją w środku.
W tym książkowym męskim świecie brakuje zresztą kobiet, a przecież „prawdziwi mężczyźni” nie potrafią się bez nich obyć, mimo że swój lęk czy poczucie niższości zazwyczaj kompensują różnymi postaciami agresji.
A jednocześnie trochę mierzi to mizdrzenie się do czytelnika, ta kokieteria, to „może jestem idiotą”. Na szczęście sprytnie powtarzający się refren „tak” świadczy o jakiejś afirmacji życia, mimo że autor wyraźnie pozostaje z nim w nieustającym sporze.

Są tu mądre myśli, ale podane w trochę odstręczający, sztubacki sposób. Autor sam prezentuje się jako kłębek kompleksów i uprzedzeń, dzięki czemu ta proza jest jednak na swój sposób ożywcza, niezależnie od tego, czy to szczerość, czy poza.
Choć istotnie wyczuwam tu jakiś fałsz. Odnoszę wrażenie, że nie jest to, jak pisze wielu czytelników (a może nawet więcej czytelniczek),...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytałam dwie książki Stasiuka i przyznaję, byłam zachwycona. Osiołkiem - przeraziło mnie, bo nie rozumiałam, jak można zachwycać się mechaniką pod maską samochodu. Okazało się jednak, że można. Jeśli dodatkowo ma to miejsce na zapomnianych żółtych drogach, gdzieś w Azji - może być wręcz fascynujące.

Czytałam dwie książki Stasiuka i przyznaję, byłam zachwycona. Osiołkiem - przeraziło mnie, bo nie rozumiałam, jak można zachwycać się mechaniką pod maską samochodu. Okazało się jednak, że można. Jeśli dodatkowo ma to miejsce na zapomnianych żółtych drogach, gdzieś w Azji - może być wręcz fascynujące.

Pokaż mimo to

W Osiołkiem Stasiuk zabiera nas z przyjacielem o imieniu Z.w podróż przez Rosję,Ukrainę,Azję,w której Stasiuk dzieli się swoimi przemyśleniami na różne tematy od czasów dzieciństwa,historię,politykę,znajdujemy tu wiele informacji na temat motoryzacji i samochodów.
W Osiołkiem Stasiuk podróżując nie unika aktualnych tematów politycznych.
W Osiołkiem Stasiuka zauważamy zderzenie Wschodu z Zachodem , gdzie główny bohater pokazuje nam krajobrazy wschodnie czasami zaniedbane,zapomniane,pokazany świat jest zupełnie inny od tego który jest na zachodzie bardziej nowoczesny,piękniejszy ale ten wschodzie fascynuje,oraz pokazuje nam ludzi których spotyka podczas swojej podróży rozmawiając z nimi.Osiołkiem to opowieść gdzie autor ponownie udaje się na Wschód,tym razem jest to znacznie lepsza opowieść niż we Wschodzie.

W Osiołkiem Stasiuk zabiera nas z przyjacielem o imieniu Z.w podróż przez Rosję,Ukrainę,Azję,w której Stasiuk dzieli się swoimi przemyśleniami na różne tematy od czasów dzieciństwa,historię,politykę,znajdujemy tu wiele informacji na temat motoryzacji i samochodów.
W Osiołkiem Stasiuk podróżując nie unika aktualnych tematów politycznych.
W Osiołkiem Stasiuka zauważamy...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

PLANETA STASIUK

Andrzej Stasiuk w powieści „Osiołkiem” relacjonuje swoją pierwszą samochodową podróż do Azji Środkowej, która ewidentnie miała być sposobem na kryzys wieku średniego. „Skończyłem pięćdziesiątkę i postanowiłem, że jadę. Nie było na co czekać. Później nie będzie mi się chciało, pomyślałem”. Pojechał więc, swoim starym, zielonym pojazdem, pieszczotliwie nazywanym „Osiołkiem”, którym przed laty dotarł aż do Stambułu. Celem miało być miasto Murgob w Tadżykistanie, bo spodobała się Stasiukowi jego nazwa (tak przynajmniej głosiła oficjalna wersja wymyślona naprędce, by spławić namolnego celnika. Czytelnik zatem po raz kolejny ma okazję doświadczyć miejsc, „z których można tylko wracać”, gdzie „wszystko jest piachem w różnych stanach skupienia”, „te wszystkie kraje, które na banknotach drukują wizerunki poetów układających wiersze w nikomu nieznanych językach”.

Celem podróży był, jako się rzekło, Tadżykistan, ale opowieść urywa się na południu Kazachstanu, skąd w oddali widać już było szczyty gór Tienszan. A więc – książka się kończy, a Stasiuk dalej jedzie. „Droga jest celem!” – wykrzykuje w pewnym momencie. To z pozoru banalne zdanie dobrze oddaje charakter prozy Stasiuka, która jest nieustannym, Bergsonowskim wędrowaniem. Trudno powiedzieć, czy siła, która nieustannie pcha Stasiuka na wschód to ta sama, co u Olgi Tokarczuk, która w swojej powieści opisywała współczesnych Biegunów, jeżdżących wte i wewte moskiewskim metrem, którzy wierzą, że człowiek musi być w nieustannym ruchu, w przeciwnym razie opęta go Szatan. Z pewnością jednak celem tej podróży jest przyjrzenie się Polsce i Europie z dystansu. Z wielką zaciekłością Andrzej Stasiuk poddaje krytyce zwłaszcza współczesną Europę, mówiąc o „obesranej europejskości”, „ogródku jordanowskim ludzkości”, krytykuje postępującą unifikację europejskich metropolii, które niedługo będzie można odróżnić jedynie „tylko na podstawie szacownych i martwych zabytków”.

I już mogłoby się wydawać, że Stasiuk zaczyna uprawiać typową prawoskrętną apologię, gdyby nie to, że zaczyna się zastanawiać – w sensie osobistym i ogólnonarodowym, czy by nie zostać Ruskim. Ze zmęczenia polskością, chce znów mieć nad sobą jarzmo, bo wolność mu zbrzydła. Udaje się w tym celu do przydrożnej cerkwi, gdzie ucina sobie pogawędkę z popem, który zdaje się doskonale rozumieć jego motywację, mówiąc: „A wy nic, tylko ta wolność i wolność. Jaka może być wolność między nami a Germanią? No jaka? To nie jest wolność, tylko pech”. Innym momentem, trwale odciskającym się w pamięci, jest rozmowa z Rosjaninem Aleksiejem, który wprost pyta: „Na chuj wam niepodległość?”. Aleksiej uważa, że lepiej by było dla Polski, gdyby się przyłączyła do „Mateczki Rosji”, bo wtedy byłaby po stronie silniejszego. Aleksiej postuluje, że Polacy powinni wykopać z rosyjskiej ziemi wszystkich swoich umarłych. Więcej, w kosmosie powinniśmy założyć nową Polskę, gdzie możliwe będzie dosłowne obcowanie żywych ze zmarłymi. Fantastycznym akordem zwieńczającym cały utwór jest, będący po części efektem udaru słonecznego, dialog z kazachskim policjantem. Choć, jak wiemy skądinąd, Andrzej Stasiuk niespecjalnie ceni sobie pisarstwo Gombrowicza, to w wielu fragmentach swojej powieści okazuje się bardzo bliski ideowo autorowi „Trans-Atlantyku”.

Domyślam się, że tego typu wykwity Stasiukowej wyobraźni (czy aby na pewno tylko wyobraźni?) muszą budzić prawdziwe paroksyzmy wśród ajatollahów polskiej prawicy, dlatego śpieszę z wyjaśnieniem, że Aleksiej jest zaledwie wariacją na temat Andrieja Płatonowa, pisarza stanowiącego dla Stasiuka nieustanny punkt odniesienia, pisarza, który uważał, że żywi winni są zmarłym wskrzeszenie”. A właśnie, Płatonow… Według Stasiuka, nie można myśleć o Rosji, nie myśląc o Płatonowie. „O jego szalonej głowie i gorącym sercu. Był specjalistą od melioracji, który wierzył, że nadejdzie czas, gdy wszyscy dawni ludzie powstaną z martwych. A inżynieria, melioracja, elektryfikacja i w ogóle nauka będą miały w tym udział. (…) młody Płatonow odkrył, że oto być może nadciąga wybawienie. Że ciężki bezmiar świata uwolni ze swojego wnętrza wszystkich zmarłych w zapomnieniu i udręce. Że ruski i wszechświatowy Lewiatan w końcu zdechnie i jak mówi poeta, śmierć utraci swoją władzę. Bo przecież wszyscy żywi są dłużnikami wszystkich zmarłych. I winni im są wskrzeszenie. (…) Więc pewnie i Płatonow to widział: że nie ma szans, jeśli nie nadejdzie radykalna zmiana. Że śmierć zachowa władzę nad wszystkimi pokoleniami, jeśli ludzkość nie zjednoczy swoich sił. (…) Wierzył w tablicę Mendelejewa, której odpowiednia konfiguracja miała złamać kod nieśmiertelności”

Jednym z częstszych powodów, dla których Stasiuk wyrusza w drogę, jest chęć odwiedzenia miejsc związanych z jego ulubionymi pisarzami. Tak było w tym wypadku – po drodze do Tadżykistanu chciał nasz podróżnik zahaczyć jeszcze o Woroneż – miejsce urodzenia Płatonowa i Osadę Pocztyliońską – w którym autor „Dołu” się wychował. Całe to „Osiołkiem” przypomina wschodnie „W drodze”, a Andrzej Stasiuk jawi się jako polski Kerouac. Autor zdaje wprost relację ze swoich fascynacji, nazywając siebie „dzieckiem dwóch kontynentów – euroazjatyckiego i amerykańskiego. Jedzie do Woroneża, a rozmyśla o Nebrasce. I, jak pisze, trudno mu sobie wyobrazić lepsze połączenie. „Zawsze chciałem przejechać Stany, a jechałem przez Rosję. Zawsze chciałem być jak Moriarty, ale dożyłem pięćdziesięciu czterech lat i wlokłem się starym autem przez zachwaszczony step. (…) Tęsknisz za banks of the Ohio, a dostajesz Tim. Zawsze tak jest. Ale nie narzekałem. (…) Mogłem sobie puścić Me and Bobby McGee i zaraz potem Dońską balladę. Pasowało. (…) Miałem piętnaście albo szesnaście lat, gdy przeczytałem w piśmie «Jazz» fragmenty On the Road. Dziesięć zdań, może więcej i nie mogłem zapomnieć”.

„Osiołkiem” i w ogóle cała proza Stasiuka odznacza się według mnie godną szacunku buntowniczością, wręcz anarchicznością. Stasiuk, snując rozważania na temat współczesnego konsumpcjonizmu, opisuje swój często powracający „rewolucyjny” sen: „Z rzeczy dużych i drogich to chciałbym mieć pociąg pancerny i wjechać nim od strony Zagórza do Komańczy. Kiedyś często mi się to śniło. Wjeżdżam i zakładam własne państwo”. Stasiuk buduje swoją własną, ponadnarodową „Republikę Marzeń”. Czy też raczej „Planetę Stasiuk”. Ale odradzałbym autorowi zakładania takiej planety w jakimś innym układzie gwiezdnym. Ze swoim humorem, ironią i dystansem Stasiuk jest nam potrzebny właśnie tutaj.

Powieść „Osiołkiem”, choć jako całość robi bardzo dobre wrażenie, posiada również i słabsze fragmenty. Ale myślę, że to dobrze. Ta sowizdrzalska opowieść jest po prostu bezgranicznie szczera – do tego stopnia, że natychmiast wciąga czytelnika w opisywany świat, niejako zespalając go z narratorem. Kiedy coś się dzieje, to się dzieje, kiedy Stasiuk przysypia, czytelnik nad książką przysypia wraz z nim. To tak, jak kiedy jedzie się samochodem na siedzeniu pasażera i podświadomie depcze nieistniejący hamulec. Prawda niekoniecznie musi być atrakcyjna fabularnie. Omawiana powieść to z pewnością rzecz nieco mniejszego kalibru, mniej symboliczna niż na przykład „Wschód”, przez co brakuje jej trochę niepodważalności. Ale z całą pewnością nie jest to tylko książka o miłości do samochodów, czy „elegia na odejście silnika spalinowego”. Wydaje się, że ten silnik jest tylko symbolem czegoś, co wraz z nim odeszło, czegoś znacznie ważniejszego – jakiejś powolności życia, jakiejś melancholii.

Istnieje całkiem uzasadnione ryzyko, że „Osiołkiem”, z uwagi na mnogość nawiązań do aktualnych kwestii politycznych może być odczytane w niewłaściwy, zbyt publicystyczny sposób. Złośliwi zacytują przysłowie: „im dalej na wschód, tym większy smród” – co Stasiuk w swojej książce trawestuje: „im dalej na wschód, tym większe melancho”. I zdaje się, że to właśnie chęć doświadczenia tego dawno w Polsce minionego melancho pcha Andrzeja Stasiuka w drogę. „Tak to miałem wymyślone. Żeby się kawał świata przesunął za oknem. Żeby obce powietrze wpadało przez opuszczoną szybę. Żeby nieznany kurz się zbierał. Żeby nie było wiadomo, jak to się skończy. Żeby było jak kiedyś, gdy wsiadało się do autobusu, potem do następnego i następnego, żeby znaleźć się w obcej części miasta”. Ale jedno jest dla mnie oczywiste – ferment, jaki swoimi obrazoburczymi wizjami sieje Stasiuk, przemawia do mnie o wiele bardziej niż większość nawiedzonych polityków, wycierających sobie gęby symbolami.

PLANETA STASIUK

Andrzej Stasiuk w powieści „Osiołkiem” relacjonuje swoją pierwszą samochodową podróż do Azji Środkowej, która ewidentnie miała być sposobem na kryzys wieku średniego. „Skończyłem pięćdziesiątkę i postanowiłem, że jadę. Nie było na co czekać. Później nie będzie mi się chciało, pomyślałem”. Pojechał więc, swoim starym, zielonym pojazdem, pieszczotliwie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Literatura drogi w sam raz na drogę. Tytułowy Osiołek to terenówka, którą Autor wraz z bliskim nieznajomym przemierza tysiące kilometrów na wschód. Opisy bezdroży i strachu przed policją, niewiele o samych mijanych miastach, bo też chyba niewiele było do opisywania. Z perspektywy czytelnika wygląda to tak, jakby podróżników interesowały wyłącznie zadupia. Ciekawostka: w kazachskich hotelach oferuje się pobyt 24- i 12-godzinny, co bohaterom bardzo odpowiadało. Można przeczytać, choć jak dla mnie trochę za dużo motoryzacyjnych historii

Literatura drogi w sam raz na drogę. Tytułowy Osiołek to terenówka, którą Autor wraz z bliskim nieznajomym przemierza tysiące kilometrów na wschód. Opisy bezdroży i strachu przed policją, niewiele o samych mijanych miastach, bo też chyba niewiele było do opisywania. Z perspektywy czytelnika wygląda to tak, jakby podróżników interesowały wyłącznie zadupia. Ciekawostka: w...

więcej

mniej

Pokaż mimo to