Miranda

Z perspektywy dzisiejszego czytelnika (podkreślam dzisiejszego) naiwna powiastka o wymuszonej carską zsyłką podróży pana Jana Podobłocznego. W skutek losowych zdarzeń bohater trafia do mitycznej krainy zamieszkałej przez istoty o dalece wyższym rozwoju duchowym niż ludzie. Nie wykluczam, że w latach 20-tych XX w mogła być odbierana inaczej.

Z perspektywy dzisiejszego czytelnika (podkreślam dzisiejszego) naiwna powiastka o wymuszonej carską zsyłką podróży pana Jana Podobłocznego. W skutek losowych zdarzeń bohater trafia do mitycznej krainy zamieszkałej przez istoty o dalece wyższym rozwoju duchowym niż ludzie. Nie wykluczam, że w latach 20-tych XX w mogła być odbierana inaczej.

Pokaż mimo to

Gdy czyta się opisy tej książki, trudno jest wyobrazić sobie co się w niej tak naprawdę dzieje. Pod tym względem opisy zawodzą i są dość ogólnikowe, ale jednocześnie intrygujące. Mamy tu do czynienia z opowieścią polskiego podróżnika, który wraca z zesłania do Rosji, odwiedzając po drodze kilka krajów. Opowiada on o swoich przygodach, w tym o odwiedzeniu wyspy zamieszkanej przez doskonalszych, bardziej zaawansowanych ludzi o o wiele wyżej rozwiniętej technice i kulturze zbliżonej do hinduizmu. Na początku powieści bohater wspomina także o swojej pracy przed zesłaniem, polegającej na badaniu medium - tytułowej Mirandy, która potrafi przywołać inną, świetlistą istotę, jednocześnie po troszę znikając. Ostatecznie oba wątki mimo, iż tak odległe zaczynają się powoli splatać. Ocena tej książki jest dla mnie wyjątkowo ciężka. Z jednej strony jest to doskonały przykład antyutopii z wieloma jej aspektami, jak opis praw rządzących danym nowym społeczeństwem, wpływ nowych wynalazków na jego życie, problemów z nich płynących etc., z drugiej chyba mimo wszystko książka nie porwała mnie aż tak mocno. Cała nowa technika jest czysto fantastyczna i niemal w ogóle nie naukowa, stąd też wszystkie jej skutki są równie nierealne. Całość opiera się raczej na kwestiach duchowych, metafizycznych, czy też po prostu transcendentalnych. Podsumowując chyba warto się zapoznać, chociażby ze względu na czas i miejsce powstania tej pozycji, a także niektóre ciekawe wątki, ale patrząc całościowo można w tej kategorii znaleźć lepsze książki.

Gdy czyta się opisy tej książki, trudno jest wyobrazić sobie co się w niej tak naprawdę dzieje. Pod tym względem opisy zawodzą i są dość ogólnikowe, ale jednocześnie intrygujące. Mamy tu do czynienia z opowieścią polskiego podróżnika, który wraca z zesłania do Rosji, odwiedzając po drodze kilka krajów. Opowiada on o swoich przygodach, w tym o odwiedzeniu wyspy zamieszkanej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Miałem nosa, bo odkrywszy Langego w „Wolnych Lekturach” czytałem, czytałem, aż trafiłem na niedocenione ARCYDZIEŁO, które po ponad 100 latach nadal jest nader aktualne. To właśnie „Miranda”
FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA SYSTEMATYCZNIE KSZTAŁCI CZYTELNIKÓW, POWIĘKSZAJĄC KSIEGOZBIÓR „WOLNYCH LEKTUR”. DZIĘKUJĘ!
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/lange-miranda/
Szerokie omówienie „Mirandy” znalazłem w Wikipedii na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Miranda_(powie%C5%9B%C4%87)
Stamtąd:
„..Miranda – prekursorska antyutopijna powieść Antoniego Langego z 1923 roku. Wydana w 1924 w Warszawie, uważana jest przez niektórych badaczy za pierwszą nowoczesną utopię w Polsce… ….Określana mianem „romansu naukowego rozszerzonego do wymiarów filozoficznych” oraz „fantazji okultystycznej”… …Miranda jest ostatnim ważnym dziełem Langego… …jednocześnie zaś najbardziej znanym współcześnie utworem tego pisarza. Powieść oparta jest na podobnym pomyśle co ‘Ludzie jak bogowie’ Herberta George’a Wellsa.. ..Tytuł dzieła jest nawiązaniem do postaci z dramatu Burza Williama Szekspira… ….Miranda wpisuje Miranda się w najważniejsze nurty fantastyki okresu międzywojennego – „fantastykę cywilizacyjną”, reprezentowaną przez Antoniego Słonimskiego; katastrofizm, bardziej rozwinięty w twórczości Jerzego Brauna i Mieczysława Smolarskiego, oraz „fantastykę metafizyczną” Jerzego Hulewicza, Stefana Grabińskiego i Stanisława Balińskiego…”
Jak każde arcydzieło, czytelne jest dla wybranych, a że niewątpliwie takim jest „Miro” z LC to kopiuję jego recenzję w całości:
„Aż po dziś dzień niedoceniane arcydzieło, rewelacyjne studium filozoficzno-ezoterycznej, miejscami pokrewne "Ludziom jak bogom" Wellsa innym zaś razem pisarstwu Gustava Meyrinka. Klasyka polskiej powieści. O tym, jak współczesny człowiek uzmysławia sobie zepsucie swoich czasów i swojej własnej istoty w konfrontacji ze społeczeństwem ludzi czystych i doskonałych. Ale czy doskonałość nie jest odczłowieczeniem? Czy ideałów, raju na ziemi, nie da się zrealizować bez depersonalizacji, przymusu, jakiegoś gwałtu na ludzkiej naturze? Świetny, przejrzysty i niestarzejący się język balansujący pomiędzy patosem, autoironią i eseistycznym stylem. Jest to również nowatorska próba zaprojektowania czegoś, co dziś nazwalibyśmy powieścią postmodernistyczną. Ja nazywam "Mirandę" powieścią intelektualną, głównie dlatego, że za narracyjną fasadą kryje się traktat o człowieku, łączący wątki filozofii wschodniej, klasyki myśli europejskiej i okultyzmu. Niezwykła książka, której miejsce w kanonie wciąż jest zbyt niskie.”
Bogate intelektualnie dzieło, które samemu trzeba przeżyć. W każdym razie nic odkrywczego dzisiaj nie napiszę. Gorąco polecam 10/10
PS Cały problem w tym, że,,, (s.67,8):
„…Głównym czynnikiem, który ludzi trzyma w kajdanach ciemnoty, żądz, plugawstwa, rozpusty, kłamstwa, lenistwa — jest ciało materialne, które powstrzymuje nas w lotach ku górze i każe wiecznie staczać się w błoto…”

Miałem nosa, bo odkrywszy Langego w „Wolnych Lekturach” czytałem, czytałem, aż trafiłem na niedocenione ARCYDZIEŁO, które po ponad 100 latach nadal jest nader aktualne. To właśnie „Miranda”
FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA SYSTEMATYCZNIE KSZTAŁCI CZYTELNIKÓW, POWIĘKSZAJĄC KSIEGOZBIÓR „WOLNYCH LEKTUR”. DZIĘKUJĘ! ...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"Życie ludzkie płynie na dwojgu skrzydłach: jednym z nich jest pamięć, a drugim zapomnienie. Pamięć działa jako potęga świadoma, a zapomnieniu giną pewne pierwiastki, które żyją w sferze zwanej u was podświadomą. Ale to, co się zowie świadomym, z tym, co jest podświadome, łączy się w jedno - i nigdy to, co jest zapomniane, nie bywa w pełni zapomniane." Jestem pod ogromnym wrażeniem tej jakże surrealnej podróży! Jest to bardzo nowoczesna, chociaż zupełnie nie nowa opowieść. Jest też to dosyć krótka - choć przez swą mądrość - nie lekka lektura. Jest naprawdę przepełniona morzem pięknych przemysleń Antoniego Lange (dodałam 27 niesamowitych cytatów z tej ksiażki, a jest ich o wiele więcej). Autor tak mnie zaintrygował, że będę poszukiwała innych jego dzieł w zakamarkach książkowych pułek. Jedynie do czego się przyczepię to ten cytat na tylnej okładce, który jest zupełnie nieadekwatny do treści - dla tych, którzy oczekują ubarwień erotycznych w tej książce, to informacja, że to jest jedyny tak namiętny fragment - chociaż o miłości w niej dużo. Nieoczekiałam niczego wielkiego a okazało się, że to dogłębnie poruszający klasyk.

"Życie ludzkie płynie na dwojgu skrzydłach: jednym z nich jest pamięć, a drugim zapomnienie. Pamięć działa jako potęga świadoma, a zapomnieniu giną pewne pierwiastki, które żyją w sferze zwanej u was podświadomą. Ale to, co się zowie świadomym, z tym, co jest podświadome, łączy się w jedno - i nigdy to, co jest zapomniane, nie bywa w pełni zapomniane." Jestem pod ogromnym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Autor opisuje obraz utopijnego społeczeństwa. Ma on charakter ponadrzeczywisty, fantastyczny. Opowiadanie przypomina inne opowiadania z cyklu W czwartym wymiarze. Dobre, ale jakoś mało wciągające. Zawiera wiele odniesień do sytuacji społecznej i politycznej ówczesnych czasów, te uwagi czynią dzieło ponadczasowym.

Autor opisuje obraz utopijnego społeczeństwa. Ma on charakter ponadrzeczywisty, fantastyczny. Opowiadanie przypomina inne opowiadania z cyklu W czwartym wymiarze. Dobre, ale jakoś mało wciągające. Zawiera wiele odniesień do sytuacji społecznej i politycznej ówczesnych czasów, te uwagi czynią dzieło ponadczasowym.

Pokaż mimo to

Jan Podobłoczny opowiada swoją utopijną podróż do Suriawastu.

Jan Podobłoczny opowiada swoją utopijną podróż do Suriawastu.

Pokaż mimo to

Dosyć monotonnie napisana, ale interesująca treściowo. Ciekawa idea ludzi odcieleśnionych oraz przedstawienie idealnego świata. Myślę, że warto przeczytać.

Dosyć monotonnie napisana, ale interesująca treściowo. Ciekawa idea ludzi odcieleśnionych oraz przedstawienie idealnego świata. Myślę, że warto przeczytać.

Pokaż mimo to

Przyznam, że spodziewałam się jakiejś romansopodobnej historii, a dostałam całkiem fajną przygodówkę wraz z motywem odkrywania nowej, nieznanej cywilizacji, do której tytułowa Miranda w sumie okazała się w pewnym sensie dodatkiem. Dodatkiem, bez którego nie byłoby tej hostorii. No i zakończenie mnie bardzo... zasmuciło i wręcz zaskoczyło. Autor posługuje się dość trudnym językiem, ale jest to opowieść na tyle ciekawa, że jest to niezbyt trudny do przetrwania element. Momentami tylko trochę się gubiłam i musiałam sobie przypominać, co które nazwy oznaczały, ale generalnie podobało mi się.

Przyznam, że spodziewałam się jakiejś romansopodobnej historii, a dostałam całkiem fajną przygodówkę wraz z motywem odkrywania nowej, nieznanej cywilizacji, do której tytułowa Miranda w sumie okazała się w pewnym sensie dodatkiem. Dodatkiem, bez którego nie byłoby tej hostorii. No i zakończenie mnie bardzo... zasmuciło i wręcz zaskoczyło. Autor posługuje się dość trudnym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Aż po dziś dzień niedoceniane arcydzieło, rewelacyjne studium filozoficzno-ezoterycznej, miejscami pokrewne "Ludziom jak bogom" Wellsa innym zaś razem pisarstwu Gustava Meyrinka. Klasyka polskiej powieści. O tym, jak współczesny człowiek uzmysławia sobie zepsucie swoich czasów i swojej własnej istoty w konfrontacji ze społeczeństwem ludzi czystych i doskonałych. Ale czy doskonałość nie jest odczłowieczeniem? Czy ideałów, raju na ziemi, nie da się zrealizować bez depersonalizacji, przymusu, jakiegoś gwałtu na ludzkiej naturze? Świetny, przejrzysty i niestarzejący się język balansujący pomiędzy patosem, autoironią i eseistycznym stylem. Jest to również nowatorska próba zaprojektowania czegoś, co dziś nazwalibyśmy powieścią postmodernistyczną. Ja nazywam "Mirandę" powieścią intelektualną, głównie dlatego, że za narracyjną fasadą kryje się traktat o człowieku, łączący wątki filozofii wschodniej, klasyki myśli europejskiej i okultyzmu. Niezwykła książka, której miejsce w kanonie wciąż jest zbyt niskie.

Aż po dziś dzień niedoceniane arcydzieło, rewelacyjne studium filozoficzno-ezoterycznej, miejscami pokrewne "Ludziom jak bogom" Wellsa innym zaś razem pisarstwu Gustava Meyrinka. Klasyka polskiej powieści. O tym, jak współczesny człowiek uzmysławia sobie zepsucie swoich czasów i swojej własnej istoty w konfrontacji ze społeczeństwem ludzi czystych i doskonałych. Ale czy...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Tę recenzję (poszerzoną o notkę biograficzną), a także inne recenzje, znajdziecie na:
http://www.blackenedbooks.blogspot.com

Miranda, wydana w 1924 roku w Warszawie nakładem Przeglądu Wieczornego, a której tytuł nawiązuje do dramatu Burza Williama Szekspira, to jedno z ostatnich ważnych dzieł Langego. Jest to również jedyna powieść w bogatym dorobku artystycznym pisarza. Uznana została za pierwszą, polską, nowoczesną utopię. Jest to powieść nietypowa, ponieważ autor postanowił podjąć się trudnego wyzwania, jakim była synteza elementów powieści utopijnej i antyutopijnej, a także zderzenia ze sobą elementów filozofii i religii Dalekiego Wschodu, z myśleniem europejskim.

Głównym bohaterem powieści jest Jan Podobłocki - wielki entuzjasta nauk ezoterycznych, uczestnik seansów spirytystycznych, w trakcie których medium - tytułowa Miranda przywoływało kosztem swojego zdrowia, kobiece widmo o imieniu Lenora. Jan zmuszony został uciec z Polski. Dociera do wioski Li-cza-cheń, pod Irkuckiem. Tam trafia do odizolowanej społeczności, w której od miejscowego szamana, poznaje tajniki przywoływania upiorów. Później trafia do Chin i Japonii, gdzie jednak nie zagrzewa długo miejsca, a wydarzenia z tego okresu zostają przez narratora (wypowiadającego się w pierwszej osobie liczby pojedynczej) zbyte milczeniem. Płynąc dalej, statek Jana rozbija się pod Cejlonem. Rozbitek - jedyny który przeżył katastrofę - trafia na bezimienną wyspę, zamieszkiwaną przez doskonały naród ludzi pięknych, wiecznie młodych, przemawiających czystym sanskrytem. Pokojowi mieszkańcy wyspy za swój nadrzędny cel postawili sobie rozwój wewnętrzny w duchu braminizmu, w efekcie czego zdobyli umiejętności takie jak mediumizm czy lewitację. Bohater szybko zdaje sobie sprawę, że oto dotarł do legendarnej Republiki Słońca, opisanej przez włoskiego podróżnika - Tommasa Campanella...

Wydawać by się mogło, że owo Miasto Słońca jest doskonałe. To byłoby zbyt piękne. Mieszkańcy wciąż muszą być przygotowani do wojny z sąsiadami - Telurami i Kalibanami. Ponadto, życie mieszkańców jest w pełni kontrolowane przez ministerstwa Miłości, Potęgi i Mądrości. Dla przykładu, o tym z kim zwiąże się mieszkaniec bądź mieszkanka decyduje pierwszy z tych trzech organów. (Coś mi świta, że podobny motyw pojawił się w jednej z modnych obecnie serii dla młodzieży. Podpowie ktoś?. Ponadto na zdobycie zdematerializowanej formy, ma wpływ długotrwały proces formowania umysłów dzieci i młodzieży poprzez hipnozę i psychoplastykę dokonywany przez szkoły podległe ministerstwu Mądrości.

Jest to jednak tylko jeden z kilku torów, na jakich można rozpatrywać utwór Antoniego Lange. Drugim z nich, jest wątek miłosny, zaprezentowany w ciekawy sposób. Jak nie trudno się domyślić, obiektem uczuć głównego bohatera, jest tytułowa Miranda. Byłoby to jednak znaczące uogólnienie, ponieważ Jan kochał i poszukiwał nie tylko Mirandy, ale również jej dwóch kolejnych emanacje które spotykał w trakcie swojego życia i licznych podróży. Są nimi zjawa Lenora, oraz doskonała kobieta-astralna Damajanti, w której bohater zobaczył Lenorę/Mirandę. W tym wątku nie znajdziemy nic z miłości fizycznej, choć naturalnie Jan będący wciąż zwykłym człowiekiem, będzie odczuwał swego rodzaju pociąg do Damajanti. Główną osią toru romansowego, będzie rozbieżność pragnień pierwiastka duchowego i cielesnego. Jakim wynikiem, zakończy się owo zderzenie dwóch antagonizmów? Tego zdradzić wam nie mogę.

Trzecim i ostatnim sposobem interpretacji Mirandy, jest droga filozoficzno-religijna. Na kilkudziesięciu kartach noweli (bo tak tę powieść należy nazwać z racji objętości) odnajdziemy wiele wątków, które dla miłośników spraw wyższych, mogą okazać się bardzo interesujące. Odnajdziemy tutaj m.in. dyskurs filozofii europejskiej z dalekowschodnią, rozważania dotyczące spraw ostatecznych, wyższości ducha nad materią, a także wiele, wiele innych...

Jak widać książka obfituje w bogactwo treści. Nie idzie natomiast z nimi bogactwo formy, która była bardzo uproszczona. Autor postawił na całkowitą prostotę języka, mającego nie zakrywać przekazu. Wyróżnia to twórczość Langego od tekstów innych prekursorów fantastyki naukowej, choćby od Jerzego Żuławskiego, którego Trylogia Księżycowa, jest niemalże przesycona liryzmem. Było to typowe dla twórczości lat dwudziestych, świadomie zrywającej z młodopolską estetyką. Jednocześnie, zafascynowanie okultyzmem, orientalizmem, filozofią Wschodu, zdradza pewne przywiązanie do starych tradycji literackich. Mamy więc tutaj do czynienia z utworem okresu przejściowego, z którego to miało dopiero wyłonić się coś zupełnie nowego.

Jeżeli szukacie więc na te gorące dni intelektualnej i filozoficznej rozrywki, pełnej (niekiedy nieoczywistych) aluzji literackich, na wysokim poziomie, zapraszam do lektury Mirandy. Szczególnie polecam ją, jeśli jesteście na tyle cierpliwi, aby przełknąć brak akcji jako takiej, ponieważ na dobrą sprawę, samą fabułę można by streścić w zaledwie kilku zdaniach. Osobiście uważam, że na dobre wyszłoby powieści, gdyby ją rozszerzyć. Choćby nawet dwukrotnie. Powód jest prozaiczny - wątków i tropów interpretacyjnych jest tak dużo, że warto byłoby je rozwinąć.

Tę recenzję (poszerzoną o notkę biograficzną), a także inne recenzje, znajdziecie na:
http://www.blackenedbooks.blogspot.com

Miranda, wydana w 1924 roku w Warszawie nakładem Przeglądu Wieczornego, a której tytuł nawiązuje do dramatu Burza Williama Szekspira, to jedno z ostatnich ważnych dzieł Langego. Jest to również jedyna powieść w bogatym dorobku artystycznym pisarza....

więcej

mniej

Pokaż mimo to