Nieczęsto bywam świadkiem tak wielkiego otwarcia poetyckiej intymności na świat. Kiedy sztuka jako "istota czysta" przestaje być zrozumiała na podstawowym poziomie poznawczym, to wtedy wydaje się wskazane podejść do niej z zupełnie innej strony. Nie trzeba jej traktować jako bezużytecznej pasji, bo wtedy zacznie nas nudzić. Można się nią zainteresować poprzez pryzmat koncepcji natchnienia lub duchowych pragnień. Można też przyjąć na potrzeby intelektualnej zabawy, że pełni ona rolę pośrednika pomiędzy bogami a ludźmi. A co wtedy, jeśli to osobę poety umiejscowimy jako wcielenie rozjemcy w konflikcie nieba z ziemią? Przyznam, że eksplorowanie poruszanych przez Maurice'a Blanchota zagadnień, często stanowiło dla mnie wręcz nieprzebyty labirynt nowych literackich doznań. Jednak to zgłębianie, które wydawałoby się prawie herkulesowym wysiłkiem woli, sprowadziło mnie na nieznane dotąd obszary literatury. Dlatego warto jest poznawać siły przywodzące do pisania największych twórców świata. Dzięki temu dowiadujemy się czegoś również o swoich możliwościach postrzegania sztuki.

Dzieło francuskiego krytyka opowiada o przestworzach. Nie byle jakie te ogromne przestrzenie, bo zbudowane z natchnienia ludzi, którzy odcisnąwszy na literaturze swoje piętno, po dziś dzień stanowią filary literackich wzruszeń. Novalis pisał, że "marzymy o podróżach przez wszechświat, a czyż wszechświat nie jest w nas samych? Nie znamy głębin naszego ducha. Do wewnątrz prowadzi tajemnicza droga". Właśnie to co wewnątrz, niesamowity niepokój istnienia i pewność tego, że wszystko tonie w niepewności, przywiodły mnie do tego dzieła z lekka naznaczonego rysem szaleństwa. Friedrich Hölderlin i Franz Kafka w objęciach geniuszu a jednocześnie pogrążeni w obłędzie tworzenia. Ich magiczna twórcza siła, pogłębiona przez niezaspokojone pragnienia daje efekt dotykania absolutu. W zasadzie prób pochwycenia tego co najwyższe i najwznioślejsze. To stwarza wrażenie obcowania nie ze zwykłymi śmiertelnikami, ale z obywatelami innego świata.

Blanchot nie stroni od relacji ze śmiercią. Poszukuje przy okazji wolności w obliczu spraw ostatecznych i używając do tego celu bohaterów Fiodora Dostojewskiego, odsłania proces panowania nad samym sobą wtedy, kiedy nadejdzie koniec istnienia. Francuski pisarz posiada zmysł do rzeczy głębokich. W rywalizacji sprzeczności wyławia to, co jego zdaniem stanowi ideowe podstawy ludzkiego świata. Drąży kroplę nicości, podważa brzemię decyzji, słowami Rainera Marii Rilkego wciąga śmierć w obręb życia. Moim zdaniem, tym samym oswaja sprawy będące dla nas, ludzi nowoczesnej epoki, czymś pradawnym. Podoba mi się wypowiedziane przez Rilkego zdanie dotyczące celu tych wszystkich zabiegów. "Osiągnąć największą możliwą świadomość naszego istnienia", przyznaję, że problemy bytu potrafią być dla mnie bardzo interesujące.

Wbrew powszechnie obowiązującym opiniom, proces czytania wcale nie jest tak niewinny. Wiersze Rilkego mogą zarazić skrajną samotnością a poezja Mallarmégo wzbudza poczucie wyzwolenia od wszelkich granic. Jest jednak coś bardzo potężnego w wizjach świata największych twórców. To powrót do wnętrza, do przywoływanej przez Rilkego "wewnętrznej przestrzeni". Tego typu doświadczenia wręcz ocierają się o mistycyzm i unikają utartych schematów. Są gwarancją możliwości wypowiedzenia wszystkiego za pomocą porównywanej przez Blanchota do sejsmografu poetyckiej myśli. "Przestrzeń literacka" jest zbiorem doświadczeń, w których Blanchot oświetla stosunek łączący dzieło z jego stwórcą. Wynikiem tego może być fascynacja bytem. Nie ukrywam, że dotknęła mnie ona w dość dużym stopniu i nadal zamierzam zgłębiać wiedzę ontologiczną.

Nieczęsto bywam świadkiem tak wielkiego otwarcia poetyckiej intymności na świat. Kiedy sztuka jako "istota czysta" przestaje być zrozumiała na podstawowym poziomie poznawczym, to wtedy wydaje się wskazane podejść do niej z zupełnie innej strony. Nie trzeba jej traktować jako bezużytecznej pasji, bo wtedy zacznie nas nudzić. Można się nią zainteresować poprzez pryzmat...