Nie ma czego oceniać - książka niezbędna do zrozumienia inności i odrębności Cyganów.

Nie ma czego oceniać - książka niezbędna do zrozumienia inności i odrębności Cyganów.

http://pisanyinaczej.blogspot.de/2014/09/cyganie-na-polskich-drogach-jerzy.html

http://pisanyinaczej.blogspot.de/2014/09/cyganie-na-polskich-drogach-jerzy.html

Wszechstronna historia oraz opis obyczajowości.

Wszechstronna historia oraz opis obyczajowości.

Nie ukrywam, że tematem zainteresowałem się po obejrzeniu filmu Krzysztofa i Joanny Krauze Papusza, który wywołał u mnie ogromną potrzebę pogłębienia znajomości zagadnienia. Niesamowita muzyka Jana Kanta Pawluśkiewicza oraz fantastyczne obrazy to bardzo dobre wzmocnienie przedstawionej historii. Jeśli do tego dodamy rewelacyjną kreację Jowity Budnik, ale i bardzo dobrą Antoniego Pawlickiego, to powinno to być wystarczającą zachętą do poznania tego egzotycznego świata i jego dziejów. Cyganie są bardzo rozpoznawalną i wyrazistą grupą etniczną. Jednocześnie niezwykle tajemniczą i hermetyczną. Poznanie ich sekretów było tylko możliwe dzięki temu, że autor spędził w ich taborze wędrując z nimi po Polsce dwa lata, na codzień żyjąc wśród nich i obserwując ich życie od środka. Najpierw byli pełni ostrożności i dystansu, ujawniali tylko to, co uważali za możliwe do zaprezentowania. Jednak wspólne bycie razem siłą rzeczy zbliża do siebie. Zrodziły się przyjaźnie, a z nią zaufanie, Kolejny etapem była szans uczestniczenia w obrzędach i rytuałach, które przez wieki zastrzeżone były tylko dla tych, którzy byli rdzennymi Cyganami. Nie ma już takich Cyganów, ani tej Polski, gdzie możliwe były takie wędrówki. Zmieniło się oblicze i specyfika świata, w którym trwały niejako zmumifikowane tradycje i obyczaje, które niezmienne od wieków wyglądały tak samo. Cyganie zawsze byli ludem koczowniczym. Jest to wpisane w ich naturę. Przemieszczali się po całej Europie, a według ich źródeł przywędrowali do niej aż znad Gangesu, choć inne opowieści jako miejsce pochodzenia wskazują Egipt. Sami Cyganie do wędrówki przywiązywali ogromną wagę. Kiedy socjalistyczna Polska próbowała ich pacyfikować, najpierw ograniczając, a następnie całkowicie zakazując przemieszczania się i dała im w zamian mieszkania czy domy, to ich tęsknota za lasem, za wolnością, za zmianami, spowodowała, że wielu z nich umierało lub zaczynało się leczyć psychiatrycznie nie mogąc pogodzić się z tym ograniczeniem. Nauczeni przestrzeni i żywego kontaktu z naturą, uważali, że cztery ściany mieszkania tłamszą ich i przygniatają. Dziś z perspektywy pięćdziesięciu lat o Cyganach słyszymy już bardzo sporadycznie Pojawiają się w medialnych przekazach jeśli zdarza się jakiś zatarg z ich udziałem lub jeśli, w którymś z krajów Unii zostanie zlikwidowane ich obozowisko, w którym koczowali, czy też mieszkali nie chcąc zasymilować się i zamieszkać w blokach. Argumenty są wtedy jednoznaczne. Ich tryb życia zagraża innym, w tych miejscach brak podstawowych udogodnień sanitarnych może skutkować epidemiami, dzieci nie chodzą do szkoły a są wysyłane na żebry, a przemoc jest zjawiskiem powszechnym. I choć sami Cyganie nie uważają tego za patologię bo chcą żyć według swoich zasad, to zewnętrzny świat nie jest w stanie zaakceptować takich patologicznych norm i próbuje zrobić wszystko, by to zmienić. Jednak cygańskie życie od zawsze było inne i wszelkie zmiany trwają bardzo u nich długo. W XIX wieku byli cenionymi kowalami i kotlarzami. Sprzedawali dobrej jakości garnki, które sami wytwarzali, i które przemieszczając się po Europie sprzedawali. Jednocześnie w ich styl życia wpisane było to, co mieści się w tym potocznie używanym wyrazie Cygan, To ktoś kto oszukuje, kłamie, Cyganom nie można ufać, Potwierdzały to ich prawa. Cygan Cygana nie może oszukać, ale gandża tak. Handlując końmi bardzo często pozyskiwali je z kradzieży, stąd jednoznacznie oceniano ich jako koniokradów. Niesprawiedliwym by było jednak twierdzić, że wszyscy mieli w sobie nutę nieprawości. Większość z nich zarobkowała w sposób legalny. Zajmowali się muzyką, jeździli i grali na rożnych targach, ulicach podczas zabaw i jarmarków. Do dziś cygańskie zespoły i wykonywana przez nich muzyka cieszą się ogromną popularnością. Jeszcze przed wojną do specyficznych zajęć należało też szczurołapstwo oraz tresura niedźwiedzi, które razem z taborami wędrowały z Cyganami, oddawane potem do cyrków czy ogrodów zoologicznych. Cygańskie kobiety od zawsze zajmowały się domem i pozyskiwaniem środków na jego utrzymanie. Patriarchalny system obowiązuje zresztą u nich do dziś. To kobiety od rana wędrowały po wioskach i wróżyły otrzymując w zamian wynagrodzenie. A że przy tej okazji gdzieś ukradły i kurę, to było jedzenie na obiad. Choć Cyganie jako prawdziwi ludzie lasu żywili się wieloma rzeczami np.: jeżami. Natomiast nigdy koniami. Ktokolwiek by zjadł konia stawał się skalany na wieczność i był wyrzucany ze wspólnoty. Do najbardziej znanych rodów cygańskich, które dotarły do Polski był ród Kełderaszów i Lowari. Polscy Cyganie przyjmowali polskie nazwiska utożsamiając się z krajem, w którym mieszkali. Ogromne znaczenie osiągnął ród Kwieków, którzy pełnili funkcje rodu królewskiego. Ich przywódca jeszcze przed wojną został oficjalnie koronowany na króla cygańskiego. Cyganie zostali przez Hitlera potraktowani tak samo jak Żydzi. Kiedy jedna z Cyganek o imieniu Marfa przepowiedziała mu, że wojna którą rozpęta skończy się wielką klęska Niemiec i jego śmiercią, zemsta na Cyganach była przesądzona. W okupowanych krajach nawet nie próbowano tworzyć iluzji obozów przejściowych czy gett dla Cyganów. Byli rozstrzeliwani na miejscu, bądź od razu kierowani do obozów zagłady. Przetrwali tylko ci, którzy pochowali się po lasach bądź ukryli w piwnicach zaprzyjaźnionych rodzin. Cygański holocaust to jedno z najtragiczniejszych doświadczeń ich historii. Ta lektura wciąga, tu każdy szczegół jest niezwykle interesujący a przede wszystkim kompletnie nam nieznany. Gorąco polecam.

Nie ukrywam, że tematem zainteresowałem się po obejrzeniu filmu Krzysztofa i Joanny Krauze Papusza, który wywołał u mnie ogromną potrzebę pogłębienia znajomości zagadnienia. Niesamowita muzyka Jana Kanta Pawluśkiewicza oraz fantastyczne obrazy to bardzo dobre wzmocnienie przedstawionej historii. Jeśli do tego dodamy rewelacyjną kreację Jowity Budnik, ale i bardzo dobrą...