Biała Rika

Moje dotychczasowe spotkania z twórczością Magdaleny Parys ("Książę", "Tunel", "Magik") to (znakomita skądinąd) literatura szpiegowsko-historyczna (lub na odwrót, jak kto woli). Tym razem
z zaskoczeniem odkrywam nowy talent Autorki: zdolność niesłychanego skupienia i uważnego spojrzenia na drobiazgi, detale, prozaiczne wydarzenia, które w swoim zagęszczeniu tworzą linię życia dojrzewającego dziecka, dzieje rodziny, a wreszcie układankę, która wypełnia kolejny fragment historii, a nawet herstorii, jeśli uwzględnić fakt, że nie chodzi w niej o bohaterów, wielkie bitwy, pomniki i heroizm, lecz o codzienne zmagania z nieubłaganym losem, w którym pomimo starań większości z nas pozostaje głównie poddanie się biegowi zdarzeń.

Autorka nie boi się wpleść w te na pół dziecinne rozważania trudnych i nie zawsze zrozumiałych dla dziecka kwestii: dlaczego rok '68 jest owiany dziwną tajemnicą? dlaczego ojciec dziecka nie zawsze jest mężem mamy? dlaczego słowo Żyd lub Niemiec budzi emocje? i dlaczego odmienne emocje?

W tej historii przeszłość przeplata się z teraźniejszością, a wszystko to jest zasługą pamięci. Raz jest to pamięć dziecka, wspomnienia, które kształtują naszą osobowość już od najmłodszych lat, przeżywane najintensywniej, wszystkimi zmysłami. Innym razem to pamięć rodzinna, na którą składają się wspomnienia wszystkich bohaterów tej powieści, nierzadko sprzeczne względem siebie, czasem komplementarne, ale prawie zawsze chaotyczne, co świetnie oddaje nielinearna fabuła książki.

Forma opowieści jest niezwykła, fragmentaryczna, jak typowe wspomnienia człowieka, który ze strzępków i obrazów przeszłości próbuje złożyć sensowny i kompletny obraz. Na początku może wydawać się to trudne z odbiorze, ale po kilku rozdziałach odnajdujemy w tym smak i zabawę. Historia codzienności wydaje się wówczas jeszcze bardziej wiarygodna: nieuporządkowana, pozornie błaha, a przecież tak niesłychanie bliska i osobiście ważna (pod tym względem "Rika" przypomina nieco "Nieważkość" Julii Fiedorczuk i "Stramera" Mikołaja Łozińskiego

"Biała Rika" jest opowieścią o poszukiwaniu własnej tożsamości poprzez wspomnienia, ale także opowieścią o kobiecości, o rozdarciu i tęsknocie za rodzinnym domem, o wykorzenieniu i utracie. Jako mieszkanka poniemieckiego miasta, urodzona w tym samym czasie co Autorka powieści czytałam tę książkę bez wytchnienia, zachwycona sposobem ujęcia niełatwych losów rodzin dzielonych przez historię i granice, zagubionych w różnych wymiarach tożsamości i szans prawdziwego osiedlenia. Trudno sobie wyobrazić, jakim kosztem emocjonalnym musiała być okupiona ta powieść - jestem zachwycona, że powstała i odczuwam ulgę, że ktoś potrafił tak znakomicie wyrazić to, co sama odczuwam, zwalniając mnie z tego zadania.

Moje dotychczasowe spotkania z twórczością Magdaleny Parys ("Książę", "Tunel", "Magik") to (znakomita skądinąd) literatura szpiegowsko-historyczna (lub na odwrót, jak kto woli). Tym razem
z zaskoczeniem odkrywam nowy talent Autorki: zdolność niesłychanego skupienia i uważnego spojrzenia na drobiazgi, detale, prozaiczne wydarzenia, które w swoim zagęszczeniu tworzą linię...

Magdalena Parys zadebiutowała w 2011 r. Dziś jest uznaną pisarką, poetką, tłumaczką. Gdy w 2016 r. wyszła jej Białą Rika była już uznana za utalentowaną pisarkę. Co prawda była autorką tylko dwóch powieści kryminalnych: Tunel i Magik, ale za tę drugą uzyskała prestiżową nagrodę europejską. Przyznaje się, że nie miała chęci opowiadać o swoim skomplikowanym dzieciństwie. Osoby, którym opowiedziała w jakiej rodzinie, w jakim otoczeniu i gdzie i kiedy dorastała, uznały, że jest to bardzo interesujące, namówiły ją do napisania książki. Można zrozumieć opory autorki. Bohaterka występująca pod imieniem Dagmary nie miała sielankowego dzieciństwa. Rozwód rodziców, nowi dziadkowie i inni krewni, ciągłe zmiany miejsca zamieszkania, kłopoty z oceną gwałtownych, politycznych zmian jakie zachodziły w Europie pod koniec XX wieku to obszerny zakres do przedstawienia w powieści. Autorka z pewnością wychodziła też z założenia, że nie wszystko jest na sprzedaż.

Podstawowym pytaniem jest, jak autorka poradziła sobie z takim dużymi trudnym zakresem tematycznym? Autobiografia jest chyba najtrudniejszą formą literacką. Istnieją dwa niebezpieczeństwa : przesada w ukazaniu swoich niezwykłych losów lub nadzwyczajna skromność. Jedna i druga forma spotka się z krytyką znawców literatury, a szczególnie czytelników. Moim zdaniem Magdalena Parys wybrnęła z tego doskonale. Posłużyła się wysoko ocenianymi narzędziami pisarskimi jakimi są: autoironia i humor, zarówno słowny jak i sytuacyjny . Urozmaiceniem i pomocą w orientowaniu się w różnych konfiguracjach rodzinnych są rysuneczki drzewek i gałązek genealogicznych.

Małoletnia bohaterka nie rozpacza z powodu ciągłych zmian w rodzinie, jak też nie szuka w niej czarnych charakterów. Nawet nietata ( drugi mąż jej matki) wyposażony został w pozytywne cechy.
Biała Rika napisana jest z dużą znajomością psychiki ludzkiej , a szczególnie dziecięcej. Być może pomogły autorce wiedza i doświadczenia nabyte przy pisaniu pracy magisterskiej na temat adaptacji dzieci z NRD do nowej sytuacji gospodarczej i społecznej, która nastąpiła po zjednoczeniu Niemiec.

Autorka bardzo sprawnie (chociaż marginalnie ale wystarczająco) porusza się w tematyce politycznej dotyczącej powojennych uregulowań terytorialnych i wynikających z nich losów wielu Polaków i Niemców.

Przez pryzmat tematyki tej książki –chociaż nie było to zamierzeniem autorki- czytelnik mimo woli dostrzega bardzo aktualną sytuację dzieci z rozbitych rodzin (z różnych przyczyn szczególnie z racji masowej migracji zarobkowej ) i osób dorosłych po przejściach. Jest to jakby wartość dodana tej pozycji książkowej.
Może to brzmieć na wyrost ale uważam, że Magdalenie Parys udało się obiektywnie pokazać wielopokoleniową rodzinę z przyszywanymi krewnymi , z zaletami i wadami poszczególnych osób ,nikt nie jest potępiony ani gloryfikowany. Powieść ma też wartość pedagogiczną; bohaterka adaptuje się w innym kraju, środowisku, dzięki pracowitości i chęci do nauki nie kończy na zmywaku, a wchodzi w kręgi elity intelektualnej.
Biała Rika to wartościowa pozycja.

Edward Dziaduła (DKK Cieszanów)

Magdalena Parys zadebiutowała w 2011 r. Dziś jest uznaną pisarką, poetką, tłumaczką. Gdy w 2016 r. wyszła jej Białą Rika była już uznana za utalentowaną pisarkę. Co prawda była autorką tylko dwóch powieści kryminalnych: Tunel i Magik, ale za tę drugą uzyskała prestiżową nagrodę europejską. Przyznaje się, że nie miała chęci opowiadać o swoim skomplikowanym dzieciństwie....

Świetna książka, mimo że może przeszkadzać poszatkowana narracja, fragmentaryczność fabuły, swoista migawkowość opowiadanej historii. Magdalena Parys napisała bardzo piękną, momentami przejmującą opowieść o pamięci, jednostkowej, rodzinnej i w końcu zbiorowej pamięci całego narodu.
Od zawsze wiadomo, że ludzka pamięć jest zwodnicza, niedokładna, przefiltrowana przez naszą osobowość, nawarstwione przeżycia, traumy. Trudno poruszać się linearnie po obszarach pamięci, nikt nie pamięta dawnych wydarzeń "po kolei", data po dacie. To, co przeminęło, układa się raczej w zmienną mozaikę, jak w kalejdoskopie. Mało tego, konkretne wydarzenie inaczej zapamiętuje każdy z jego uczestników.
Podróż przez te meandry minionego czasu jest fascynująca, ale też bardzo bolesna, kiedy dotyczy czasów tuż po wojnie w wyzwolonym Szczecinie, gdzie po wojnie musiały stanąć oko w oko dwie społeczności, polska i niemiecka, w odwróconych rolach. Obraz powojennego życia jest straszny, trudny, czasami równie nieludzki jak przeżycia walczących żołnierzy. Historia Riki i Karola chwyta za gardło, wydaje się wręcz nieprawdopodobna, choć pewnie niejedna taka miłość miała wówczas miejsce. Nie mogłam spokojnie czytać, kiedy Rika jest po drugiej stronie granicy i dla niemieckiego urzędnika nie jest Niemką, choć urodziła się w Hamburgu, mówi po niemiecku i jej rodzice byli Niemcami, a tymczasem przez całe życie w Polsce, z mężem Polakiem i polskimi dziećmi nigdy nie stała się Polką. Tragedia tamtych czasów zamyka się w jej rozpaczliwym pytaniu "to kim ja jestem?" Myślę, że warto mówić o takim zwykłym, codziennym bohaterstwie ludzi, którzy musieli zmagać się z trudną codziennością, nie tylko w czasie działań wojennych, ale właśnie po tym kiedy odłożono broń i trzeba było na gruzach na nowo tworzyć zwyczajne życie.
Z nostalgią czytałam fragmenty dotyczące dzieciństwa bohaterki w czasach PRL-u, moje wspomnienia są bardzo podobne. Granie "w gumę" na każdej szkolnej przerwie, zagraniczne paczki z kościoła i od jakiś zapomnianych ciotek, których nigdy nie widziało się na oczy, kartki, pokątny handel, zdobycze z Pewexu, jak cudowne fanty od losu, miejskie legendy o czarnej wołdze. Też to przeżyłam i pamiętam.
Książka jest naprawdę bardzo dobra i warta uwagi. Sposób opowiadania zupełnie mi nie przeszkadzał, przeczytałam tekst błyskawicznie i bez wrażenia dezorientacji. Dodatkowym smaczkiem jest swoiste drzewko genealogicznego, pogmatwane i trudne do ogarnięcia, jak to bywa w przypadku patchworkowej rodziny.
Polecam, naprawdę warto sięgnąć po ten tytuł.

Świetna książka, mimo że może przeszkadzać poszatkowana narracja, fragmentaryczność fabuły, swoista migawkowość opowiadanej historii. Magdalena Parys napisała bardzo piękną, momentami przejmującą opowieść o pamięci, jednostkowej, rodzinnej i w końcu zbiorowej pamięci całego narodu.
Od zawsze wiadomo, że ludzka pamięć jest zwodnicza, niedokładna, przefiltrowana przez...

"Biała Rika" to opowieść o rodzinie, o stosunkach rodzinnych i rodzinnej historii na tle wojny i czasów PRLu. To opowieść o ukochanych osobach i ukochanch miejscach, czasem bezpowrotnie utraconych. To dramat dziewczynki, która najpierw musi opuścić swój Gdańsk i swoją babcię by potem musieć opuścić swój kraj. Próbuje poradzić sobie z utratą i odnaleźć się w nowej, zupełnie odmiennej od znanej sobie rzeczywistości. Książka bardzo emocjonalna, której atutem jest nietypowy sposób prowadzenia narracji i język - na pozór banalnie prosty. Na pozór.
Uważam,, że książka ta jest niedoceniana i mówi się o niej zbyt mało. Jest wartościowym wkładem w polską literaturę współczesną.

"Biała Rika" to opowieść o rodzinie, o stosunkach rodzinnych i rodzinnej historii na tle wojny i czasów PRLu. To opowieść o ukochanych osobach i ukochanch miejscach, czasem bezpowrotnie utraconych. To dramat dziewczynki, która najpierw musi opuścić swój Gdańsk i swoją babcię by potem musieć opuścić swój kraj. Próbuje poradzić sobie z utratą i odnaleźć się w nowej, zupełnie...

"Biała Rika"... Co można napisać o książce tak specyficznej? Ni to powieść, ni literatura faktu... Poplątana, biegnąca bez konkretnego celu narracja. Wciągająca choć męcząca. Czego by nie mówić - Magdalena Parys stworzyła historię inną niż wszystkie, choć tak naprawdę napisało ją życie.
Przypomnijcie sobie dzieciństwo, kto z nas zastanawiał się w tym okresie życia nad historią swojej rodziny, dziejami własnych dziadków? Zapewne niewielu, choć mogę być pewna, że wyłapywaliście mimochodem, z rozmów Waszych rodziców różne "tajemnicze" słówka i myśleliście o nich przez dłuższy czas. W moim przypadku, podobnie jak u bohaterki dzisiejszej historii, było to słowo "poniemiecki", z racji regionu z którego pochodzę. Dagmara fascynuje sie tym słowem jako dziecko, a jako dorosła już kobieta pragnie odkryć, jak jej / nie jej babcia- Niemka trafiła do Polski. Owa babcia właśnie jest motywem, na którym opiera się rodzinna opowieść snuta przez autorkę. Dagmara wychowuje się w rodzinie patchworkowej, a opisywana w książce babcia jest matką ojczyma dziewczynki. Dorastanie w Polsce w latach słusznie minionego systemu nie było łatwe. Gdy dodamy do tego nagłą przeprowadzkę do innego miasta, nowego ojca w komplecie z jego rodziną, tęsknotę za dotychczasowym życiem, otrzymamy wachlarz silnych emocji. Krótkie rozdzialiki są nimi przepełnione. Autorce udało się bardzo trafnie oddać uczucia dziecka, które szuka swojego miejsca w nowej rzeczywistości. W tym celu Dagmara próbuje rozpisać drzewo genealogiczne swojej rodziny, umieścić w nim siebie. To zadanie jest jednak bardzo skomplikowane. Szczególnie interesujący okazują się nowi dziadkowie. Dlatego babcia mówi tak śmiesznie? Gdzie znika co roku tego samego dnia? Czemu nigdy nie spotkała się z siostrą bliźniaczką?
Narracja "Białej Riki" jest chaotyczna jak uczucia dziecka, pełna rysunków drzewek rodowych, urywana przez wtrącenia osób trzecich. Te właśnie wtrącenia dają wrażenie czytania brudnopisu, próbnej wersji rodzącej się powieści. Historia dziewczynki i jej przyszywanej babci pokazywana jest nam oczami dorosłej Dagmary, wspominającej własne dzieciństwo. To także obraz powojennej Polski, nastrojów w niej panujących, poplątanych ludzkich losów. Powieść osnuta na autentycznych wydarzeniach, które mogły zdarzyć się w rodzinie każdego z nas. Niezwykle ciekawie było zatopić się w życiu Riki, choć droga do jego odkrycia nie byla łatwa. Chciałabym polecić "Białą Rikę" każdemu, gdyż jest to dobra opowieść, lecz nie mogę tego zrobić. Nie będzie to książka, która spodoba się wszystkim czytelnikom. Jeśli jednak lubicie czytelnicze wyzwania i eksperymenty na pewno się nie zawiedziecie.

"Biała Rika"... Co można napisać o książce tak specyficznej? Ni to powieść, ni literatura faktu... Poplątana, biegnąca bez konkretnego celu narracja. Wciągająca choć męcząca. Czego by nie mówić - Magdalena Parys stworzyła historię inną niż wszystkie, choć tak naprawdę napisało ją życie.
Przypomnijcie sobie dzieciństwo, kto z nas zastanawiał się w tym okresie życia...

Trudno mi nazwać tę książkę powieścią, w narracji dominuje niezbyt obszerny "dziecięcy pamiętnik" Dagmary przeplatany współczesnymi komentarzami bliskich ( i dalszych) oraz odniesienia do Dagmary już kobiety dojrzałej, matki i pisarki. Pomimo tak specyficznego przedstawienia wspomnień bohaterki książka porusza istotny aspekt relacji polsko - niemieckich z perspektywy historii rodzinnej; obraz, który nie jest czarno-biały, nie jest jednoznaczny czy oczywisty...jak życie.

Trudno mi nazwać tę książkę powieścią, w narracji dominuje niezbyt obszerny "dziecięcy pamiętnik" Dagmary przeplatany współczesnymi komentarzami bliskich ( i dalszych) oraz odniesienia do Dagmary już kobiety dojrzałej, matki i pisarki. Pomimo tak specyficznego przedstawienia wspomnień bohaterki książka porusza istotny aspekt relacji polsko - niemieckich z perspektywy...

Ciężko się czytało. Chaotyczna książka jakby autorka pisała szybko aby nie zapomnieć co mówiła rodzina i tak oddała do druku a w wydawnictwie nikt nie zajrzał do zeszytu i tak poszło. Ciężko połapać się kto jest kim. Zmęczyła mnie ta książka.

Ciężko się czytało. Chaotyczna książka jakby autorka pisała szybko aby nie zapomnieć co mówiła rodzina i tak oddała do druku a w wydawnictwie nikt nie zajrzał do zeszytu i tak poszło. Ciężko połapać się kto jest kim. Zmęczyła mnie ta książka.

"Biała Rika” to książka opisująca historię pewnej rodziny, która jak wszystkie inne ma wiele sekretów, o których się nie mówi. Narratorką jest dziewczynka- Dagmara, tak naprawdę jest to autobiografia autorki- Magdaleny Parys.

Historia rozpoczyna się od Ruth (Riki- Niemki), która w 1945 roku rodzi dziecko w obozie dla uchodźców, udaje niemowę, by zataić swoje pochodzenie wśród Polaków. Magdalena Parys czyni tytułową bohaterką swoją przyszywaną babcię, chyba dlatego, że jej losy wydają się najciekawsze i najbardziej tajemnicze.
Książka napisana w sposób nietypowy. Specyfika lektury jest o tyle ciekawa, że znajdują się w niej wtrącenia głównych bohaterów: „O tym pisz, o tym nie pisz”, „Tak było, tak nie było”. Są to głosy z teraźniejszości: redaktorka, mama, tata, kuzyn, ciotka itp.
Często śmieszna, ciekawa bo opisana z perspektywy dziecka, które nie rozumie wielu tematów i stara się je sobie przetłumaczyć, wyobrazić np. zagładę Żydów. W słowniku dziecka pojawiają się pojęcia: półbrat, nietata. Oni wszyscy tworzą znany współcześnie model rodziny patchworkowej i muszą się w nim odnaleźć. A są to historie i czasy trudne dla dziewczynki: lata 80-te, rozwód rodziców, stan wojenny, nowa rodzina, nowe przyjaźnie, nowe miasto.

W książce panuje lekki chaos, ale można z niego wyłuszczyć najważniejsze treści i nie sposób się zagubić. Pomagają w tym grafiki przedstawiające rozrastające się drzewo genealogiczne.

"Biała Rika” to książka opisująca historię pewnej rodziny, która jak wszystkie inne ma wiele sekretów, o których się nie mówi. Narratorką jest dziewczynka- Dagmara, tak naprawdę jest to autobiografia autorki- Magdaleny Parys.

Historia rozpoczyna się od Ruth (Riki- Niemki), która w 1945 roku rodzi dziecko w obozie dla uchodźców, udaje niemowę, by zataić swoje pochodzenie...

Bardzo dobra pozycja. Tak smutna i miejscami zabawna jednocześnie. Długo pozostanie w mojej pamięci.

Bardzo dobra pozycja. Tak smutna i miejscami zabawna jednocześnie. Długo pozostanie w mojej pamięci.

Lubię takie książki. Osobiste dramaty i echa epoki, którą znam. Transformacja i trudne powojenne tematy. Wszystko w rodzinie.

Lubię takie książki. Osobiste dramaty i echa epoki, którą znam. Transformacja i trudne powojenne tematy. Wszystko w rodzinie.