Podróże z nim i samotnie. Pięć piekieł na ziemi

Musicie wiedzieć, że Martha Gellhorn jest jedną z tych kobiet, które bezwzględnie podziwiam. Obok Oriany Fallaci, to prawdopodobnie najważniejsza postać w świecie twardej wojny relacjonowanej przez tzw. „słabą płeć”. Oczywiście słowo „słaba” w odniesieniu do kogoś takiego jak Martha jest, ujmując to delikatnie, błędem. Zresztą w ogóle wielkim błędem ludzkości jest określenie „słaba płeć”, bo co to u licha znaczy?! Zostawmy jednak „figle” językowe i skupmy się na tym, co najważniejsze, czyli książce, a właściwie wspomnieniach Gellhorn z wypraw najobrzydliwszych, najbardziej śmierdzących i niebezpiecznych, które jednocześnie okazały się być najcenniejsze i przyniosły dziennikarce nie tylko zwykłą, zawodową satysfakcję, ale SENS, a jak wiemy, sens bywa w życiu wszystkim.
„PODRÓŻE Z NIM I SAMOTNIE pięć piekieł na ziemi”, to napisana zaczepnym językiem książka o dziennikarskiej tułaczce. Jakże okropną niesprawiedliwością jest patrzenie na Marthę zza legendy Hemingwaya, którego żonę, przez jakiś czas, faktycznie była. Samego Ernesta uwielbiam za styl, nie do podrobienia i nie do zapomnienia, lecz totalnie odrzuca mnie jako osoba. Niestety Gellhorn nie tylko wpadła pod jego skrzydła, ale i nie uchroniła się przed skażeniem, chociażby politycznym. Mąż sprawił, że na komunizm patrzyła – napiszmy – „z przymrużeniem oka”, bagatelizowała go… bo w nim nie żyła, bo była znaną korespondentką, szanowaną postacią, a takie postaci komuniści lubili… tzn. lubią. I tu dochodzę do tego, co mi się najmniej podobało, a raczej nie podobało wcale: części chińskiej, czyli pierwszej, opisywanej przez autorkę wyprawy, w której towarzyszył jej Ernest. Nie interesowała mnie również Rosja, zaś Afryka… to złoto. Czasem też przeszkadzał mi jej stosunek do spotykanych ludzi, do biedy, choć składam to na karb dystansu, koniecznego w sytuacji, gdy dziennikarz styka się z najgorszym (znam to z własnego podwórka).
Gellhorn czaruje poczuciem humoru, piórem lekkim i zwinnym, oraz łatwością przekazu, który nigdy nie wpada w banał. Potrafi sprawnie łączyć fakty, odwołuje się do tego, co jest „na topie” i kontrastuje z tym, co jest potrzebne. Zachwyca również szczerość, taka ludzka uczciwość w stosunku do siebie, choć czasem wpada w pułapkę swojego mitu, ale jest to w sumie urocze, bo przecież ma do tego prawo. To jej życie, jej książka, jej wspomnienia. „PODRÓŻE Z NIM I SAMOTNIE” nie mogę być obiektywne, a jeśli by takie próbowały być, byłyby w najlepszym wypadku marne. Tu chodzi o nią, o to, co czuje, co czuła i jak to przeżywała. Dostajemy JEJ myśli, JEJ wątpliwości, JEJ radości, wzloty i upadki. Dlatego to jest takie dobre – bo jest JEJ. Martha Gellhorn zasługuje na naszą uwagę, bo nie była tylko żoną wielkiego pisarza (który bywał również wielkim chamem), ona była tylko czasem jego żoną, a zawsze Marthą. Muszę jednak zaznaczyć, że ujęło mnie to, w jaki sposób pisała o nim. Naprawdę go podziwiała, ale przede wszystkim go kochała. Gdyby był mniej zazdrosny i ograniczył swoje męskie ego pewnie by go uratowała, a on nie skończyłby z lufą w ustach.

8/10 cholernie warto

Musicie wiedzieć, że Martha Gellhorn jest jedną z tych kobiet, które bezwzględnie podziwiam. Obok Oriany Fallaci, to prawdopodobnie najważniejsza postać w świecie twardej wojny relacjonowanej przez tzw. „słabą płeć”. Oczywiście słowo „słaba” w odniesieniu do kogoś takiego jak Martha jest, ujmując to delikatnie, błędem. Zresztą w ogóle wielkim błędem ludzkości jest...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka na pewno wartościowa ze względu na autorkę i treść. Ale ja nie odnalazłam się w tych wspomnieniach.

Książka na pewno wartościowa ze względu na autorkę i treść. Ale ja nie odnalazłam się w tych wspomnieniach.

Pokaż mimo to

Kim jest Martha Gellhorn? Niektórym z Was zapewne już coś świta w głowach, inni może dokładnie wiedzą, kim jest ta kobieta i z czego słynie. Zacznijmy zatem od początku.

Martha Gellhorn to amerykańska dziennikarka, reporterka i korespondentka wojenna. Urodziła się 8 listopada 1908 r. w St. Louis. Uczęszczała do Bryn Mawr College, ale rzuciła szkołę w 1927 r. i rozpoczęła karierę dziennikarską. Jej pierwsze artykuły pojawiały się w The New Republic, ale Gellhorn od początku planowała zostać korespondentem zagranicznym i w tym celu wyjechała do paryskiego biura United Press. Zmarła 15 lutego 1998 roku w Londynie.

Mówią, że świat zapamiętał Marthę Gellhorn z dwóch powodów. Po pierwsze - była wybitnym korespondentem wojennym relacjonującym ważne konflikty, począwszy od wojny domowej w Hiszpanii, przez wojnę w Wietnamie, po amerykańską inwazję w Panamie. Tego typu praca wykonywana przez kobietę stanowiła fakt bez precedensu. Drugi powód doprowadzał ją do szału, bo nie miała zamiaru być przypisem do życia kogokolwiek. Mianowicie popularność dzięki małżeństwu z Ernestem Hemingwayem. Niektóre wyprawy odbywała w jego towarzystwie.

Była kobietą o wielkim temperamencie. Takie też są jej wspomnienia z podróży, które obfitują w przygody pełne grozy i niebezpieczeństw. Autorka wbrew rozsądkowi przedziera się starym autem przez targane wojną Chiny, aby spotkać się z Czang Kaj-szekiem. Dryfuje po wodach Morza Karaibskiego w poszukiwaniu U-Bootów. Dociera też do rosyjskich dysydentów w Związku Sowieckim. Na te "piekła na ziemi" reaguje oburzeniem, poruszeniem, ale i ironicznym humorem.

Jako pierwsze odwiedzamy wraz z autorką Chiny. Na początku 1941 roku uczestniczyły w konflikcie chińsko-japońskim. Autorka relacjonowała w tym wydarzeniu działania chińskiej armii i obrony przeciwko mającemu nastąpić japońskiemu atakowi na wybrzeże Morza Południowochińskiego. Następnie, w roku 1942 wyruszamy w podróż do rejonu Morza Karaibskiego gdzie niemieckie łodzie podwodne zatapiały okręty wzdłuż wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, w Zatoce Meksykańskiej, na Karaibach i dalej na południe aż do Brazylii.

W kolejną podróż udajemy się do Afryki. Co ciekawe, przemierzamy ją wzdłuż jej równika; od zachodniego aż do wschodniego wybrzeża. W 1971 roku odwiedzamy Izrael, gdzie autorka udaje się na odpoczynek, a w 1972 roku udajemy się do Rosji.

Książki podróżnicze mają to do siebie, że pełno jest w nich wspaniałych zdjęć i barwnych opisów. Martha Gellhorn przełamała tę rutynę. W książce jej autorstwa nie znajdziemy ani zdjęć, ani kolorowych opisów. Kobieta przytacza nam rzeczywiste i nieraz zimne fakty. Skupia się bardziej na wojnach i życiu codziennym ludzi. Wspomina także o ciężkich warunkach i niespodziewanych sytuacjach, które niejeden raz towarzyszyły jej podczas wypraw. Z czystym sumieniem mogę powiedzieć, ze autorka jest w swoim utworze jak najbardziej szczera… i odważa. Podróżowanie podczas wojny lub krótko po jej zakończeniu wiąże się z ryzykiem i niebezpieczeństwem. Czasem Martha Gellhorn odbywała wyprawy z kimś, ale częściej były one samotne.

„Podróże z nim i samotnie. Pięć piekieł na ziemi” to książka, która jak najbardziej przypadła mi do gustu. Nie była wyidealizowana, a autorka wypowiadała się szczerze na temat każdej wyprawy. Polecić mogę ją każdemu, kto interesuje się podróżami oraz aspektami politycznymi. Można się z niej dużo dowiedzieć na temat wielu sytuacji, które panowały podczas XX wieku.

Kim jest Martha Gellhorn? Niektórym z Was zapewne już coś świta w głowach, inni może dokładnie wiedzą, kim jest ta kobieta i z czego słynie. Zacznijmy zatem od początku.

Martha Gellhorn to amerykańska dziennikarka, reporterka i korespondentka wojenna. Urodziła się 8 listopada 1908 r. w St. Louis. Uczęszczała do Bryn Mawr College, ale rzuciła szkołę w 1927 r. i rozpoczęła...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W 2013 roku nakładem Wydawnictwa Zysk i S-ka została wydana książka Marthy Gellhorn, pt.„Podróże z nim i samotnie. Pięć piekieł na ziemi”. Autorka była pisarką, dziennikarką a także korespondentką wojenną. W ciągu swojego długiego i niespokojnego życia zwiedziła niezliczoną ilość krajów i ciekawych miejsc. Ile tego było, Martha Gellhorn nie potrafiła sama określić. Przez pięć lat była również żoną Ernesta Hemingwaya.
Jak pisała sama autorka, ze swoich podróży niewiele zapamiętała. Pisząc tę książkę opierała się na notatkach czy listach pisanych do matki. Nie jest sztuką podróżować i pisać później ładne opowiadania o przeżytych przygodach, sztuką jest podróżować, przeżywać naprawdę niesamowite przygody i przekazać to w taki sposób, że czytelnik wraz z autorką czuje ból spalonej przez słońce skóry czy też smród niemytych ciał afrykańskich tubylców.Marthcie Gellhorn w pełni się to udało. Autorka była osobą ciekawą, stawiającą sobie trudne cele do zrealizowania, a przy tym upartą i konsekwentną. Między innymi te cechy sprawiły, że wybrała się w podróż do Chin, pływała łódką po Morzu Karaibskim, odwiedziła Moskwę czy tez przemierzyła Afrykę.

Warto zaznaczyć, że podróżowanie w czasie wojny i po jej zakończeniu było nie lada wyzwaniem. Takie wyprawy wiązały się z ryzykiem oraz z licznymi trudnościami, które napotykała autorka na swojej drodze. Czasami podróżowała samotnie, innym razem miała towarzystwo, na przykład do Chin wybrała się z NT, czyli Niechętnym Towarzyszem.
Nie jest łatwo podróżować po Chinach czy Afryce, jeżeli jest się pedantką i przeszkadza bród, robactwo oraz nieprzyjemne zapachy, a także zmęczenie i choroby. Pomimo tych niedogodności, niespokojny charakter i zew przygody biorą górę nad przyzwyczajeniami, spokojnym i statecznym życiem.
Książka bardzo mi się podobała, język, którym posługiwała się autorka jest niezwykle barwny, plastyczny i wciągający. Czytanie tej pozycji sprawiło mi ogromną przyjemność i chciałabym zachęcić wszystkich miłośników literatury podróżniczej oraz przygodowej do sięgnięcia po utwórMarthy Gellhorn, pt. „Podróże z nim i samotnie. Pięć piekieł na ziemi”.

W 2013 roku nakładem Wydawnictwa Zysk i S-ka została wydana książka Marthy Gellhorn, pt.„Podróże z nim i samotnie. Pięć piekieł na ziemi”. Autorka była pisarką, dziennikarką a także korespondentką wojenną. W ciągu swojego długiego i niespokojnego życia zwiedziła niezliczoną ilość krajów i ciekawych miejsc. Ile tego było, Martha Gellhorn nie potrafiła sama określić. Przez...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"Prawdą jest, że potrzebujemy źródła osobistych doświadczeń, z którego moglibyśmy czerpać zrozumienie. Każde nowe doświadczenie otwiera nowe źródło, a przydaje się nawet najmniejsze."

Największą krzywdą, jaką można wyrządzić kobietom formatu Marthy Gellhorn - inteligentnym, niezależnym, przebojowym i odważnym - jest postrzeganie ich postaci nie przez pryzmat spektakularnych dokonań będących ich dziełem, lecz sławnych mężczyzn, z którymi były związane - tak, jakby fakt ten miał je nobilitować i przydawać wartości. Czym zasłynęła Martha Gellhorn? Wielu z pewnością zapamięta ją jako żonę Ernesta Hemingwaya, choć małżeństwo to przetrwało zaledwie pięć lat. Prawdziwym powodem, dla którego warto jest pamiętać o tej niezwykłej kobiecie, są jej życiowe dokonania. Gellhorn była wybitnym korespondentem wojennym, w swojej karierze relacjonowała najważniejsze konflikty XX wieku począwszy od hiszpańskiej wojny domowej, poprzez wojnę w Wietnamie, wojnę sześciodniową, skończywszy na inwazji USA na Panamę. Podróżowała po III Rzeszy przygotowując reportaż o Hitlerze, brała udział w D-Day i wyzwalaniu obozu w Dachau, relacjonowała proces Adolfa Eichmanna. Nawet dziś skala jej dokonań budzi podziw, kilkadziesiąt lat temu tego typu praca wykonywana przez kobietę stanowiła fakt bez precedensu. Trudności, jakie dziennikarka spotykała na swojej drodze były niebagatelne i mocno zniechęcające, jednak nigdy się nie poddawała konsekwentnie dążąc do obranego celu. Nieposkromiona ciekawość świata, chęć poznania i zrozumienia otaczającej rzeczywistości w jak najszerszym i najgłębszym zakresie, niepospolita wytrwałość i elastyczność, odwaga granicząca z brawurą niejako predestynowały ją do wykonywania dziennikarskiego zawodu, przy czym nie zbywało jej na cechach nadających jej relacjom charakterystycznego, rozpoznawalnego rysu: autentycznego zaangażowania emocjonalnego, empatii, wrażliwości, ironicznego poczucia humoru, wybuchowego temperamentu oraz ogromnego dystansu do samej siebie. Połączenie tych cech z pełnym profesjonalizmem i niezaprzeczalnym pisarskim talentem zaowocowało licznymi publikacjami - takimi jak "Podróże z nim i samotnie". Podtytuł tej książki, "Pięć piekieł na ziemi", idealnie zapowiada temat i wprowadza czytelnika w klimat zebranych w niej tekstów. Martha Gellhorn opisuje wrażenia z podróży do pięciu różnych zakątków świata, podróży pełnych niebezpieczeństw i grozy, podjętych nieraz wbrew zdrowemu rozsądkowi w jednym tylko celu: aby na własne oczy zobaczyć najbardziej newralgiczne miejsca na ziemi, wyrobić sobie na ich temat własne zdanie i udokumentować to, co widziała i czego doświadczyła.

Książka zawiera nie tylko relacje Gellhorn napisane dla jej ówczesnego pracodawcy, "Collier's Weekly", ale również teksty będące obszernymi dziennikami z podróży. Czytelnik znajdzie tu zapiski z wyprawy do Chin pogrążonych w wojnie z Japonią, (dziennikarka miała relacjonować działania chińskiej armii i obronę przeciw mającemu nastąpić japońskiemu atakowi na wybrzeże Morza Południowochińskiego) czy też relację z włóczęgi po Karaibach, gdzie miała nadzieję zaobserwować działania wojenne prowadzone przez niemieckie U-Booty w tamtejszych wodach (choć nie było jej to dane, stworzyła arcyciekawy artykuł o mieszkańcach rajskich wysepek rzekomo odciętych od ogólnoświatowego konfliktu); wymarzona podróż do Afryki, wycieczka do Rosji lat 70-tych na zaproszenie wdowy po poecie i dysydencie Osipie Mandelsztamie czy wyjazd do Izraela i jednej z tamtejszych hipisowskich komun, zaowocowały kolejnymi zapiskami. A są one tak soczyste, sugestywne i żywe, tak działające na wyobraźnię i zapadające w pamięć, że czyta się je z prawdziwą przyjemnością i wypiekami na twarzy. Teksty Marthy Gellhorn świadczą dobitnie o jej nieprzeciętnej inteligencji, niezwykłej intuicji i zdolności do wyłuskiwania najbardziej charakterystycznych i istotnych zjawisk, umiejętności wnikliwej i wszechstronnej ich analizy oraz wyciągania wyjątkowo celnych, odkrywczych, opiniotwórczych wniosków. Każda jej obserwacja jest znacząca i służy budowaniu rzetelnego, wielowymiarowego obrazu rzeczywistości; opisy sytuacji i zjawisk są emocjonalne i fachowe zarazem, wnioski - oparte na solidnych podstawach, odważne, dalekowzroczne, uwzględniające szeroki kontekst nie tylko polityczny, ale i historyczny oraz obyczajowy; jej reakcje - szczere, pozbawione znamion znieczulicy, a przez to wzruszające w swojej naturalności. Czytelnik od pierwszego momentu czuje, że może zaufać jej doświadczeniu, odczuciom i osądowi, jednak najbardziej niesamowite jest to, że tak łatwo dać się porwać jej dynamicznej, tętniącej życiem prozie.
I tak na przykład obraz Chin czasów Czang Kaj-szeka, jaki Gellhorn utrwaliła na kartach swojej książki, jest daleko bardziej złożony, fascynujący i sugestywny, niż sugerowałby to właściwy cel wyprawy. Opis podróży przez bezdroża pogrążonego w wojnie kraju zdezelowanym samochodem czy samolotem, którego piloci bardziej polegali na swoim doświadczeniu i wzroku niż na przyrządach nawigacyjnych, okraszony ironicznym poczuciem humoru to prawdziwy majstersztyk reporterskiej prozy. Ponure, naturalistyczne opisy chińskiej rzeczywistości - skrajnej nędzy mieszkańców wsi wegetujących w warunkach urągających człowieczeństwu, przygnębiające scenki z niezliczonych palarni opium i fabryk wykorzystujących pracę dzieci nie służą czczemu epatowaniu koszmarnymi obrazami i bezmyślnemu atakowaniu wrażliwości czytelnika, gdyż zostały opatrzone błyskotliwymi, trafnymi wnioskami, które naprawdę dają do myślenia. Podobnie rzecz się ma z zapiskami z dziennika z podróży do Afryki, która mocno rozczarowała Marthę Gellhorn. Na własnej skórze przekonała się, że jest to kontynent wrogi białemu człowiekowi i zupełnie dlań niezrozumiały, zaś tamtejsza mentalność, obyczajowość i tradycja są barierą nie do pokonania. Tym przemyśleniom towarzyszy wyjątkowo interesująca i głęboka analiza mieszkańców Czarnego Lądu i jego relacji z białym człowiekiem - rzecz jasna ujęta w szerokim kontekście historycznym. Nie inaczej było w przypadku podróży dziennikarki do Rosji - wspomnieniom jej perypetii towarzyszy równie głęboka i uważna, poparta obserwacją analiza rosyjskiej mentalności i ustroju komunistycznego, zaś wnioski, jakie wysnuwa, są zaskakująco odkrywcze i prawdziwe.

"Podróże z nim i samotnie" to przykład błyskotliwej, odważnej i profesjonalnej dziennikarskiej prozy, którą czyta się nie tylko z podziwem dla charakteru i talentu literackiego autorki, ale i niekłamaną przyjemnością; czytelnikowi udzielają się intensywne i różnorodne emocje Gellhorn - od oburzenia, współczucia i litości po gniew, determinację i bezradność, zachwyca obraz świata: wielowymiarowy, realistyczny, niejednoznaczny, głęboko przemyślany i tym bardziej wartościowy, że uchwycony dzięki własnemu doświadczeniu i zmysłowi obserwacji autorki. Nie można jej zarzucić ani braku logiki, ani stronniczości czy nierzetelności. Co ciekawe - większość wniosków, choć sformułowana kilkadziesiąt lat temu, wciąż jest zadziwiająco trafna i przerażająco aktualna, niektóre okazały się wręcz prorocze. Gellhorn jest bezpośrednia i bezkompromisowa - nazywa rzeczy po imieniu i niczego nie owija w bawełnę - a także pewna siebie i bardzo wiarygodna. Jej książka, jej teksty są żywym odbiciem jej nadzwyczajnej osobowości. "Podróże z nim i samotnie" to mądra, wnikliwa, cudownie ironiczna i głęboko prawdziwa analiza współczesnego świata, jego największych bolączek i ludzkiej natury; pośrednio to fascynujący autoportret niezwykłej, błyskotliwej kobiety - pełnej temperamentu, determinacji i pasji, godnej rywalki Hemingwaya - Marthy Gellhorn.

"Prawdą jest, że potrzebujemy źródła osobistych doświadczeń, z którego moglibyśmy czerpać zrozumienie. Każde nowe doświadczenie otwiera nowe źródło, a przydaje się nawet najmniejsze."

Największą krzywdą, jaką można wyrządzić kobietom formatu Marthy Gellhorn - inteligentnym, niezależnym, przebojowym i odważnym - jest postrzeganie ich postaci nie przez pryzmat...

więcej

mniej

Pokaż mimo to