Pierwszy krok w chmurach

8,5/10
Za Hłaskę zabierałem się długo, bardzo długo, nie wiedząc zupełnie od czego zacząć. W końcu zdecydowałem się na najbardziej klasyczny i pierwszy zbiór opowiadań, który okazał się dobrym wyborem. Wciągnąłem się od razu i również od razu odkryłem na czym polega cały fenomen prozy Marka Hłaski.

Hłasko pisze bardzo amerykańsko. Pod względem stylu literackiego bliżej mu do Hemingwaya, Fitzgeralda i Steinbecka (którego "Myszy i ludzie" Hłasko spolonizował na "Dwóch mężczyzn na drodze") niż współczesnych mu rodzimych pisarzy. Choć jego język jest raczej prosty, ma w sobie nieodparty urok. Co drugie zdanie okazuje się być aforyzmem, zwykle dość banalnym, ale żeby wykrzesać z siebie tyle pięknych banałów to naprawdę trzeba mieć prawdziwy talent. Do tego Hłasko pisze bardzo filmowo, bo jego opowiadania to właściwie "samograje", gotowe scenariusze do ekranizacji. Dowodem na to jest sam fakt, że zawartą w tym zbiorze słynną "Pętlę", którą miałem przyjemność wcześniej obejrzeć, niemal bez żadnych zmian przeniesiono z powodzeniem na ekran.

Hłasko także świetnie portretuje rzeczywistość polskich lat 50., nie uciekając się do tanich chwytów jak złorzeczenie na ustrój czy bezpośredniego ukazywania rozgoryczonych systemem. Problemy są tutaj bardzo przyziemne i to one w większości ciążą bohaterom. Chyba też dlatego Hłasko przeszedł bez większych przeszkód komunistyczną cenzurę. Opowiadania w "Pierwszym kroku w chmurach" oscylują wokół alkoholizmu (zwłaszcza genialna "Pętla", ale nie tylko), miłości i erotyki, a także pracy kierowcy ciężarówki. Te trzy tematy właściwie dają pewien ogląd na samą postać autora, który był przecież znanym alkoholikiem, kobieciarzem i... właśnie kierowcą ciężarówki. Niestety obecne tutaj debiutanckie opowiadanie "Baza Sokołowska" o grupie kierowców jest najsłabsze, a nawet nie najsłabsze to najbardziej nużące na tle innych.

Napisane lekko, przyjemnie i niebanalnie. Mimo nierównych opowiadań i faktu, że te najlepsze zgrupowane są dopiero na końcu zbioru, łatwo połknąć całość w jeden dzień. Albo w dwa, jak ja to uczyniłem. Co serdecznie polecam każdemu, kto czyta moje wypociny na tym portalu.

8,5/10
Za Hłaskę zabierałem się długo, bardzo długo, nie wiedząc zupełnie od czego zacząć. W końcu zdecydowałem się na najbardziej klasyczny i pierwszy zbiór opowiadań, który okazał się dobrym wyborem. Wciągnąłem się od razu i również od razu odkryłem na czym polega cały fenomen prozy Marka Hłaski.

Hłasko pisze bardzo amerykańsko. Pod względem stylu literackiego bliżej mu...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Hłasko zdecydowanie wybija się na czoło najbardziej fascynujących mnie twórców.
Smutek i karastrofizm opowiadań jest przejmujący, nie można się z niego otrząsnąć.
Piękno języka tak bardzo nie współgra z brzydotą człowieka. Hłasko pokazuje się tu jako mistrz kontrastu.
Z każdej strony czuć dojmujący smutek, którego trzeba doświadczyć, by móc go w ten sposób przekazać. Brak nadziei i zepsucie wrażliwej duszy – a po opowiadaniach czuję się przekonana, że każdy człowiek jest skrzywdzoną wrażliwą istotą.
Widać traumę wojenną, którą Hłasko odczuwał całe życie. Zachwianie fundamentów, rozpad świata, brak człowieczeństwa.
Dawno (od „Braci Karamazow” – znaczące) nic nie poruszyło mnie do tego stopnia i z niczyim bólem nie utożsamiałam się aż tak.
Arcydzieło.

Hłasko zdecydowanie wybija się na czoło najbardziej fascynujących mnie twórców.
Smutek i karastrofizm opowiadań jest przejmujący, nie można się z niego otrząsnąć.
Piękno języka tak bardzo nie współgra z brzydotą człowieka. Hłasko pokazuje się tu jako mistrz kontrastu.
Z każdej strony czuć dojmujący smutek, którego trzeba doświadczyć, by móc go w ten sposób przekazać. Brak...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Twórczość Hłaski zaczęłam od złego zbioru, a mianowicie od książki Najlepsze lata naszego życia, która zawierała zebrane, nieopublikowane dzieła autora. Matko, jak się wtedy zraziłam. O Hłasce słyszałam przecież multum dobrego, a tamten zbiór był nie do przeczytania. Na szczęście postanowiłam się przełamać i wypożyczyć z biblioteki coś bardziej zachwalanego. Trafiło na Pierwszy krok w chmurach.

Muszę przyznać, że zakochałam się w tym dzielę. Głównie w kilku stronnicowych opowiadaniach, krótkich, a jak dosadnych w swojej wymowie. Hłasko pisze w taki sposób, który szczególnie chwyta mnie za serce: słodko-gorzki.

Takiej lektury potrzebowałam w tym momencie. Z radością sięgam po kolejne twory autora, ciesząc się, że przede mną jeszcze wiele do odkrycia.

Twórczość Hłaski zaczęłam od złego zbioru, a mianowicie od książki Najlepsze lata naszego życia, która zawierała zebrane, nieopublikowane dzieła autora. Matko, jak się wtedy zraziłam. O Hłasce słyszałam przecież multum dobrego, a tamten zbiór był nie do przeczytania. Na szczęście postanowiłam się przełamać i wypożyczyć z biblioteki coś bardziej zachwalanego. Trafiło na...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

To mój pierwszy kontakt z twórczością Marka Hłasko, lecz na pewno nie ostatni. Wspaniałe historie o życiu, refleksyjne, poruszające, zmuszające do przemyśleń...

To mój pierwszy kontakt z twórczością Marka Hłasko, lecz na pewno nie ostatni. Wspaniałe historie o życiu, refleksyjne, poruszające, zmuszające do przemyśleń...

Pokaż mimo to

"...To wiek dwudziesty(...): Izolda mieszka w burdelu, a Tristan pije z sutenerami na rogu. Ludzie mają dziś mało czasu na wielkie uczucia; zrywają się rano, chłepczą swoje zupki w barach mlecznych, tłoczą się w tramwajach, kupują w domach towarowych tandetne meble na raty, kłócą się z konduktorami o pięć groszy i tak dalej.(...) Każde szczęście przychodzi złą drogą..."
Pierwszy krok w chmurach

Marek Hłasko żył 35 lat (1934 - 1969) i swoim życiorysem, mógłby obdarzyć wiele osób. Gdy zagłębimy się prawdziwego Marka Hłaskę, musimy przebić się przez warstwę człowieka - legendy, młodego gniewnego, buntownika bez powodu, wrażliwca, który zamieszkał na polskie ulicy proletariackiej Marymontu. Lata 50. XX wieku należały do pokolenia Współczesności, które tworzyli m.in. Stanisław Grochowiak, Sławomir Mrożek, Andrzej Bursa, Marek Nowakowski, Jerzy Harasymowicz, Tadeusz Nowak, Jerzy Andrzejewski, Tadeusz Borowski, Zofia Nałkowska, Leopold Tyrmand, Czesław Miłosz i inni. Odwilż, pokolenie to ukształtowała najpierw poprzedzająca głos narodu w walce narodu, do władzy przywrócono Władysława Gomułkę i zapowiedziano zmiany w życiu kulturalnym, przede wszystkim ograniczenie uprawnień cenzury. W kulturze było powstanie słynnych teatrów studenckich: gdańskiego Bim-Bomu (Cybulski, Kobiela), krakowskiej Piwnicy pod Baranami (Piotr Skrzyneckie ze swoją świtą), Teatru na Tarczyńskiej, gdzie debiutował Miron Białoszewski. Pozwolono na założenie klubów inteligencji i klubów jazzowych (Pierwszy Festiwal Jazzowy w Sopocie prowadzony przez Leopolda Tyrmanda). Literatura polska otworzyła drzwi się na nowości z Zachodu – Camus i Sarte – oraz na twórczość pisarzy amerykańskich m.in; Caldwella, Hemingwaya, Steinbecka, Faulknera.

Opowiadania debiutanckie "Pierwszy krok w chmurach" Marka Hłaski ukazały się w maju 1956 roku , nakładem wydawnictwa S.W. "Czytelnik" (10 205 egzemplarzy, w roku 1957 - II wydanie , 1958 rok - III wydanie). Nikt tak wcześniej nie pisał, przez socrealizm przebił się człowiek, zbiega się pozytywne przyjęcia krytyki i czytelników i na firmamencie literatury narodził się Marek Hłasko , masowe publikacje w prasie, spotkania autorskie. Wsparciem popartym ówczesnego środowiska pisarskiego m.in; Henryka Berezy, Igora Newerleya, Jana Józefa Lipińskiego, Andrzeja Brauna, Tadeusza Konwickiego czy Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, który napisał:
"Czytałem to opowiadanie dwukrotnie, za każdym razem ze ściśniętym sercem, i nie mogłem się oprzeć wrażeniu, że oprócz czysto realistycznego ma ono jeszcze inne, znacznie głębsze dno.
Sprecyzowanie owego głębszego dna wymaga przyjrzeniu się pokrótce fabule dzieła, którego akcja została osadzona w realiach Polski lat pięćdziesiątych"
Twórczość Marka Hłaski w debiutanckim tomiku opowiadań jest hołdem oddanym proletariackiej części społeczeństwa, które stanowi siłę napędową wielkich miast industrialnego oblicza. Prostota, surowość i pesymizm stanowią środki wyrazu, które towarzyszą nam od pierwszych zdań, krótkie, zwięzłe zdania, urywane "męskie" dialogi, oszczędność opisów. Doskonała obserwacja ulicy i klasy robotniczej, odzwierciedla realistyczne opisy, sytuacje, zastosowanie odpowiedniego "żargonu", mowy ulicy (robotnicy, element przestępczy, który kwiecistą mową ubarwiał codzienność), zachowań werbalno - niewerbalnych, obyczajowość i moralność, lumpy i chuligani, z odpowiednią scenografią i rekwizytami, miasta, dzielnice, osiedla ruin, odrapanych ścian, murów, opusztosznia, biedy, przeludnienia. Symbolika straconego pokolenia, czarnych barw, braku mieszkań, pracy, sześciodniowego systemu pracy, by sobota stała się zapitą mordą a w niedzielę zawsze padał deszcz, kobieta jest uosobienie famme fatale, ucieczki od nudy, szarości, marazmu na wycieczki, na łono natury, na Bielany... Tragizm bohaterów, brak perspektyw na zmiany, brak intymności i własnego kąta, wszechogarniający nas smak, zapach wódki ten jedyny element poetyckości w tym siermiężnym peerelu.
Doskonale sportretowana panorama i przekrój społeczny Warszawy, Dolnego Śląska, małych miasteczek, które oko i uchu Hłaski wyłapało , schematy i struktury władzy i klasy robotniczej, ujęcie obyczajności i moralności, degrengolady i dewiacje peerelu, twarz komunizmu i ZŁO. Dla mnie najlepszym opowiadaniem jest "Pętla" (postać Kuby była inspirowana Władysławem Broniewskim). Misternie, wręcz koronkowo budowane studium alkoholika, który reprezentuje ówczesnego typowego Polaka. Surowa, realistyczna, dogłębna charakterystyka przechodzenia z bohaterem przez kolejne etapy walki w "szponach nałogu". Organoleptycznie odczuwamy przyśpieszony oddech, pocenie się, omamy, delirkę, wewnętrzne głosy , światłowstręt, dźwiękowstręt, pragnienie małej wódki, pragnienie zerwania z nałogiem, ostracyzm społeczny, staczanie się...Rola Gustawa Holoubka jest majstersztykiem w "Pętli" Hasa z 1957 roku w czarno - białym obrazie beznadziejności, marazmu życia i grozy alkoholizmu.
Opowiadania reperezentują różne poziomy artystyczne, aktualność i uniwersalizm obserwacji społeczeństwa, jednostki ludzkiej, obyczajów, trafność i riposty zagadnień dzisiaj doskonale oddają XXI wiek ze złem i marazmem.

"...To wiek dwudziesty(...): Izolda mieszka w burdelu, a Tristan pije z sutenerami na rogu. Ludzie mają dziś mało czasu na wielkie uczucia; zrywają się rano, chłepczą swoje zupki w barach mlecznych, tłoczą się w tramwajach, kupują w domach towarowych tandetne meble na raty, kłócą się z konduktorami o pięć groszy i tak dalej.(...) Każde szczęście przychodzi złą drogą..."
...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytałam powieści i opowiadania Hłąski na przełomie podstawówki / szkoły średniej. I to była jedna z tych książek, które mnie "ukierunkowały" na resztę życia. Podobnie jak poezje czy "Fabula rasa" Stachury Czasem żałuję, bo wygodniej (?) żyje się chyba bez widzenia świata przez pryzmat "Pierwszego Kroku"...
Ale dla wszystkich, do których "czucie i wiara silniej mówią, niż mędrca szkiełko i oko", to lektura obowiązkowa.

Czytałam powieści i opowiadania Hłąski na przełomie podstawówki / szkoły średniej. I to była jedna z tych książek, które mnie "ukierunkowały" na resztę życia. Podobnie jak poezje czy "Fabula rasa" Stachury Czasem żałuję, bo wygodniej (?) żyje się chyba bez widzenia świata przez pryzmat "Pierwszego Kroku"...
Ale dla wszystkich, do których "czucie i wiara silniej mówią, niż...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Nie przepadam za opowiadaniami, zdecydowanie wolę dłuższe formy literackie. Zbiory często są nierówne i zdarzają się opowiadania bardzo dobre, ale też średnie lub wręcz słabe. Czemu, więc sięgnąłem po Hłaskę? Ponieważ ostatni z nim kontakt miałem jeszcze w podstawówce, ponieważ nieznajomość tego autora ciążyła mi na moim czytelniczym sumieniu. Opowiadania Hłaski nie czyta się przyjemnie, nie kibicuje się bohaterom, nie śmieje się z żartów. W przypadku tego zbioru niemal wszystkie opowiadania trzymają wysoki poziom. Z reguły konstrukcja utworów jest prosta – są bohaterzy, jest wydarzenie codzienne opisane realistycznie i puenta. Trochę dłuższe i bardziej skomplikowane są dwa opowiadania: Baza Sokołowska i Pętla. Szczególnie to drugie poraża czytelnika z pełną mocą. Niby byłem przygotowany, bo znajduje się na końcu tomiku, więc z prozą Hłaski już się oswoiłem, bo kilkanaście lat temu widziałem znakomitą ekranizację z Gustawem Holoubkiem, a jednak ładunek emocjonalny zamknięty w tym opowiadaniu, zaszczucie, poczucie braku wyboru uderzyły mnie niezwykle mocno. Pętla jest opowiadaniem genialnym wśród kilkunastu bardzo dobrych wydanych w tym zbiorze.

Nie przepadam za opowiadaniami, zdecydowanie wolę dłuższe formy literackie. Zbiory często są nierówne i zdarzają się opowiadania bardzo dobre, ale też średnie lub wręcz słabe. Czemu, więc sięgnąłem po Hłaskę? Ponieważ ostatni z nim kontakt miałem jeszcze w podstawówce, ponieważ nieznajomość tego autora ciążyła mi na moim czytelniczym sumieniu. Opowiadania Hłaski nie czyta...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Moje pierwsze zetknięcie z twórczością Marka Hłaski. Chyba spodziewałam się czegoś innego. Innego, ale to nie znaczy, że lepszego. Hłasko był bardzo dobrym pisarzem. Opowiadania są ponure, ukazują ciemna i przykra rzeczywistość. Ukazują życie. Mniej więcej połowa opowiadań zapadła mi w pamięć, jakoś się w niej odcisnęła. Wiadomo- nie wszystkie są wybitne, ale bardzo oryginalne, specyficzne.

Moje pierwsze zetknięcie z twórczością Marka Hłaski. Chyba spodziewałam się czegoś innego. Innego, ale to nie znaczy, że lepszego. Hłasko był bardzo dobrym pisarzem. Opowiadania są ponure, ukazują ciemna i przykra rzeczywistość. Ukazują życie. Mniej więcej połowa opowiadań zapadła mi w pamięć, jakoś się w niej odcisnęła. Wiadomo- nie wszystkie są wybitne, ale bardzo...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"Pętla" jest cudowna. Kilka innych opowiadań również bardzo dobrych. Dałbym 8/10, ale "Baza Sokołowskiego" jest najdłuższa i jednocześnie najgorsza z całego zbioru.

"Pętla" jest cudowna. Kilka innych opowiadań również bardzo dobrych. Dałbym 8/10, ale "Baza Sokołowskiego" jest najdłuższa i jednocześnie najgorsza z całego zbioru.

Pokaż mimo to

Wracam do tego autora po wielu, wielu latach, a emocje wciąż te same, wciąż żywe: fascynacja, niepokój, wzruszenie, rozczarowanie, żal za utraconym idealizmem.

Zbiór szesnastu opowiadań, które przedstawiają bezbarwną, brudną, pełną pesymizmu rzeczywistość, ale które łączy przejmująca wrażliwość. Wszystkie te historie są boleśnie prawdziwe, dotyczą zwykłych, szarych ludzi, którzy przeżywają swoje osobiste tragedie, rozterki, zderzają się z nieprzyjazną codziennością.

Hłasko to dla mnie magik, świetny obserwator życia, mistrz dialogu, zaklinacz słowa:

"Tańczymy wszyscy kankana na wulkanie. Jesteś pan takim samym głupcem jak wszyscy: dziś każdy człowiek jest tylko głupcem. Czy pan się ludzi, że pan o tym nie myśli? Myli się Pan. Wszyscy o tym myślimy. Biedna, zasrana ludzkość. Świat zbyt daleko zabrnął w zbrodnie, aby cokolwiek mogło powstrzymać szalone ręce. Pan myśli, że panu uda się cokolwiek napisać? Pan myśli, że panu uda się kogoś wzruszyć? Biedny głupcze. Dzisiaj żadne ludzkie cierpienie nie na formatu. Miłość. Ból. Zazdrość. Nadzieja. To suche patyczki: można je przesadzać, lecz na żadnym z nich nie zakwitnie już nic zielonego. Cierpienie także nie ma formatu. Wszystko zamazalo się w strachu i zbrodniach. Dostojewski, który wzruszał mnie zawsze najbardziej i w którym mogłem doczytać zawsze, czego tylko chciałem, jest dziś śmiesznym głupcem razem ze swym obłędem i kwikami duszy: dziś nie przerazi on nawet niezdeflorowanej pensjonarki. Dziś świat jest martwym domem. Jest olbrzymim obozem koncentracyjnym, tak wielkim, iż nie potrzeba kolczastych drutów, gdyż i tak nie ucieknie się nigdzie. Można tylko kontemplować zagładę."

Warto rozsmakować się w tych opowiadaniach.

Wracam do tego autora po wielu, wielu latach, a emocje wciąż te same, wciąż żywe: fascynacja, niepokój, wzruszenie, rozczarowanie, żal za utraconym idealizmem.

Zbiór szesnastu opowiadań, które przedstawiają bezbarwną, brudną, pełną pesymizmu rzeczywistość, ale które łączy przejmująca wrażliwość. Wszystkie te historie są boleśnie prawdziwe, dotyczą zwykłych, szarych ludzi,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to