Pierścienie Saturna

Tu już jest totalna popisówa, skrajnie erudycyjny i męcząco gęsty tekst, ale jednocześnie tak przejmujący, że nie pozostawia żadnych wątpliwości - to jest wielka literatura.

Tu już jest totalna popisówa, skrajnie erudycyjny i męcząco gęsty tekst, ale jednocześnie tak przejmujący, że nie pozostawia żadnych wątpliwości - to jest wielka literatura.

Książka trudna nie ze względu na język ( ten jest lekki, płynny i plastyczny) i popis erudycji ( mnóstwo ciekawostek historyczno-kulturowych) ale ze względu na swoisty strumień świadomości, który wraz z autorem zabiera nas w różne miejsca , czasy i niesamowite ludzkie losy. To zwykła wędrówka po angielskiej prowincji , która zamienia się w magiczną podróż w czasie i przestrzeni. Szkoda tylko, że nad wszystkim unosi się ciągle mgła melancholii, wyobcowania , utraty i przemijania

Książka trudna nie ze względu na język ( ten jest lekki, płynny i plastyczny) i popis erudycji ( mnóstwo ciekawostek historyczno-kulturowych) ale ze względu na swoisty strumień świadomości, który wraz z autorem zabiera nas w różne miejsca , czasy i niesamowite ludzkie losy. To zwykła wędrówka po angielskiej prowincji , która zamienia się w magiczną podróż w czasie i...

Proza to bardzo ulotna, do tego stopnia, że treść przeczytana poprzedniego dnia, następnego nie gościła już w mojej głowie, tylko lewitowała gdzieś w niezmierzonych przestrzeniach. Zaiste fatalny błąd popełnił Sebald, nie decydując się nigdy na udział w kursie kreatywnego pisania; wiedziałby wówczas, że należy pisać krótsze rozdziały.

Podobnie jak w „Austerlitzu”, zmaga się tu z historią, ale tym razem plan jest szerszy, czasowo oraz terytorialnie, i obejmuje nie tylko XX wiek czy II wojnę światową, ale również chociażby brzemię kolonializmu. „Pierścienie Saturna” to przy tym dość swobodny ciąg skojarzeń i dygresji, a materia autobiograficzna jest tu tworzywem, które, delikatnie ugniatane, formuje się zarówno w olśniewające, uniwersalne alegorie, jak i w skromne, poruszające obrazy.

Szczególną uwagę zwraca prosty, lecz genialny zabieg narracyjny, kiedy to kolejni z bohaterów, relacjonujący bezimiennemu narratorowi swoje historie, zazwyczaj własne przeżycia, płynnie zawłaszczają jego rolę i choć podmiot się nie zmienia, zmianie ulega osoba: z trzeciej na pierwszą. Ta sztuczka doskonale oddaje siłę opowieści, uosabiającej samą literaturę, która pozwala wtopić się w cudzą skórę i zostawić własną tożsamość gdzieś daleko.

Sam narrator również zasługuje zresztą na chwilę uwagi – jest to bodajże moja czwarta lektura z rzędu, w której jego związki z autorem pozostają bliskie, ale niedookreślone. Jego wzrok jest jednak nieustannie skierowany ku światowi zewnętrznemu, nie wewnętrznemu. A ponieważ pielgrzymka jest angielska, Sebald raczy nas próbkami angielskiego humoru, racjonowanymi bardzo skąpo i zawsze z zaskoczenia.

A gdyby odrzucić na chwilę kuszące tropy interpretacyjne, jakie poddaje w posłowiu Maciej Płaza, w ostatnich stronach tej książki można by się dopatrzyć zjadliwego pamfletu na naród niemiecki, który wciąż od nowa chce za bardzo, nieuchronnie fundując Europie kolejny koszmar, lub, słowami Kazimierza Brandysa, nigdy nie zwiedza, bo zawsze jest w podróży służbowej: przed lub po inwazji.

Proza to bardzo ulotna, do tego stopnia, że treść przeczytana poprzedniego dnia, następnego nie gościła już w mojej głowie, tylko lewitowała gdzieś w niezmierzonych przestrzeniach. Zaiste fatalny błąd popełnił Sebald, nie decydując się nigdy na udział w kursie kreatywnego pisania; wiedziałby wówczas, że należy pisać krótsze rozdziały.

Podobnie jak w „Austerlitzu”, zmaga...

Podróż, która jest labiryntem. Podróż po życiu, podróż poza śmierć. By ją opisać.

Podróż, która jest labiryntem. Podróż po życiu, podróż poza śmierć. By ją opisać.

G.W. Sebald podróżując południowo-wschodnim wybrzeżem Anglii snuje swoją opowieść o różnych czasach i różnych miejscach, które istnieją również poza jego wędrówką. Ta książka to samotna podróż autora wrażliwego na banalne, niezauważalne dla innych szczegóły. Szczegóły które są jedynie inspiracją, punktem wyjścia do opowiedzenia historii prowadzących na drugi koniec świata, w inny - nierzadko odległy - czas. Bardzo w swoim nastroju i stylu przypomina mi 'Drogi do Santiago' Ceesa Nootebooma. Kto polubił 'Pierścienie Saturna' ten polubi "Drogi do Santiago'.

G.W. Sebald podróżując południowo-wschodnim wybrzeżem Anglii snuje swoją opowieść o różnych czasach i różnych miejscach, które istnieją również poza jego wędrówką. Ta książka to samotna podróż autora wrażliwego na banalne, niezauważalne dla innych szczegóły. Szczegóły które są jedynie inspiracją, punktem wyjścia do opowiedzenia historii prowadzących na drugi koniec świata,...

W swej książce Sebald zabiera nas na obrzeża. Na wiejskie dróżki, odludne plaże i do zaniedbanych pałaców. Do miejsc, które albo właśnie się kończą, albo już dawno odeszły w niepamięć. Krążymy po tych rozpadających się pustaciach, jak pył w tytułowych pierścieniach Saturna. Jesteśmy na resztkowych obrzeżach, wśród pozostałości i złomków dawnej wielkości.

Coś jest w tej prozie. Zdecydowanie coś w niej jest. Nie wiem co, lecz czytałem z wielką przyjemnością.

Może jest to, że się tak wyrażę, swoista aksamitna precyzja stylu. Bo niby język prosty, a jednak bardzo wyrafinowany. Może pewna powolność i zaduma. Może wszechobecna melancholia i brak nadziei na zmiany, a jeśli już nawet jakieś zmiany zachodzą, to są to raczej zmiany na gorsze.

Spokój, smutek, zaduma i tęsknota za światem, który już nie wróci. Przekonanie, że lepiej to już było. Poczucie wyobcowania z teraźniejszości. Przy tym wszystkim każdy z ginących elementów świata współczesnego autorowi jest pretekstem do snucia pięknych opowieści dotyczących przeszłości, w której świat ów przeżywał swój rozkwit. Zapewniam, że większość z tych opowieści jest arcyciekawa.

Piękna i poruszająca książka. Proste historie, w których na pierwszy rzut oka nie ma niczego szczególnego, a przecież nie możemy oderwać się od lektury. Zdecydowanie warto sięgnąć po "Pierścienie Saturna" i pomeandrować trochę wraz z autorem po opisywanym przez niego świecie.

W swej książce Sebald zabiera nas na obrzeża. Na wiejskie dróżki, odludne plaże i do zaniedbanych pałaców. Do miejsc, które albo właśnie się kończą, albo już dawno odeszły w niepamięć. Krążymy po tych rozpadających się pustaciach, jak pył w tytułowych pierścieniach Saturna. Jesteśmy na resztkowych obrzeżach, wśród pozostałości i złomków dawnej wielkości.

Coś jest w tej...

Niebywała, wycofana proza, w której każdy introwertyk znajdzie kawałek siebie. Wydaje się niechętna gościom, ale jak już się wniknie w jej rytm, to można płynąć i płynąć. To książka, w której jest mnóstwo samotnych miejsc, nieliczni ludzie i żadnych dialogów - wydało mi się, że to opowieść ducha, który idzie przed siebie; co ciekawe, autor posłowia doszedł do tego samego wniosku. Wydawnictwo Ossolineum w 2021 r. wydaje cały cykl Sebalda, no ja cię proszę!! Na pewno znajdę się na początku kolejki z odpowiednio pojemną reklamówką z Biedronki.

Niebywała, wycofana proza, w której każdy introwertyk znajdzie kawałek siebie. Wydaje się niechętna gościom, ale jak już się wniknie w jej rytm, to można płynąć i płynąć. To książka, w której jest mnóstwo samotnych miejsc, nieliczni ludzie i żadnych dialogów - wydało mi się, że to opowieść ducha, który idzie przed siebie; co ciekawe, autor posłowia doszedł do tego samego...

Już przy recenzji „Austerlitza” nazwałem prozę Sebalda totalną. Lektura „Pierścieni Saturna. Angielskiej pielgrzymki” tylko tę teorię potwierdza. Przyjęło się uznawać omawiany tytuł za najważniejsze dokonanie artystyczne autora, ale jeśli mam być szczery, wykorzystuje on tu tę samą technikę, którą stosował praktycznie w każdej swojej pracy. To forma jedyna w swoim rodzaju, której czytelnik poddaje się bezwiednie, nawet gdy wie i rozumie jak dzieło powstawało. Sebald łączy powieść z mechanikami eseistycznymi i dyskursywnymi. Jego fraza utrzymuje czytelnika w przekonaniu, że to, co czyta, jest prawdą, a narrator jest tak naprawdę samym autorem. Stąd pojawiające się zdjęcia, które mają to wrażenia pogłębiać oraz bardzo szczegółowe opisy zwykłych rzeczy i lokalizacji.
Łatwo zauważalną cechą prozy Sebalda jest mobilność jego bohaterów. To jednostki nieustannie przebywające w drodze, zaglądające gdzieś przejazdem, powracające w określone terytoria. Narrator „Czuję. Zawrót głowy” przemierza spory kawałek środkowej i południowej Europy; tytułowy Austerlitz odwiedza hale dworcowe, zrujnowane twierdze i kawiarenki w różnych miastach Europy; żydowscy protagoniści „Wyjechali” przypominają wiecznych tułaczy. Nie inaczej jest z bohaterem „Pierścieni Saturna. Angielskiej pielgrzymki”, który wyrusza na osobliwą pielgrzymkę po wschodniej Anglii. Wydawać by się mogło, że głównym tematem zainteresowań pisarza jest przestrzeń. I jest naprawdę sporo przesłanek, aby tę teorię obronić. Geografia nigdy nie jest mu obojętna, każde przywołane miejsce jest jakimś znakiem, za którym kryje się określony komunikat. Może to być na przykład szpital w Norwich, gdzie powinna znajdować się czaszka XVII - wiecznego badacza Thomasa Browne'a, z którym Sebald czuł powinowactwo. Albo obserwatorium Greenwich, w którym snuje rozważania o czasie. Może być także Twierdza Breendonk, przywołująca w pamięci wielkie pomyłki architektoniczne. Te miejsca żyją, płoną w sercach, nigdy nie są obojętne. A jednak są u niemieckiego prozaika rzeczy ważniejsze.
Sebald pisze tak „„nasze życie jest zaledwie mierzchnącym odblaskiem bezpowrotnie minionego zdarzenia. Faktycznie nie wiemy, ile swoich możliwych mutacji świat ma już za sobą i ile czasu, przy założeniu, że czas istnieje, jeszcze pozostało. Pewne jest tylko, że noc trwa znacznie dłużej niż dzień, jeżeli porównać indywidualne życie, życie w ogóle albo sam czas z systemem wyższego rzędu”. To właśnie historia, czas i przemijanie stają się dla niego prawdziwą obsesją. Nie jest to jednak proste opisywanie rzeczy minionych. Narrator, jak już ustaliliśmy wcześniej, chętnie porusza się po rzeczywistym świecie. Systematycznie natrafia w nim na luki w czasie. Są to miejsca, umożliwiające wejście w szczeliny przeszłości. To tam powstaje pole do rozważania wielu kwestii: Ile jesteśmy w stanie zapamiętać? Czy to co było, ma wpływ na to co będzie? Czym tak naprawdę jest czas? Jak radzić sobie ze wspomnieniami?
W ujęciu Sebalda czas zapamiętuje przede wszystkim to, co tragiczne. Przeszłość jest dla niego ciągiem katastrof, klęsk i represji. Stąd wszystkie jego książki mają w sobie siłę nostalgii. Rzeczywistość jest dla niego umarła, stanowi połączenie ruiny i eksterminacji. U Sebalda cały przedstawiony świat organiczny zmierza ku śmierci, a pojawiające się na każdym kroku obiekty/symbole, tylko tę nieuniknioną prawdę zapowiadają. Proza autora „Austerlitza” być może nie stanowi w tym przypadku jakiegoś odkrycia, dobitnie przypomina nam jednak, że historia to ciąg powtarzających się upadków („jak niewiele możemy zatrzymać, ile wciąż idzie w zapomnienie z każdym zgasłym życiem, jak świat niejako sam się opróżnia i pustoszeje, jeśli historie, związane z niezliczonymi miejscami i przedmiotami, które same nie mają władzy pamięci, nie zostaną przez nikogo wysłuchane, zanotowane ani przekazane”). I właśnie dlatego ta, jak i inne książki Sebalda, są tak ważne. Jako przestroga przed wypieraniem pamięci o wydarzeniach niewygodnych, wstydliwych czy haniebnych. Zapominanie o nich nie jest tylko nieuczciwe, ale niesie też za sobą pewne niebezpieczeństwa – budowanie przyszłości na kalekich fundamentach zawsze kończy się tragicznie. Dlatego właśnie „Pierścienie Saturna” na metapoziomie stanowią swoiste studium pamięci, także tej literackiej (odwołania do Franza Kafki).
Uwielbiam Sebalda za to jak pisze, jak przypomina, jak myśli o literaturze. U niego każde zdanie jest wielkie i absolutne, nawet jeśli dotyczy połowu śledzia. Może nas nic nie obchodzić budowa anatomiczna ryby, tradycje związane z jego wykorzystaniem, ale już połączenie tego z fotografią stosów ofiar leżących w lesie (niepokojąco przypominających górę śledzi), mrozi krew w żyłach. Tego rodzaju obrazy po prostu zostają z nami. A Sebald nie dopowiada o co mu chodzi, nie szuka prostych i oczywistych znaczeń. Lektura „Pierścieni Saturna” wymaga ciągłej analizy, doszukiwania się ukrytych korelacji. Tak właśnie tworzy się dzieła, które przetrwają setki lat.

Recenzja ukazała się pod adresem http://melancholiacodziennosci.blogspot.com/2021/01/recenzja-pierscienie-saturna-angielska.html

Już przy recenzji „Austerlitza” nazwałem prozę Sebalda totalną. Lektura „Pierścieni Saturna. Angielskiej pielgrzymki” tylko tę teorię potwierdza. Przyjęło się uznawać omawiany tytuł za najważniejsze dokonanie artystyczne autora, ale jeśli mam być szczery, wykorzystuje on tu tę samą technikę, którą stosował praktycznie w każdej swojej pracy. To forma jedyna w swoim rodzaju,...

Gdy czytam wspaniałe wiersze, od razu mam ochotę nauczyć się ich na pamięć. Takie samo poczucie towarzyszyło mi podczas czytania tych niebywale kunsztownych zdań z niemal każdej strony Sebalda... Mistrzowski poeta prozy, która uwodzi, zadziwia, raduje, wyzwala i ocala

Gdy czytam wspaniałe wiersze, od razu mam ochotę nauczyć się ich na pamięć. Takie samo poczucie towarzyszyło mi podczas czytania tych niebywale kunsztownych zdań z niemal każdej strony Sebalda... Mistrzowski poeta prozy, która uwodzi, zadziwia, raduje, wyzwala i ocala

Bardzo elegancka i melancholijna proza. Przyznaję, że ujął mnie ten depresyjny klimat samotnej wędrówki po upadłych i opuszczonych miejscach. Niemniej dla mnie za blisko "Pierścieniom Saturna" do eseju i za dużo w nich owego "popisu erudycji", o którym mowa w opisie. Pojedyncze historie czy dygresje były interesujące, ale w namnożeniu -choć składały się na przepełnioną nostalgią mozaikę- ostatecznie mnie zmęczyły i znudziły.

Bardzo elegancka i melancholijna proza. Przyznaję, że ujął mnie ten depresyjny klimat samotnej wędrówki po upadłych i opuszczonych miejscach. Niemniej dla mnie za blisko "Pierścieniom Saturna" do eseju i za dużo w nich owego "popisu erudycji", o którym mowa w opisie. Pojedyncze historie czy dygresje były interesujące, ale w namnożeniu -choć składały się na przepełnioną...