Polskie Fronty 1918-1945, tom 2

Płk st. sp. dr Apoloniusz Zawilski urodził się 21 X 1912 r. w Kołodeżach na Wołyniu. Po ukończeniu 8-klasowego gimnazjum w 1932 r. odbył służbę wojskową w Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Łucku, następnie ukończył Szkołę Podchorążych Artylerii w Toruniu w 1935 r. z promocją na podporucznika. Do literatury wojennej wszedł książką pt. „Bateria została” (Łódź 1946),stanowiącą relację z dowodzenia 8 baterią 15 pal w wojnie 1939 r. (dotychczas 6 wydań). Za rozbicie ogniem baterii natarcia niemieckiego pod Bydgoszczą został odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl.

Ciężko ranny 2O IX 1939 r. w Laskach pod Warszawą, półtora roku przebywał w szpitalach okupacyjnych; od 1941 r. w szeregach ZWZ-AK jako szef placówki wojskowo-wywiadowczej w Lubartowie, odznaczony Medalem Wojska 1, 2 i 3. W sierpniu 1944 r., mimo inwalidztwa, wcielony do Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego WP, wznowił przedwojenną „Bellonę”, którą kierował do 1948 r., publikując m.in. artykuły: „Organizacja narodu pod bronią” i „Wstępne zadania polskiej myśli wojskowej”. Odznaczony w tym czasie Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Po odejściu z redakcji „Bellony” podjął studia na Wydziale Dramaturgicznym Wyższej Szkoły Teatralnej (1948–1950) pod rektoratem Leona Schillera w Łodzi i Warszawie. W 1951 r. aresztowany i skazany na karę śmierci w sfingowanym procesie „odpryskowym” w związku ze „sprawą” generałów Tatara-Kirchmayera. W 1956 r. zwolniony i rehabilitowany.

Przejściowo pracował w teatrach w Kaliszu i w Łodzi na stanowisku kierownika literackiego; po trzech latach zwolniony – utrzymywał się z dorywczych opracowań i prac redakcyjnych (m.in. opracował monografię Bełchatowa). W tym czasie zdobył magisterium z polonistyki na Uniwersytecie Łódzkim (1961) i został przyjęty do Związku Literatów Polskich (1963). Z tego okresu pochodzą pierwsze utwory literackie.

Po kilku latach powrócił do tematyki wojskowej: „Złota szabla” (Łódź 1967),„Bitwa nad Bzurą” (Warszawa 1968). Dwutomowe dzieło pt. „Bitwy polskiego Września” w 1972 przyniosło mu trzy odznaczenia: Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1973),Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1975),a wreszcie Krzyż Armii Krajowej z Londynu (1982). „Bitwy” wznowione na 50-lecie wybuchu II wojny światowej (Łódź 1989),uzyskały kwalifikację MEN jako podręcznik pomocniczy do nauki historii w liceach, autorowi zaś dały podstawę do doktoryzowania się na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1995).

Publikowane obecnie „Polskie Fronty 1918–1945” stanowią dzieło całego życia Zawilskiego