Patrz na te arlekiny!

„Patrz na te arlekiny” czyli ostatnia powieść Vladimira Nabokova (1899-1977). Powieść dedykowana znawcom literackiego kunsztu Nabokova i jego specyficznego podejścia do słowa. Znaczna część artystycznych wątków odnosi się bezpośrednio do biografii i twórczości (w tym literackiej spuścizny) pisarza. Narrator to alter ego Nabokova, który sam się określa mianem „tegoż narratora” a zniekształcone treści tytuły książek, bezpośrednio odnoszą się do realnych publikacji. Wystarczy tylko odszukać klucz i gotowe rozwiązanie jest na wyciągnięcie dłoni. Zagmatwane? Nie - to właśnie jest w tym fascynujące. Z pomocą przychodzi bardzo dobre posłowie (Leszek Engelking).
.
„Patrz na te arlekiny’ można „dopasować” do autobiografii z 1967r., „Speak, Memory” (PL: „Pamięci, przemów”). Należy jednak pamiętać, że Nabokov bardzo chronił swą prywatność i nie ulegał presji uzewnętrzniania swojej osoby. Wadim Wadimowicz czy Vladimir Nabokow - dwie persony, dwa światy, dwie różne osobistości a jednak mam tutaj duży wspólny mianownik. Nie uciekniemy od porównań, podobieństw i faktów z życia i twórczości tej rosyjskiej i tej angielskojęzycznej. Ale są również diametralne różnice, realne i namacalne. Takie, których nie można „dopasować” do Nabokova. I o tym zawsze należy pamiętać, sięgając po „Arlekiny”. Ostatecznie to tylko groteska i dekonstrukcja, którą sam narrator określa: „Tak też robiłem. Jak mi Bóg miły, wymyślałem”.
.
Arlekin - Nabokov?! - cichy narrator?! - Wadim Wadimowicz?! - Inny pisarz?! - każdy z nich, ponieważ „(…) moje życie jest dwujajowym bliźniakiem, parodią, poślednim wariantem życia innego człowieka gdzieś na tej lub innej ziemi”. I to właśnie jest prawdziwa literacka sztuka!.

„Patrz na te arlekiny” czyli ostatnia powieść Vladimira Nabokova (1899-1977). Powieść dedykowana znawcom literackiego kunsztu Nabokova i jego specyficznego podejścia do słowa. Znaczna część artystycznych wątków odnosi się bezpośrednio do biografii i twórczości (w tym literackiej spuścizny) pisarza. Narrator to alter ego Nabokova, który sam się określa mianem „tegoż...

Nie znając wcześniejszych dzieł Nabokova ,nie spodziewajmy się ,że w pełni zrozumiemy tą książkę,może nie tyle zrozumiemy,ile nie dotrzemy do serca (czytaj sedna) tego utworu,jest to bowiem książka w pewnej mierze autobiograficzna,w której autor zabiera czytelnika w podróż przez swoje życie i przede wszystkim twórczość,w związku z czym czytając tą książkę bez znajomości dzieł Nabokova,skazani jesteśmy na porażkę.Napisałem że jest to książka autobiograficzna,z tym też nie tak do końca jest jasne,gdyż Nabokov zmienił nie tylko nazwisko głównego bohatera (w sposób łudząco podobny do jego nazwiska),ale i tytuły książek pisanych przez tegoż bohatera,tytuły i opisy wydarzeń w pisanych przez głównego bohatera dziełach zmienione zostały na tyle że właśnie nie znając wcześniejszych dzieł Nabokova ,nie będziemy w stanie zrozumieć i w pełni docenić tej książki,która może nie należy do szczytowych osiągnięć pisarza,ale na tle współczesnej literatury ,produkowanej przez pisarzy piszących na kolanie,jest to dzieło wybitne,zmuszające czytelnika do myślenia,dające tym samym wiele satysfakcji i wnoszące coś wartościowego ,ubogacającego naszą sferę duchową.Przyznać muszę że lekko się nie czyta,potrzebne jest skupienie i nieco więcej czasu.

Nie znając wcześniejszych dzieł Nabokova ,nie spodziewajmy się ,że w pełni zrozumiemy tą książkę,może nie tyle zrozumiemy,ile nie dotrzemy do serca (czytaj sedna) tego utworu,jest to bowiem książka w pewnej mierze autobiograficzna,w której autor zabiera czytelnika w podróż przez swoje życie i przede wszystkim twórczość,w związku z czym czytając tą książkę bez znajomości...

Mistrz Nabokov w doskonałej formie.

Mistrz Nabokov w doskonałej formie.

cdn.

cdn.

Nabokov lubi pogrywać z czytelnikiem, bo ciekawe, ile z tego wszystkiego wydarzyło się naprawdę.

Nabokov lubi pogrywać z czytelnikiem, bo ciekawe, ile z tego wszystkiego wydarzyło się naprawdę.

"Uważam, że twoje zdrowie psychiczne jest w należytym porządku. Czasem bywasz poplątany i posepny, a często pocieszny, ale to pasuje do takiego ce qu'on appelle geniuszu." (s.51)

Nazwiska Nabokova nie trzeba nikomu przedstawiać. Autor słynnej "Lolity" mocno wrył się w kanon literatury klasycznej. W mojej opinii, zupełnie zasłużenie. Nie ma dla mnie większego nazwiska. I nieprędko zapewne takie się znajdzie. Jest geniuszem, po którego sięgam z bijącym z podekscytowania sercem. "Patrzcie na te arlekiny!" to ósma z rzędu powieść pisarza, jaką przeczytałam. I dobrze się stało, że sięgnęłam po nią dopiero teraz. Lektura jej jako pierwszej nie miałaby racji bytu, gdyż powieść ta - okrzyknięta jako rzekoma autobiografia autora (chociaż mocno wątpliwa, o czym później) - roi się od odwołań do całej bibliografii Nabokova.

W rzeczonej autobiografii narratorem jest (prawie) sam autor (Władimir Władimirowicz znany szerzej jako Vladimir Nabokov). Rosjanin nie byłby sobą gdyby nie zabawił się z nami już od samego początku. Lubiący mydlić czytelnikowi oczy sprytnie skrócił swoje imię i nazwisko nazywając siebie Wadimem Wadimowiczem. Pozwolił fabule rozwijać się powoli, flegmatycznie i zupełnie monotonnie. Autor opisuje kilka swoich miłosnych rozterek, swoje relacje z córką, skupia się jednakże głównie na swoich literackich problemach związanych z powieściopisarstwem.

I tutaj dochodzimy do sedna. Wadim Wadimowicz opisuje pracę nad kolejnymi swoimi powieściami, które łudząco przypominają te Nabokova. Tak jak "autobiograficzne" nazwisko, tak i tytuły jego książek zostają delikatnie przekręcone. Co wytrawniejszy fan autora lub uważniejszy jego czytelnik bez problemu odnajdzie w nich prawdziwe dzieła Rosjanina, który prócz zostawiania poszczególnych tropów w tytułach, stara się zapraszać nas również do podróży szlakami swoich bohaterów. Możemy więc przykładowo, wraz z nim, odwiedzić miejsca, którymi podróżowała wspomniana już wyżej Lolita (w omawianej powieści nazwana Lottą). Ta fascynująca gra jest niewątpliwą i jedną z większych zalet niniejszej powieści.

To co mnie fascynuje w całej twórczości powieściopisarza, a co jest również bardzo namacalne w "Patrzcie na te arlekiny!" to bardzo charakterystyczne spojrzenie na seksualność oraz relacje damsko-męskie. Nabokov w specyficzny, zabarwiony niecodziennym poczuciem humoru, sposób potrafi szafować erotyką. Co ważne, nie robi tego nachalnie. Igra i bawi się słowem, z sytuacji jednoznacznych tworzy pełne dwuznaczności sceny. Te zabiegi bawią mnie wzbudzając jednocześnie mój podziw.

"Za pozwoleniem, jest teraz noc, znajduję się już w łóżku (przyzwoicie, rzecz jasna, odziany, a każdy organ w równie przyzwoitym spoczynku)".

Podkreślić należy również fakt, że tak jak większość powieści Nabokova, tak i "Patrzcie na te arlekiny!" są książką niejednoznaczną. Po jej lekturze próbujemy odpowiedzieć sobie na pytanie co jest prawdą a co fałszem. Nabokov, jako jedyny ze znanych mi pisarzy, potrafi tak zręcznie zarysować fabułę bawiąc się przy tym kosztem czytelnika, że ten przeczytawszy książkę czuje się w równej mierze zafascynowany co i skonfundowany. A na pewno niepewny tego co właśnie zaserwował mu autor. Ja czuję się po raz kolejny znokautowana i wbita w ziemię. Jeśli ktoś nie wierzy w to co właśnie napisałam, to przytoczę na dowód słowa autora jakie padły w "arlekinach":

"Istnieje stara zasada - tak stara i trywialna, że aż rumienię się na jej przypomnienie. Niech no obrócę ją w pozytywkę - żeby jakoś zwalczyć jej zwietrzałość:

"Ja powieści
Nie może paść w powieści". (s. 275)

Nic więcej chyba nie trzeba dodawać. Cieszę się niezmiernie, że na mojej półce czeka jeszcze kilka nieprzeczytanych pozycji autora. Mimo iż każda z jego książek udowadnia mi jak mało wiem o literaturze i funkcjonowaniu języka, to każda z nich jest niebywałą i nieprzewidywalną przygodą w odkrywaniu kolejnych, cały czas nieznanych mi językoznawczych szlaków.

"Uważam, że twoje zdrowie psychiczne jest w należytym porządku. Czasem bywasz poplątany i posepny, a często pocieszny, ale to pasuje do takiego ce qu'on appelle geniuszu." (s.51)

Nazwiska Nabokova nie trzeba nikomu przedstawiać. Autor słynnej "Lolity" mocno wrył się w kanon literatury klasycznej. W mojej opinii, zupełnie zasłużenie. Nie ma dla mnie większego nazwiska. I...

Kolejna książka, która mnie zachwyciła, ale nie poleciłabym jej osobom, które wcześniej unikały Nabokova. Ogrom nawiązań do innych powieści może wydać się czymś przytłaczającym. To wspaniała gra, którą autor prowadzi z czytelnikiem — puzzle rozsypane na papierze. I kolejny dowód na to, że chyba nie urodził się jeszcze pisarz większy od Vladimira Nabokova.

Kolejna książka, która mnie zachwyciła, ale nie poleciłabym jej osobom, które wcześniej unikały Nabokova. Ogrom nawiązań do innych powieści może wydać się czymś przytłaczającym. To wspaniała gra, którą autor prowadzi z czytelnikiem — puzzle rozsypane na papierze. I kolejny dowód na to, że chyba nie urodził się jeszcze pisarz większy od Vladimira Nabokova.

"Jak to jest z nimfetkami?" Podrażniony koślawą biografią pióra Andrew Fielda, N. daje odpowiedź wszystkim, którzy mylą autora z narratorem. Gobelin utkany z wątków literackich i biograficznych rzuconych na krosna schizofrenii. Plus jako zwieńczenie liryczne wyznanie miłości i przywiązania. No właśnie do kogo? Czyżby jednak do Very?

"Jak to jest z nimfetkami?" Podrażniony koślawą biografią pióra Andrew Fielda, N. daje odpowiedź wszystkim, którzy mylą autora z narratorem. Gobelin utkany z wątków literackich i biograficznych rzuconych na krosna schizofrenii. Plus jako zwieńczenie liryczne wyznanie miłości i przywiązania. No właśnie do kogo? Czyżby jednak do Very?

Tylko dla tych, którzy przeczytali co najmniej 6-8 wcześniejszych powieści Nabokova.

Tylko dla tych, którzy przeczytali co najmniej 6-8 wcześniejszych powieści Nabokova.

To taka zabawa w chowanego. Im więcej Nabokovskich powieści czytasz i im więcej o nim wiesz, tym bardzeij skupiasz się na tych błyskach motywów z książek i tych fragmentów życia pisarza które juz znasz. I, tak to bywa z odbiciami, obraz jest odwrócony i wykrzywiony. Skupiam się na tej warstwie i gonię od lustra do lustra od motywu do motywu. A przecież jest jeszcze sama historia pisarza co na stare lata znalazł miłość i spokój i zabawne jest to że ograniczenie wyobraźni, które go przez całe życie gnębiło i w którym szukał oznak obłędu, w końcu wypłynęło w niespodziewanej postaci czysto fizycznej choroby. I teraz uwolniony od lęku może zacząć życie bez nerowego tiku i to że ma ponad siedemdziesiąt lat nie jest gorzkie ale po prostu jest.

To taka zabawa w chowanego. Im więcej Nabokovskich powieści czytasz i im więcej o nim wiesz, tym bardzeij skupiasz się na tych błyskach motywów z książek i tych fragmentów życia pisarza które juz znasz. I, tak to bywa z odbiciami, obraz jest odwrócony i wykrzywiony. Skupiam się na tej warstwie i gonię od lustra do lustra od motywu do motywu. A przecież jest jeszcze sama...