Mimo komiksowej okładki to solidna książka popularnonaukowa, kierowana do bardziej wyrobionego odbiorcy. Co prawda są tu skrótowe opisy pierwszych czterech krucjat, ale służą raczej potwierdzeniu tez autora, niż wprowadzaniu w temat laików.

Autor skupia się na zestawieniu sprzecznych celów łacińskiego Zachodu i prawosławnego Bizancjum, do których najpoważniejszej kolizji doszło w 1204 roku. Analizuje politykę zagraniczną Konstantynopola, ideologię władzy cesarskiej, ale także propagandę krucjatową. Najcenniejsze jest zwrócenie uwagi na specyficzny charakter władzy cesarskiej w Bizancjum, dążącej do jak największego prestiżu i jak najszerszej dominacji politycznej zamiast do otwartego podboju. W osiągnięciu tego celu sięgano po złoto, groźby, ale oferowano również współpracę militarną lub neutralność. Ujęcie Harrisa pomaga zrozumieć, dlaczego w XII wieku Konstantynopol więcej zasobów zużywał na podporządkowanie Antiochii, czy wspieranie wypraw do Egiptu, niż na odbicie Anatolii z rąk Seldżuków. Dążenia do bycia nadrzędną siłą obróciły się jednak przeciw Bizancjum. Feudalny Zachód z Kościołem po reformach gregoriańskich nie zamierzał podporządkować się wizji schizmatyków z Konstantynopola. Bizantyjska realpolitik, jak pakty o nieagresji z Saladynem, wywoływała wrażenie "zdrady chrześcijaństwa". Konkludując Harris twierdzi, że czwarta krucjata nie była ani wydarzeniem przypadkowym, ani totalnym starciem dwóch obcych kultur, a raczej skutkiem wielu dekad narastającego sporu politycznego. Nie ze wszystkimi tezami autora przyjdzie się zgodzić, bo nie brakuje tu uogólnień i pisania "pod tezę" ale argumentowanie imponuje.

Mimo komiksowej okładki to solidna książka popularnonaukowa, kierowana do bardziej wyrobionego odbiorcy. Co prawda są tu skrótowe opisy pierwszych czterech krucjat, ale służą raczej potwierdzeniu tez autora, niż wprowadzaniu w temat laików.

Autor skupia się na zestawieniu sprzecznych celów łacińskiego Zachodu i prawosławnego Bizancjum, do których najpoważniejszej kolizji...

Bardzo słaba pozycja, w zasadzie to chyba tak naprawę jedna z najsłabszych w temacie. Nie umywa się np. do monumentalnego dzieła Runcimana czy innych książek o wyprawach krzyżowych.

Bardzo słaba pozycja, w zasadzie to chyba tak naprawę jedna z najsłabszych w temacie. Nie umywa się np. do monumentalnego dzieła Runcimana czy innych książek o wyprawach krzyżowych.

Co zrobić z kłopotliwym sąsiadem?
Najpierw porozmawiać i nakłonić do współpracy, potem zaproponować korzyści materialne, a jeśli nie zadziała to pokazać siłę własnego oręża lub nasłać sowicie opłaconych najemników aby wykonali robotę.

Ten schemat dyplomatyczno-militarny przez wieki sprawdzał się doskonale w Bizancjum. Zapewniał sukces, rozwój geograficzny i ekonomiczny imperium oraz szacunek sąsiadów. I nagle praktycznie w ciągu jednego stulecia przestał się sprawdzać, doprowadzając nie tylko do upadku cesarstwa i podbicia Konstantynopola ale także do marginalizacji jego znaczenia w ówczesnym świecie.
Harris w swojej książce daje odpowiedź dlaczego tak się stało:

Zderzenie kultur zawsze prowadzi do konfliktu (nie ma mocnych i multikulti nie pomoże i nie zadziała :)),tym większego im większa niechęć do poznania drugiej strony. Im wcześniej podejmie się próbę zaradzenia nowej sytuacji geopolitycznej tym łatwiej uniknąć kosztownych ustępstw nie akceptowanych przez obywateli.

Religia, wyznawana ideologia i wartości są jedną z największych sił napędowych państwa - zapewniają spójność wewnętrzną, kierunek rozwoju, dobrobyt obywateli ale także są przyczyną upadku jeśli państwo odpowiednio wcześnie nie zaobserwuje zmian w otaczającym świecie i nie wykaże się elastycznością.

Pieniądze w polityce są bardzo ważne ale mogą się kiedyś skończyć mimo podnoszenia podatków.

Gra na dwa fronty działa do momentu kiedy rozgrywane strony nie dowiedzą się o mechanizmie i swojej roli w rozgrywce.

To wszystko, podane w bardzo przystępnej formie i logicznie uzasadnione w odniesieniu do Bizancjum znajdziemy u Harrisa. Czyta się dobrze, a książka daje przekrojową wiedzę nt. pierwszych 4 wypraw krzyżowych i upadku cesarstwa.

Co zrobić z kłopotliwym sąsiadem?
Najpierw porozmawiać i nakłonić do współpracy, potem zaproponować korzyści materialne, a jeśli nie zadziała to pokazać siłę własnego oręża lub nasłać sowicie opłaconych najemników aby wykonali robotę.

Ten schemat dyplomatyczno-militarny przez wieki sprawdzał się doskonale w Bizancjum. Zapewniał sukces, rozwój geograficzny i ekonomiczny...

Ta książka w sposób bardzo ciekawy przedstawia stosunki między Cesarstwem Bizantyńskim a krzyżowcami i szerzej Europą Zachodnią. Autor przedstawia dyplomację Bizancjum i jej działanie od XI do końca XIII wieku. Dokładnie analizuje poszczególne wyprawy krzyżowe oraz ich przyjęcie na terenie podległym władcom Konstantynopola. Szczególnie dokładnie omówiona została nieszczęsna IV krucjata, która doprowadziła do zdobycia Carogrodu i grabieży jego bogactw. Autor zwraca uwagę na decydującą rolę niedostosowania bizantyńskiej dyplomacji do mentalności ludzi Zachodu. W Jego interpretacji główną przyczyną wydarzeń 1204 r. były narastające od lat niesnaski i różnice w postrzeganiu politycznych pryncypiów przez kolejnych cesarzy oraz przez władców zachodnioeuropejskich. Bizantyńczycy nie zamierzali podporządkowywać swojej polityki racjom krzyżowców, tak samo nie chcieli realizować cudzych celów ci ostatni. Metody bizantyńskiej dyplomacji, która w rozumieniu Zachodu była dwulicowością, zamiast zadrażnień załagodzić, jeszcze je wzmogły. Cała historia tego "wielkiego nieporozumienia" została przez J. Harrisa świetnie odmalowana na szerokim tle dziejów powszechnych Europy Zachodniej, Bizancjum oraz świata arabskiego.

In minus trzeba zaliczyć zdecydowanie przypisy, które nie dość, że nie znajdują się na dole strony, ale na końcu poszczególnych rozdziałów, to jeszcze w przypadku tekstów źródłowych nie podają dokładnego miejsca, a jedynie nazwisko autora (sic!); w moim odczuciu jest to efekt podawania strony przekładu, a nie miejsca w tekście: Harris podał miejsca w tekście angielskim, gdy tłumaczka chciała zastosować przekład polski, strony się już nie zgadzały i stąd problem. Można mieć też pewne zarzuty co do jakości przekładu, Tłumaczka popełniła kilka błędów, które łatwo wychwycić. Sama jednak przyznała, że korzystała przy przekładzie z podręcznika Ostrogorskiego, więc ten fakt zapewne ograniczył ilość takich błędów (dotyczy to zwłaszcza nazw własnych).

Ogólnie rzecz biorąc jest to jednak ciekawa i godna polecenia pozycja. Nie jest przede wszystkim skażona ideologicznie, nie przedstawia świata według modnego ostatnio podziału źli krzyżowcy - dobrzy Bizantyńczycy i Arabowie. Lektura tej książki tłumaczy należycie "wielkie nieporozumienie" Wschodu i Zachodu chrześcijaństwa, a pośrednio także jego późniejsze następstwa.

Tomasz Babnis

Ta książka w sposób bardzo ciekawy przedstawia stosunki między Cesarstwem Bizantyńskim a krzyżowcami i szerzej Europą Zachodnią. Autor przedstawia dyplomację Bizancjum i jej działanie od XI do końca XIII wieku. Dokładnie analizuje poszczególne wyprawy krzyżowe oraz ich przyjęcie na terenie podległym władcom Konstantynopola. Szczególnie dokładnie omówiona została nieszczęsna...

Książka ta moim zdaniem ma dużą wartość dla miłośników historii Bizancjum i tych, którzy interesują się ideą krucjat. Ruch ten był nieuchronnie zmuszony do kontaktów z Cesarstwem, co doprowadziło do zderzenia dwóch całkowicie różnych kultur łacińskiego Zachodu, oraz greckiego Wschodu. O wyniku tego zderzenia dowiecie się czytając tę książkę.

Książka ta moim zdaniem ma dużą wartość dla miłośników historii Bizancjum i tych, którzy interesują się ideą krucjat. Ruch ten był nieuchronnie zmuszony do kontaktów z Cesarstwem, co doprowadziło do zderzenia dwóch całkowicie różnych kultur łacińskiego Zachodu, oraz greckiego Wschodu. O wyniku tego zderzenia dowiecie się czytając tę książkę.