Niesamowicie wartościowa ksiązka, napisana ponad sto lat temu, została napisana jako podręcznik do nauki historii dla młodzieży. Wielka szkoda, że nie doczekała się tłumaczenia na język polski.

Dzięki tej książce poznajemy ważne dziedzictwo historyczne Europy, ale nie tylko Europy.

Historie średnowiecza dominują krwawe wojny oraz co ciekawe, szczególnie historia wczesnego średniowiecza to wielkie wędrówki ludów. Wśród ważnych postaci średniowiecza przeważają władcy, ale nie tylko.

We wstępie autorzy podkreślają jak ważna jest nauka historii. Nauka historii powinna mieć swój początek już w młodym wieku. Obserwacja i doświadczenie dydaktyczne autorów jasno stwierdza, że nauka historii powinna zacząć się od poznawania biografii.

Książkę przesłuchałem w formie audiobooka, ktory jest dostępny za darmo na platformie Librivox i jest wlasniscią publicznej domeny.

A to krotki przegląd tego kto zasłużył sobie według autorów na miano: "znanego człowieka średniowiecza".

1. Bogowie Teutonów
Do dziś obecni pod postacią nazw czterech dni tygodnia w języku angielskim:
Tuesday --- dzień boga Tiew, syn Wodena, bóg walki.

Wednesday -- dzień boga Wodena, bóg wszystkich bogów, wielki wojownik, jeżdzący na wielkim koniu lub latający na orle, Woden był uosobieniem wiatru.

Thursday -- dzień boga Thora, syna Wodena, drugi najwżniejszy bożek po Wodenie, bóg błyskawic, rzucający młotem, który powraca do jego ręki podobnie jak bumerang.

Friday -- dzień bogini Frija, żony boga bogów, Wodena, uosobienie chmur, jej darem dla ludzi był deszcz.


2. Nibelungowie
Mityczne germańskie karły o którzych krążyły legendy, nawet już po schrystjanizowaniu ludów zachodniej Europy. Opowieści o Nibelungach mają format poematu. Poematy o Nibelungach opowiadają historię Burgundzkiej rodziny królewskiej żyjącej około 5 wieku naszej ery, która miała siedzibę w mieście Worms - Wormacji.
Niesamowite jest, że korzenie królewskiej rodziny Burgundzkiej zamieszkującej w 5 wieku teren dzisiejszjych zachodnich Niemiec sięgają bałtyckiej wyspy Bornholm. Burgundowie jakiś czas osiedlili się nawet na Wisłą.


3. Alaryk, król Wisigotów (Gotów Zachodnich) od 394 do 410.
Wizygoci zamieszkiwali teren na północ od Dunaju, dotarli tam znad Bałtyku. Walczyli nieustannie z Hunami, często byli pokonywani. Alaryk poprosił cesarza rzymskiego o możliwość osiedlenia się na terenie imperium. Zawiazał przymierze z Rzymem. Jednak sen Alaryka bycia wielkim władcą, władcą cesarstwa rzymskiego nie powstrzymał go od tego złamania przymierza i ataku najpierw na teren Grecji a później na sam Rzym, który został mocno zniszczony i ogołocony z bogactwa przez Alaryka i jego potężną armię.

4. Attila władca Hunów od 434 do 453.
Bezględny, krwawy władca Hunów. Lud Hunów przybył z Azji i osiedlił się na granicy cesarstwa rzymskiego nad Dunajem. Atilla został władcą w wieku 21 lat Hunowie za jego panowania siali spustoszenie. Sam wygląd bojowników armii Atilli budził postrach wśród Rzymian ze względu na zdeformowaną czaszkę. Ogromna armia Atilli miała ponad 700 tysięcy bojowników! Hunowie dotarli aż do Rzymu, pustoszyli również tereny Galii. Po śmierci Atilli ślad po Hunach zaginął.

5. Genzeryk, władca Wandali od 427 do 477.
Wandalowie, kolejny potężny lud wczesnego średniowiecza mający swoje korzenie nad Bałtykiem. Na początku 5 wieku osiedlił się na południu półwyspu iberyjskiego. Wandalowie wielokrotnie wlaczyli z Rzymianami na północy Arfyki oraz w południowej Europie wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego. Za czasów Genzeryka siedziba Wandali była na północy Afryki w Kartaginie. Genzeryk poprowadził swoją armię łodziami aż pod sam Rzym, żeglując Morzem Śródziemnym aż po samo ujście Tybru. Genzerykowi i jego armii udało się zdobyć Rzym, który został przez nich splądrowany. Rodzina cesarska została uwięziona przez Genzeryka i wieziona następnie w stolicy tego ludu, Kartaginie.

6. Teodoryk, Władca Ostrogotów od 475 do 526.
Ostrogoci to plemie zamieszkujące dzisiejsze tereny południowej Rosji i Ukrainy. Osiedlili się nad samym Dunajem. Teodoryk spędził dzieciństwo jako zakładnik na dworze cesarskim w Konstantynopolu. Po śmierci ojca, powrócił do swojego ludu i w wieku 18 lat został władcą Ostrogotów. Jako władca Ostrogotów Teodoryk toczył walki z armią rzymską, przeprawił się z armią przez Alpy i dotarł do samej Italii. W walce został raz uratowany przez własną matkę.

7. Clovis -- pierwszy władca Franków od 481 do 511.
Frankowie -- lud zaieszkujący tereny na zachód od Renu. Clovis zotał władcą Franków kiedy Rzymianie kontrolowali większość terenu Galii. Żona Clovisa była chrześcijanką, Clovis przyjął chrześcijaństwo dopiero w późniejszej fazie życia.

8. Justynian -- Cesarz Wschodniego Cesarstwa Rzymskiego od 527 do 565.
Biedny chłopiec, syn pasterza, pochodzący z terenów wtedy zamieszkiwanych przez Gotów, dziś terenów Bułgarii w wieku 16 lat udał się do Konstantynopola, gdzie mieszkał jego wujek. Posdiadał niesamowitą motywację, dąrzył do władzy, aż w końcu został cesarzem.

9. Mohammed -- 570 do 632.
Prorok, założyciel religii Isalmu. Islam oznacza "posłuszeństwo" lub "poddanie się". Skromny, uczciwy człowiek, zajmował się pośrednictwem w handlu, często powierzano mu spore ilości towaru, wywiązywał się zawsze z powierzonych zadań. Studiował judaizm i chrześcijaństwo. Sporo czasu spędzał w samotności. Objawił się mu anioł Gabriel. W efekcie wizji i spotań z Aniołem Gabrielem powstał Koran, "książka", która najpierw była przekazywana ustnie, potem spisana.

10. Pepin i Karol Młot. 680-714 i 714-741. Pepin 741-768
W 7 i 8 wieku królestwem Franków rządzili władcy nazywani "nierobami". Rzeczywista władze sprawowali tzw. Majordomowie. Pepin i jego syn Karol Młot pełnili funkcje majordoma. Karol Młot zapisał sie do historii jako władca ktory powstrzymał Muzułmanów którzy zdobyli cześć półwyspu iberyjskiego przed inwazja dalszej czesci Europy.

11. Karol Wielki , król w latach 768-814.
Syn Pepina, wnuk Karola Młota. Zjedonczył plemiona w zachodniej Europie i stworzył wielkie imperium. Prowadził wojny z pogańskimi plemionami. Wspierał rozwój nauki. Prowadzał na dwór ludzi nauki. W

12. Haren-al-Raschid, kalif w latach 786-809.
Znany jako bohater opowieści "Księgi tysiąca i jednej nocy". Wybitny władca państwa muzułmańskiego mające wtedy siedzibę w Bagdadzie. Wspierał rozwój nauki. Podziwiał Karola Wielkiego. Uznając wielkość Karola Wielkiego podarował mu słonia oraz zegar, wtedy całkowicie nieznane w królestwie Karola Wielkiego. Prowadził walki z cesarzem wschodnik rzymskim.

13. Egbert, król Saksończyk
Pierwszy król panujący na terenie wyspy brytyjskiej po tym jak tą wyspę opuścili Rzymianie. Za czasów Egberta wyspy brytyjskie zamieszkiwało wiele plemion germańskich, bretońskich. Egbert dokonał na wyspie tego czego na kontynencie dokonał Karol Wielki, zjednoczył, przekonał do jedności plemiona saksończyków, anglów, jutów, które przybyły na wyspę brytyjską z tetenów dzisiejszej Danii.

14 . Rolf, Wiking, zmarł 931
Wikingowie, pochodzący z terenów dzisiejzej Danii, Norwegii w 10 wieku zdobywali i osiedlali tereny na kontynencie (teren dzisiejszego Paryża) oraz odkrywali dalekie ziemie, Islandię, Grenladie, Labrador. Rolf zdobył tereny dzisiejszej Francji, zdobył kilka miast, osiedlił się na terenie Franków, Normandii gdzie został władcą. Pochowany jest we francuskim mieście Rouen.

15. Alfred Wielki, król Wesseksu w latach 871-901
Król Saksoński Wesseksu, Angli. Od najmłodszych lat interesował się manuskryptami, słowem pisanym, zazwyczaj jeszcze na skórach zwierzęcych, gdyż za czasów paier nie był jeszcze znany w Anglii. Odpierał inwazję Duńczyków. Wspierał handel, zakładał szkoły oraz sam osobiście tłumaczył książki z łaciny na język saksoński.

16. Henryk Ptasznik, król Niemiec w latach 919-936.
Sto lat po mierci Karola Wielkiego króletwo Niemiec i Franków rozpadło się, straciło na ile. Władcy nie mieli posłuchu wśród książąt. W 919 książęta niezadowoleni z króla Konrada wybrali saksońskiego księcia, Henryka na króla Niemiec. Henryk walczył z plemionami Węgierskimi. Od czasu Henryka Ptasznika władcy Niemiec aż do roku 1806 tytułowali się jako Święci Cesarze Rzymscy.

17. Kanut Wielki - król Angli w latach 1014-1035
Syn duńskiego króla. Kanut zjednoczył pod swoi panowaniewm tereny dzisiejszej Norwegii, Danii oraz sporej części Anglii. Walczył na terenie Anglii z Saksończykami. Za jego panowania Anglia zaczęła prosperować i przez wiele lat cieszyła się pokojem.

18. Cyd -- 1040-1099
Nazywany El Cid, naprawdę nazywał się Rodrigo, pochodził z Hiszpanii, wielki bohater tego kraju. Będąc rycerzem osiągnąl tytuł księcia Walencji. Sam będąc chrzescijaninem uznawał wolność religijną i pozwalał muzułmanom na wyznawanie ich religii.

19. Edward Wyznawca król Anglii w latach 1042-1066
Po śmierci Kanuta duńscy władcy Anglii nie cieszyli się sympatią podwładnych. W 1042 Saksończyk Edward został wybrany na króla. Cieszył się szacunkiem. Bronił Anglii przed atakami norweskich piratów. Wydarzenia z czasów Edwarda służyły 500 lat później jako instpiracja do napisania tragedii o Makbecie przez samego Szekpira.

20. Wilhelm Zdobywca, król Anglii w Latach 1066-1087
Po śmierci Edwarda Wyznawcy tron angielski objął Wilhelm, książe Normandii. Edward podczas wojny z Duńczykami znalazł schronienie w normandzkim zamku Wilhelma i później z wdzięczności za udzielenie schronienia obiecał tron angielski Wilhelmowi. Po śmierci Edwarda Wilhelm siłą musiał uzyskiwać tron angielski. Co mu się zresztą udało. Z czasem Wihelm zaczął wprowadzać własne porządku do państwa angielskiego. Stąd do dziś na przykład w języku angielskim istnieje słowo "curfew", of francuskiego "couvre feu" co oznacz gasić ogień. Wilhelm wprowadził swego rodzaju godzinę policyjną.Wilhelm podbił Szkocję. Zmarł w męczarnia, opuszczony przez rodzinę i służbę.

21. Piotr z Amiens - 1050 - 1115.
Ksiądz z miejscowości Amiens. Inspirator i organizator pierwszej krucjaty zakończonej zdobyciem Jerozolimy przez krzyżowców.

22. Fryderyk Barbarossa 1152-1190
Jeden z najważniejszych Cesarzy Niemieckich. Tłumił rewolty niezależnych miast włoskich, min. Mediolanu. Prowadził wojny z Lombardczykami. Przyczynił się do wzmocnienia szlachty niemieckiej, unikając przy tym eskalacji konfliktu ze szlachtą. Po utracie Jerozolimy postanowił zorganizować kolejną krucjatę w której sam uczestniczył. Barbarossa był lubiany przez podwładnych i uważany za dobrego i sprawiedliwego władcę.

23. Henryk Plantagent 1154-1189 oraz jego synowie.
Henryk był prawnukiem Wilhelma zdobywcy, synem Geoffreya Plantagenta. Nazwa tej ta pochodzi o gałązki krzaku którą przedstawiciele tego rodu nosili na kapeluszu. Henryk ze względu na korzenie francuskie odziedziczył spore tereny na terenie Francji, oprócz tego, że był królem angielskim. Za jego panowania kler uzyskał większa niezależność. Arzybiskup Becket został przez Henryka ustanowiony głową kościoła w Anglii. Henryk kazał zabić Becketa za to, że ten dążył do większej samodzielności kościoła. Zaprzeczył oczywiście temu. Potem żałował o odbył pokutę. Synowie Henryka Plantagenta uczesniczyli w krucjatach, w ten sposób i angielskie i francuskie wojska walczyły razem w krucjacie. Ważnym wydarzeniem z 1215 jest podpisanie tzw. Wielkiej Karty Swobów (Magna Carta). Dokument ten regulował prawa poddanych króla.

24. Ludwig IX -- król Francji w latach 1226 - 1270.
Królem został w wieku 11 lat. Jego matką była jakiś czas regentką. Ludwig walczył z Anglikami, ktorych próbował wyprzeć z kontynentu. Za czasów jego panowania miały miejsce tzw. Krucjaty dzieci. W tamtym czasie masowo dzieci, tysiącami udawały się na wędrówke nad Morze Śródziemnomorskie. Dzieci szły w wierze, że jak dotrą nad morze to woda się rozstąpi i będą miały wolną drogę do zdobycia Jerozolimy. W efekcie krucjat dzieci tysiące umierało z głodu, wyczerpania. Sam Ludwig uczestniczył w krucjacie. Więziony w Egipcie. Wykupił się z niewoli. W czasie krucjat państwem francuskim rządziła jego matka. Po śmierci matki Ludwig wrócił do Francji. W 1252 założył Sorbonę. Lubiany przez podwładnych i uznawany przez wielu za najsprawiedliwszego, najlepszego króla francuskiego wszechczasów. Po śmierci zotał kanonizowany przez papieża.

25. Robert Bruce, król Szkocji w latach 1306-1329
Za czasów Edwarda Pierwszego, króla Anglii, po śmierci króla szkockiego aż trzynastu kandydatów ubiegało się o tron szkocki. Zwrócili się oni do Edwarda aby on wybrał wśród nich następce tronu szkockiego. Edward jednak postanowił, że to on sam zasiądzie na tronie szkockim. W ten sposób Szkocja stała się częścią królestwa angielskiego. Szkoci nie poddawali się. Najpierw walczyli pod dowódctwem Sir Wallace'a a następnie pod dowództwem Roberta Bruce'a i Johna Comyn'a. Robert Bruce dzielnie walczył. Edward Trzeci dopiero w 1328 oficjalnie uznał Szkocję jako niezależną koronę i Roberta Bruce oficjalnie został uznany przez Anglików jako król Szkocji.

26. Marco Polo -- 1254 - 1324
Marco Polo urodził się w Wenecji jako syn kupca. W wieku kilku lat odbył pierwszą podróż do Chin wraz z ojcem. Potem wielokrotnie odwiedzał Chiny. Tam zdobył uznanie Chińskiego Cesarza Kublai Khana. Marco Polo pełnił ważne funkcje na dworze chińskiego cesarza. Marco Polo był wspaniałym dyplomatą. Opanował język chiński. Po powrocie do Wenecji Marco Polo uczestniczył w wojnie z miastem Genua. Będąc wieźniem Marco Polo przedyktował innemu współwięzniowi całą swoją biografię. Do dziś oryginalny manuskrypt z 1307 roku jest dostępny w Paryżu. Uważa się, że 150 lat później inny odkrywca, Krzysztof Kolumb po przeczytaniu biografii Marco Polo został zainspirowany do wyruszenia w podróż w poszukiwaniu Indii. Marco Polo ma także swój wkład w odkrycie Ameryki.

27. Edward Czarny Książę 1330 - 1376
Jeden z największych bojowników angielskich średniowiecza. Swój przydomek zawdzięcza temu, że nosił czarną zbroję. Uzyskał sławę dzięki heroicznej walce w wojnie Anglii z Francją. Ojciec Edwarda został zmuszony do oddania hołdu francuskiemu królowi. Odmówił tego. W efekcie Fancuski król próbował zaanektować posiadłości angielskie na kontynencie. Doszło do walk w których Edward Czarny Książe jako 16 letni chłopak heroicznie walczył. Anglikom udało się utrzymać posiadłości na kontynencie. W 1356 Edward Czarny poprowadził wojska angielskie na Paryż. Król francuski trafił do niewoli angielskiej. Edward Czarny zmarł zanim udało mu się objąc tron angielski. Zapowiadał się na wspaniałego króla i był mocno opłakiwany przez ludność angielską.

28. William Tell i Arnold von Winkelreid
Bohaterowie a zarazem ojcowie narodowi Szwajcarii, którzy walczyli dzielnie o niezależność i jedność kantonów Szwajcarskich.

29. Timur Chromy 1333 - 1405
Wielki zdobywca Dalekiego Wschodu. Syn władcy mongolskiego. Za stolicę swojego państwa wybrał Samarkande na terenie dzisiejszego Uzbekistanu. Jego mottem życiowym było " Skoro w niebie jest jeden bóg, na ziemii musi być jeden władca". Oczywiście miał siebie na myśli. Timur podbił Persję, sporą część Rosji, oraz Indii. Timur dotarł aż do Turcji, gdzie natrafił na mocny opór sułtana tureckiego Bajazeta. Timur jednak zdobył Bagdad. Po zdobyciu Bagdadu kazał zamknąć sułtana tureckiego w klatce, która została wystawiona w miejscu publicznym. Po zdobyciu Bagdadu Timu odpoczywał jakiś czas w Samarkandzie, gdzie cieszył się swoimi zdobyczami. Jednak nie planował osiadać na laurach. W 1405 ruszył na podbój Chin. W drodze na podbój Chin zachorował i umarł. Od jego czasów Azja nie miała już tak silnego władcy.

30. Henryk Piąty król Aglii w latach 1413 - 1422.
Ze wszysktich władców angielskich Henryk Piąty cieszył się chyba największą popularnością wśród swoich poddanych. Kiedy był jeszcze księciem, jeden z jego dobrych przyjaciól trafił do więzienia. Książe Hal, jak wtedy nazywano Henryka Piątego wyciągnął miecz na sędziego. Sędzia po tym wybryku kazał aresztować i samego księcia Hala. Książe Hal poddał się i odbył karę. Ojciec Henryka wypowiedział wtedy znane słowa: "Szczęśliwy jest monarcha który ma tak sprawiedliwego sędziego oraz syna który jest skory do przestrzegania prawa."Jako król Henryk Piąty prowadził wojny z Francją. Znany był z wydawania rozkazów swoim żołnierzom aby nie dokonywali przemocy na ludności cywilnej i walczyli tylko z obcym wojskiem. Zabraniał też żołnierzom rabowania i zabierania łupów wojennych. Henryk zdobył wielkie tereny Francji sięgające aż po sam Paryż. Sam paradował ulicami Paryża u boku pokonanego króla francuskiego. Po śmierci króla francuskiego Henryk Piaty został królem Francji. Henryk Piąty i jego syn Henryk Szósty byli zarazem królami Anglii i Francji.

31. Joan d Arc
Jedyna kobieta w tym kanonie znanych postaci średniowiecza. Skromna wiejska dziewczyna, która zainspirowała i prowadziła lud francuski przeciwko wojsko angielskim. Dzięki inspiracji Joanny d Arc wojsko francuskie zaczęło odnośic sukcesy. Ziemie i pozycja Anglii uzyskana przez Henryka Piątego szybko malała. Joanna d Arc zginęła spalona na stosie. Po śmierci kanonizowana.

32. Gutenberg 1400 - 1468
Wielki wynalazca niemiecki, pochodzący z Moguncji. Od dziecka interesował się książkai, wtedy jeszcze manuskryptami. W pewnym momencie Gutenberg stracił wszystko. Mimo to nie poddawał się i dalej dąrzył do propagowania swojego wynalazku jakim była prasa drukarska. Po śmierci Gutenberga w Wenecji powstała słynna drukarnia Aldusa. Książki z tej drukarni czytał sam Krzysztof Kolumb. Do dzisiejszego dnia weneckie książki z drukarni Aldusa uznawane są za najpiękniejsze książki które kiedykolwiek zostały wydrukowane.

33. Richard Neville, Hrabia Warwick "twórca królów" 1428 - 1471.
Hrabia Warwick inaczej zwany "twórca królów" to ważna postać Wojny Róż. W tej wojnie Hrabia Warwick stanął po stronie księcia Yorku, który pretendował do tronu angielskiego. Przeciwnikiem księcia Yorku był angielski król Henryk Szósty, syn uwielbianego Henryka Piątego. Herbem Henryka Szóstego była czerwona róża, herbem księcia Yorku była biała róża. Powodem konfrontacji księcia Yorku było rzekome szaleństwo Henryka Szóstego i chęć reformy królestwa. Wojnę Róż wygrał książe Yorku, król Henryk Szóśty został aresztowany. Jednak nie doszło do detronizacji Henryka Szóstego. Parlament zdecydował, że Henryk Szósty pozostanie królem aż do śmierci, książe Yorku będzie mógł dopiero przejąć tron po śmierci Henryka Szóstego. Żona Henryka Szóstego sprzeciwiła się jednak tej decyzji, gdyż zależało jej na tym aby jej syn został królem. Doszło do kolejnej potyczki, książe Yorku zginął. Królowa Małgorzata kazała wystawić głowę księcia z papierową koroną na bramie do miasta York. Królowa Małgorzata odbiła rownież z rąk Warwicka króla Henryka Szóstego. Warwick jednak uderzył z powrotem. Ludzie byli po stronie Warwicka,, gdyż jednak faworyzowano księcia Yorku na następcę tronu.Warwick odniósł sukces, królem został młody syn księcia Yorku, Edward Czwarty. Bitwa wieńczoca Wojnę Róż była najkrwawszą bitwą stoczoną na wyspie brytyjskiej.
Edward był młody niedoświadczony, w dodatku nie słuchał się rad Warwicka. Doszło do konfliktu króla Edwarda Czwartego z Warwickiem. Warwick uciekł do Francji. Przeszedł na stronę byłej królowej Małgorzaty. Dodatkowo Warwick uzyskał wsparcie francuskiego króla Ludwika Jedenastego. Warwick wylądował z wojskiej na wyspie i ruszył na Londyn. Król Edward Szósty wygrał bitwę Warwick, kazał otruć króla Henryka Szóstego, królowa Małgorzata została uwięziona w zamku Tower w Londynie, Warwicka też zabito.

Niesamowicie wartościowa ksiązka, napisana ponad sto lat temu, została napisana jako podręcznik do nauki historii dla młodzieży. Wielka szkoda, że nie doczekała się tłumaczenia na język polski.

Dzięki tej książce poznajemy ważne dziedzictwo historyczne Europy, ale nie tylko Europy.

Historie średnowiecza dominują krwawe wojny oraz co ciekawe, szczególnie historia...